Vliegend tankstation in de maak

Van passagierstoestel naar militair tankervliegtuig. In het Spaanse Getafe worden op dit moment de eerste 2 van in totaal 8 A330-vliegtuigen omgebouwd. Die heeft Nederland samen met 4 NAVO-partners aangekocht. Dat betekent dat de KDC-10’s, de huidige tankers van de luchtmacht, met pensioen kunnen. 

De Airbus A330-MRTT is bedoeld voor Multi Role Tanker Transport. Vliegtuigen tanken in de lucht, met 111.000 liters kerosine die het vliegtuig bij zich draagt. Maar maximaal 267 mensen vervoeren of tot 45.000 kilo aan goederen is voor het toestel ook geen probleem. 

Samen met Noorwegen, Duitsland, Luxemburg en België heeft Nederland 8 van deze toestellen besteld. 

Van 2 oudjes naar 8 nieuwe tankers

De Koninklijke Luchtmacht heeft nu 2 tanktoestellen, die in 1994 werden aangeschaft: KDC-10. Die hebben hun beste tijd wel gehad en zijn aan vervanging toe. Maar dat is niet de enige reden dat de A330-MRTT’s zijn aangekocht. “We hebben een enorm tekort op het gebied van tankercapaciteit in Europa. Dat merkten we bijvoorbeeld tijdens de inzet in Libië*”, vertelt kolonel Jurgen van der Biezen. Hij wordt de nieuwe commandant van de eenheid voor de A330-MRTT.

* Tussen 1969 en met 2011 was Moammar Al-Kaddafi leider van Libië. Een dictator die met harde hand regeerde. De Libiërs gingen uiteindelijk in protest, in een poging de man van de troon te stoten. Dat liet Kaddafi niet zomaar gebeuren: hij ging in verzet en beloofde de opstandelingen de doodstraf. De NAVO greep in: landen gaan samenwerken om de Libische bevolking vanuit de lucht te beschermen tegen aanvallen door een no fly-zone te creëren. Nederland steunt de actie onder andere met de KDC-10. Ook andere Europese landen zetten tankervliegtuigen in. Maar al snel blijkt dat de landen samen te weinig (werkzame) tanktoestellen hebben om de operatie volledig te steunen. Met de A330-MRTT komt hier verandering in. 

Te duur, maar

De behoefte was groot, maar… nieuwe tankers zijn niet goedkoop. “Daarom werken we met andere NAVO-partners samen”, zegt Jan der Kinderen, die aan de wieg stond van het project. Sinds februari is hij de NAVO systeemmanager van de Multi Role Tanker Transport Fleet (MMF). Daarvoor werkte hij 34 jaar bij de Koninklijke Luchtmacht. 

“Samenwerken heeft meerdere voordelen. De investering per land staat in verhouding met het aantal ingekochte uren. Sommigen hadden voor dat geld nooit een eigen toestel kunnen aanschaffen. Verder delen we bijvoorbeeld het onderhoud, de managementlaag van de eenheid en het personeel van de vliegcrews.” 

Strippen en sleutelen

De A330 wordt gebouwd in het Franse Toulouse. Van daar vliegen ze naar de fabriek van Airbus Defense and Space in het Spaanse Getafe. De plek waar de gloednieuwe toestellen helemaal worden gestript. Van isolatiemateriaal tot de cockpit: enkel een skelet van het vliegtuig blijft overeind. 

En dan begint het ombouwen. Aan de achterkant wordt de boom geïnstalleerd. Een starre tankbuis van 14 meter. Met 360 graden camera’s, die onder het vliegtuig komen, ziet de Air Refueling Operator (ARO) hoe hij de boom aan het tankende toestel koppelt. Zo worden onder andere F-16’s, F-35’s, C-17’s en de AWACS hoog in de lucht van brandstof voorzien. En dat gaat nog snel ook. In 1 seconde pompt de boom 70 liter kerosine over.

Gepantserde cockpit

Voor andersoortige vliegtuigen zoals Eurofighters, Tornado’s en Mirage 2000’s wordt de A330-MRTT uitgerust met 2 Air-to-Air Refueling Pods onder de vleugels. Hieruit komen 2 flexibele slangen voor het hose and drogue-tanken.  

Ook is er aan bescherming gedacht. Het toestel krijgt een gepantserde cockpit. Ook bouwen techneuten een Directed Infrared Countermeasure System in. De laser van dit typisch geavanceerde systeem verblindt de kop van een projectiel, om diens baan te verstoren. Er wordt dus flink aan het toestel gesleuteld. De hele transformatie neemt ongeveer een jaar in beslag. 

‘Thuis’ in Eindhoven

1 mei 2020 is het zover: dan komt de eerste tanker naar vliegbasis Eindhoven, de thuishaven voor 5 van de 8 toestellen. De 3 andere A330-MRTT’s gaan naar de Forward Operating Base in het Duitse Keulen. In de zomer van 2024 wordt het 8e toestel opgeleverd.

Noorwegen wil straks 100 uur per jaar met de tanker vliegen. Luxemburg wenst het dubbele. België heeft behoefte aan 1.000 vlieguren met de MRTT. Nederland en Duitsland: 2.000 en 5.500 uur. Met 8 toestellen (1.100 vlieguren per toestel per jaar) komt dan dan precies uit. 

“Pooling and sharing”, vat Der Kinderen samen. “Een bondgenootschap waarin elk land, ongeacht het aantal vlieguren, gelijk is. Daarom is de NAVO de eigenaar van de toestellen.”