Re-enactment in beeld

Fotograaf maakt bijzonder boek over geschiedenisspelers

Geen Fenneks, Boxers of Colt-geweren. Nee, in Napoleontische tijd trekken militairen ten strijde met musket en bajonet. Een stukje krijgsmachtsgeschiedenis die tegenwoordig door re-enactors regelmatig in het nu wordt gebracht. Fotograaf Ron Magielse volgde hen jarenlang voor zijn boek Voetvolk, gewapend met camera.  

Vaak zijn ze jong. De soldaten van Napoleon. Een jaar of 17 of 18. Van huis en haard weggerukt. Nooit verder van huis geweest dan een paar kilometer. En dan struinen ze door Frankrijk, Spanje en Rusland. Om te vechten voor een Franse vorst, die het Europese continent het zijne probeert te maken. Soms door met 600.000 manschappen op veldtocht te gaan en met maar soldaten 40.000 terug te komen. 

Ziel en zaligheid

“Al toen ik jong was, interesseerde ik me voor Napoleon”, vertelt Magielse. “De gevechten, de kledij. Soldaten die je normaal alleen op schilderijen ziet. Tot ik oude foto’s terugvond van veteranen van Napoleon. De mensen die de veldslagen echt meegemaakt hadden. Toen ik in 2014 voor mijn werk in contact kwam met re-enactors in Willemstad, zag hoe zich uitdosten en hoe ze hun ziel en zaligheid in hun hobby legden dacht ik: dit moet ik in beeld brengen.” Vanaf dat moment gaat Magielse op pad en volgt leden van de Napoleontische Associatie der Nederlanden. Een stap in de geschiedenis tussen 1799 en 1815. 

Het is het contrast tussen nu en vroeger dat Magielse fascineert. Hoe tastbaar de geschiedenis ook is op het veld, het heden is nooit ver weg. Iedere foto vertelt een verhaal. Een wachtpost, precies voor een WiFi-hotspot. Een veldslag met een lichtmast op de achtergrond. “De omgeving doorbreekt de illusie dat je helemaal in het verleden bent gestapt.” Ook portretteerde hij de re-enactors in hun eigen woonomgeving. Inderdaad, naast de televisie en een comfortabele ligbank. Luxe die de echte Napoleontische strijders nooit kenden.  

Waterloo

Magielse reisde voor zijn boek van Leipzig tot Bourtange. Wat de meeste indruk maakte? 2015, de slag bij het Belgische Waterloo. 200 jaar na dato speelden de re-enactors de slag na die Napoleon de das om deed. Weliswaar met losse flodders. “2 dagen liep ik er rond. Duizenden mannen uit heel Europa deden mee. Overweldigend. Het was zo grootschalig. Alles moet tot in de details kloppen.” 

Hij vervolgt: “Ook uit waardering, om de drive te laten zien van de re-enactors die zich onderdompelen in de wereld van toen. Dit gaat verder dan boeken lezen over die periode, of prullaria verzamelen uit die tijd. Het is het beleven. Zelf in die wereld stappen.” 

Te warm te koud

Niet altijd een pretje, weet Magielse uit ervaring. Want waar de militair tegenwoordig kan rekenen op een GVT-zomertenue, was het pak vroeger dan wel te warm, ofwel te koud. En een bilaminaat? Vergeet het maar. “Toen ik het pak aandeed was het 27 graden. Warm! En kriebelen dat de broek deed.”

Crowdfunding

15.000 foto’s, 17 evenementen en 18 portretten verder begon het selectieproces. Het resultaat is een fotoboek, dat naast Nederlands ook in het Frans en het Engels te lezen is. Ook worden teksten uit memoires van soldaten gereciteerd. Het boek is tot stand gekomen door crowdfunding en een gift vanuit het Mondriaan Fonds. De publicatie van het boek markeert, niet geheel toevallig, een jubileum. In augustus 2019 was het precies 250 jaar geleden dat Napoleon op Corsica werd geboren.