Reuring in de Straat van Hormuz

Nederlands besluit over deelname aan een missie nog niet genomen

Binnenkort wordt duidelijk of Defensie een bijdrage gaat leveren aan de veiligheid van de scheepvaart in de Straat van Hormuz. Amerika heeft de NAVO-bondgenoten om hulp gevraagd in de golfregio. Engeland pleitte aanvankelijk voor een Europese marinemissie, maar heeft zich afgelopen week bij de VS aangesloten. Maar wat is hier precies aan de hand?

First things first; over welk gebied hebben we het?

In het Midden-Oosten ligt de Straat van Hormuz, die de Perzische Golf en Golf van Oman met de open zee verbindt. In het noorden grenst het kanaal aan Iran en in het zuiden aan de Verenigde Arabische Emiraten en het sultanaat Oman.

De zeestraat is al duizenden jaren een belangrijke speler in de handel over zee en het geeft de afgelopen eeuw toegang tot de grootste olievelden van onder meer Saoedi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten en Koeweit. Een vijfde van al de olie wereldwijd passeert deze straat, die op z’n smalst nog geen 40 kilometer breed is. Naar verluidt ging het vorig jaar om 21 miljoen olievaten per dag.

Van wie is de Straat van Hormuz?

De wateren in de Straat van Hormuz zijn officieel territoriale wateren van Iran en Oman. Schepen mogen passeren, mits ze de veiligheid van de kuststraat niet bedreigen. Deze ‘innocent passage’ geldt in principe ook voor marineschepen, maar Iran en Oman hebben bepaald dat deze schepen eerst toestemming moeten vragen. In de praktijk varen er geregeld marineschepen door de Straat van Hormuz zonder toestemming.

En wat is er nu aan de hand?

Na verschillende incidenten in de Straat van Hormuz lopen de spanningen tussen Amerika en Iran op. Zo zijn olietankers aangevallen (niet bevestigd dat Iran hierachter zit), schroefde Iran de uraniumproductie op, haalde Iran 1 van Amerika's grootste spionagedrones neer* en blies president Trump op het laatste moment een vergeldingsactie af.

Iran heeft al herhaaldelijk gedreigd de Straat van Hormuz af te sluiten en Amerika en Engeland willen de vrije doorvaart garanderen. Zo varen er al marineschepen in het gebied.

_{*​ De Verenigde Staten zeggen dat de drone boven internationale wateren vloog om de boel in de gaten te houden. Volgens Iran vloog de drone boven hun grondgebied.} 

Wat is de aanleiding voor het steunverzoek aan Nederland?

Zowel de Amerikanen als Engelsen willen het recht op vrije doorvaart en maritieme veiligheid in die regio bevorderen. Amerika zet in op een internationale marinevloot in de Straat van Hormuz onder Amerikaanse leiding. Ook Nederland is hiervoor benaderd.

De Britse minister van Buitenlandse Zaken pleitte aanvankelijk nog voor een Europese maritieme missie, maar de regering schaart zich nu toch achter Amerika. De Engelsen benadrukken dat ze olietankers moeten beschermen en hopen dat andere landen hun voorbeeld volgen.

Duitsland en Frankrijk hebben aangegeven niet mee te doen aan de ‘Amerikaanse missie’. Onze oosterburen willen verdere escalatie vermijden en stellen dat deze crisis niet militair kan worden opgelost.

Wat is het gevolg van een oorlog in deze regio?

Een rechtstreeks conflict heeft uiteraard gevolgen voor de regio. Denk aan de veiligheid van de scheepvaart, escalaties en militaire inzet. Maar vooral de prijsstijging van olie- en gas zal voelbaar zijn, omdat het moeilijker wordt deze grondstoffen te importeren als deze belangrijke zeestraat wordt geblokkeerd. Alternatieve pijpleidingen die de Straat van Hormuz omzeilen hebben een beperkte capaciteit.