Tekst Bert van Elk
Foto Mediacentrum Defensie

Eerste operationele F-35 landt in Leeuwarden

Wat doe je als er op de vliegbasis Leeuwarden een F-16 landt? Niets. Wat doe je als op de vliegbasis Leeuwarden de eerste operationele F-35 landt? Dan maak je er een feest van met de Kapel van de Koninklijke Luchtmacht, je laat NPO-radio 2 disc-jockey Wouter van der Goes alles aan elkaar praten, je zorgt voor een live stream via YouTube en nodigt iedereen uit die er toe doet.

Touchdown! Rond drie uur ’s middags drukt overste Ian Knight het neuswiel van zijn F-35 tegen het asfalt in Nederland. Foto sergeant Jasper Verolme.

Dat is in het kort wat er gisteren op de Vliegbasis Leeuwarden gebeurde. Iedereen glom van trots: defensieminster Ank Bijleveld, staatssecretaris Barbara Visser, Commandant der Strijdkrachten luitenant-admiraal Rob Bauer en natuurlijk commandant Luchtstrijdkrachten luitenant-generaal Dennis Luyt. 

‘Binnen enkele ogenblikken landt hier onze gezamenlijke toekomst’

Het toestel, de 009, is het eerste toestel dat in Nederland blijft. De luchtmacht heeft al 8 toestellen van dit type in gebruik. Die staan permanent in Amerika en worden daar gebruikt voor opleidingen en testdoeleinden. 

De F-009 boven een typisch Nederlands landschap op weg naar zijn nieuwe thuisbasis Leeuwarden. Foto: adjudant Arnoud Schoor.

Douche

De eerste Nederlandse operationele F-35 landde even na 15:00 op Leeuwarden. Het toestel werd onthaald met een douche door de 2 E-One Titan-crashtender blusvoertuigen. Vlieger luitenant-kolonel Ian Knight overhandigde, nadat hij uit de cockpit was geklommen, vlaggen van de luchtmacht aan minister Bijleveld en luitenant-admiraal Bauer. 

Grote omzet bedrijfsleven

Nederland is al sinds 2002 betrokken bij de ontwikkeling van dit gevechtsvliegtuig van de vijfde generatie. 29 Nederlandse bedrijven ontwikkelden hoogwaardige onderdelen voor het toestel. Aan de assemblage werken nog eens tientallen bedrijven mee. Daarvan plukt het bedrijfsleven de vruchten met inmiddels meer dan € 1,5 miljard omzet; € 5 miljard aan raamcontracten; € 8-10 miljard aan productiecontracten en € 15-20 miljard aan onderhoudscontracten. Alles bij elkaar zorgt het toestel voor 4000 - 5000 langdurige en hoogwaardige banen.

Fly-past

De komst van het nieuwe jachttoestel van de luchtmacht werd gadegeslagen door bijna 2.500 gasten op de basis en duizenden spotters op de spottersheuvel en langs de wegen. Tienduizenden foto's zijn er gemaakt. Niet alleen van het gloednieuwe toestel, maar zeker ook van de voorgangers Spitfire, Hawker Hunter en F-16. Met de gloednieuwe F-009 maakten zij een fly-past over de vliegbasis. 

Het geluid van de motoren van de F-35 is misschien wel het mooiste geluid ter wereld

“Binnen enkele ogenblikken landt hier onze gezamenlijke toekomst”, stelde overste Luyt, enkele minuten voordat het uit Italië overgevlogen toestel landde. De vliegers spreken dan weliswaar liefkozend over 'een mooie nieuwe grijze driewieler', maar computers en software spelen daarin zo'n grote rol dat de F-35 dat het ook wel eens een 'de vliegende laptop' wordt genoemd.

Een unieke formatie boven Leeuwarden: Spitfire, F-16, Hawker Hunter en de nieuwe F-35. Foto sergeant Jasper Verolme.
Vlieger Ian Knight wordt toegesproken door minister Ank Bijleveld. Foto: sergeant Jan Dijkstra.

The sound of freedom

Staatssecretaris Visser had zich even daarvoor ook lovend uitgelaten over het toestel. “Het geluid van de motoren van de F-35 is misschien wel het mooiste geluid ter wereld”, zei ze. “Het is the sound of freedom. Voor onze mannen en vrouwen in uniform betekent het dat de hulp nabij is. Voor onze tegenstanders betekent het dat ze op moeten passen.”

De komst van het toestel betekent volgens haar dat er veel verandert voor de luchtmacht. Van vliegers en grondpersoneel ontstaan er nu kleine teams die snel kunnen schakelen. Er zitten ook ICT’ers bij. “De technologie biedt ons zoveel mogelijkheden, dat het nog jaren duurt voordat we die allemaal hebben ontdekt.”

Betere bondgenoot

Nederland wacht na 40 jaar F-16 met smart op dit nieuwe vliegtuig. De staatssecretaris zegt: “In een tijd waarin steeds meer zekerheden op losse schroeven komen te staan, hebben wij dit nodig om een betrouwbare partner te zijn. De F-35 maakt ons een betere bondgenoot. De veiligheidsomgeving in Nederland, Europa en de wereld verslechtert. Het dreigingsbeeld waarin wij onze operaties moeten kunnen uitvoeren wordt steeds ingewikkelder en uitdagender.”

Bouwen aan de basis

Het lijkt zo simpel. Sheltertje open. F-16 eruit, F-35 erin. Sheltertje dicht. Zo simpel is het echter niet. De komst van een nieuw type toestel betekent veel werk voor het luchtmachtpersoneel. 3 jaar werkte het Main Operating Base Transition Team aan de komst. Een greep uit de activiteiten die nodig waren om de F-35 te kunnen huisvesten:

  • Aan het oude squadrongebouw werd een nieuw gebouwd. 
  • Het interieur van de shelters werd aangepast met andere apparatuur. 
  • Al het personeel moest opnieuw worden opgeleid. 
  • Meer computers betekent ook investeren in meer en betere (computer)beveiliging. 
  • Er kwam een nieuw logistiek centrum: het base warehouse. 

Alle onderdelen voor de F-35 moesten in een nieuw logistiek computersysteem worden gezet en de luchtwaardigheid gegarandeerd. Meer dan voorheen betekent onderhoud aan de F-35 het verwisselen van componenten uit het systeem. Het ALIS-systeem doet ook dienst als mission planning system.