Achter de wacht

Frederikkazerne

Nederland telt 50 actieve kazernes. Vroeger waren dat er nog veel meer. Achter elke kazernenaam schuilt een verhaal. Van bijzondere architectuur, een historische gebeurtenis tot een heldhaftig militair. In deze nieuwe rubriek ‘achter de wacht’ gaat de Defensiekrant op zoek naar die verhalen. Vandaag is dat de Frederikkazerne in Den Haag.

De Frederikstraat in Den Haag is tegenwoordig een sjieke winkelstraat, waar terreinwagens vechten om een parkeerplekje. Eind 18e eeuw zijn het de paarden van het Escadron Gardes du Corps van stadhouder Willem V die hier hun rondjes lopen. Het idee van een kazerne, waar militairen samen onder een dak leven, bestaat dan nog niet. Die wonen verspreid over de stad bij de burgerij in.

Met de Fransen aan de macht komt daar verandering in. Zij willen de stallen aan de toenmalige Denneweg uitbreiden, zodat er ook plek is voor legering van troepen. Zover komt het niet, want Napoleon wordt verslagen bij Waterloo. Pas in 1827 begint het Nederlandse leger met de verbouw van de stallen tot de Frederikskazerne. Dan nog met een tussen-s. Net als bij veel andere kazernes wordt de legerplaats vernoemd naar de naam van één van de Oranjes. In dit geval die van prins Frederik, 2e zoon van koning Willem I.

Stinkende stallen

De Frederikskazerne breidt zich in latere tijd verder uit en wordt de thuishaven voor de rijdende artillerie. Door de trek van het platteland naar de stad eind 19e eeuw, stijgt het Haagse inwoneraantal en daarmee de woningnood spectaculair. De stad barst uit zijn voegen en moet uitbreiden. Ooit gebouwd aan de rand van de stad ligt de kazerne ineens in het centrum. Buren ergeren zich aan de luidruchtige militairen en de stinkende stallen. Kazernes horen niet meer in de stad thuis, vindt ook het stadsbestuur.

Crisisjaren

Maar besluitvorming is traag en door de crisis in de jaren 20 is er geen budget voor nieuwbouw. 10 jaar later zijn er eindelijk nieuwe mogelijkheden. Een duinperceel ten noorden van de Waalsdorperweg, vlakbij het militaire oefenterrein Waalsdorpervlakte, wordt de nieuwe locatie voor het complex.

Moderne basis

Cavaleristen krijgen hun thuisbasis op de Alexanderkazerne en artilleristen op de Frederikkazerne. Nu zonder tussen-s. “Licht, lucht en hygiëne”, is de samenvatting van het Algemeen Handelsblad dat het in aanbouw zijnde complex in augustus 1938 bezoekt. Sombere zalen zijn volgens de verslaggever ingeruild voor gezellige kleine slaapkamers. “En dan is er een scheersalon, zoo up-to-date van alles voorzien, dat menig kapper er jaloersch op mag zijn.”

Oorlog

Terwijl in mei 1940 de Frederikkazerne nog in aanbouw is, sneuvelen bij de Alexanderkazerne 66 huzaren en 120 paarden door een verwoestend bombardement. 2 maanden na de capitulatie wordt de bouw in opdracht van de bezetter hervat, want de splinternieuwe kazerne komt goed van pas. Den Haag is namelijk vergeven van de Duitsers die hier hun baas rijkscommissaris Seyss-Inquart beschermen. In december 1944 ontsnapt de Frederikkazerne nog aan verwoesting. Net buiten het terrein komt een V2-raket neer die even daarvoor door de Duitsers is gelanceerd.

Kantorencomplex

Na de oorlog wisselen tal van eenheden elkaar af. De ‘Freek’ verandert meer en meer in een kantorencomplex. Grootste bouwproject is ‘de Admiraliteit’ met 8 kantoortorens voor de marinestaf en directies in de jaren 80. Maar met het einde van de Koude Oorlog beginnen ook de krimp en reorganisaties bij de krijgsmacht. Die zorgen voor leegstand. Veel naoorlogse bouw wordt tegenwoordig weer gesloopt. De AIVD en MIVD gaan hier in de toekomst samen aan het werk in een ‘inlichtingencomplex’.