Tekst ritmeester Jessica Bode
Foto sergeant-majoor Gerben van Es | Video: adjudant Richard Frigge
Belangrijke missie voor Nederlandse VN-waarnemers
Het is exact 70 jaar geleden dat de Verenigde Naties (VN) begonnen aan de eerste VN-vredesmissie UNTSO. Nederland levert al 62 jaar een belangrijke bijdrage aan deze operatie in het Midden-Oosten, door de inzet van waarnemers. Defensie levert momenteel 12 van deze military observers, die toezien op wapenstilstanden tussen Israël, Syrië en Libanon.
“Wat is het hier rustig, hè?” Waarnemer luitenant ter zee 1 (technische dienst) Florian Hartholt tuurt in de verte. “Als je niet beter weet denk je dat het nooit anders is geweest; maar niets is minder waar”, benadrukt de zogenoemde United Nations Military Observer (UNMO). “Een paar weken geleden zaten we nog in de shelter, omdat een mortiergranaat op 500 meter insloeg.”
Area of Separation
De Area of Separation is een stuk niemandsland tussen Israël en Syrië. Israël schermt het af met een metershoog hekwerk. Over deze bufferzone heeft de VN afspraken gemaakt. Bijvoorbeeld dat hier geen militaire troepen mogen komen, behalve VN-militairen. Het smalste stuk is slechts 200 meter breed en het breedste 9 kilometer.
Hier draait het om
Marineman Hartholt en z’n landmachtcollega kapitein Inge Gielens (35) kijken vanaf Observation Post 55 in Israël uit op een heuvelachtig zandlandschap, met her en der diepgroene beplanting. Rechts zien ze Jordanië, links de Golanhoogten en voor hen eindigt de bufferzone Area of Seperation (AOS). “Om deze zone draait het allemaal”, benadrukt officier Gielens.
Ze vervolgt: “In het mandaat van UNTSO is onder meer afgesproken dat militairen en militair materieel niet in deze zone mogen komen. Ook mag er niet overheen gevlogen worden en zijn wapenactiviteiten verboden. Wij waarnemers zien erop toe dat deze afspraken worden nageleefd.”
Tot voor kort zat de AOS nog vol Syrische rebellen, die zich hier de afgelopen jaren hebben opgehouden. Het zijn officieel geen militairen, dus ze konden zich vrij verplaatsen. Maar de Syrische president Bashar al-Assad heeft ze tot augustus met veel geweld verjaagd.
Internationaal karakter
De waarnemers werken nu op 10 verschillende Observation Posts (OP’s), in zowel Israël als Libanon. Er staan ook OP’s aan Syrische zijde, maar die zijn in 2014 vanwege dreiging verlaten. Het is de bedoeling dat enkele van deze posten in 2019 en 2020 weer in gebruik worden genomen.
De teams bestaan uit 3 tot 4 militairen met verschillende nationaliteiten. “Die internationale samenwerking spreekt me zo aan”, reageert kapitein Gielens. “Je kunt veel van elkaar leren. We zijn allemaal basis-militair opgeleid, maar we hebben eigen kennis en ervaring opgedaan. Dat is heel leerzaam.”
Afspeuren
De waarnemers speuren zo'n 8 uur per dag het gebied rondom de OP’s af op ongeregeldheden. Naast deze statische observatie rijden de UNMO's patrouilles en doen ze inspecties bij het Israëlische leger. Informatie die zij rapporteren, wordt doorgestuurd naar het VN-hoofdkwartier in New York. Indien noodzakelijk wordt het besproken in de VN-Veiligheidsraad.
“Nu de rebellen verdreven zijn, is de rust dus aardig teruggekeerd”, merkt marinewaarnemer Harthol op. “Voorheen leefden er nog veel Syriërs in de AOS. We zagen regelmatig herders met schapen en kinderen buiten spelen. Nu is het er uitgestorven. Het is zonde dat zij gevlucht zijn, maar qua veiligheid betekent het hoe rustiger, hoe vrediger.”
Voorwaarden voor de job
Wie ook United Nations Military Observer (UNMO) wil worden moet kapitein of majoor zijn. Specifieke werkervaring is niet noodzakelijk. De mix van kennis en levenservaring is belangrijker om een goede inschatting te kunnen maken van bepaalde situaties.
Iedere nieuwe UNMO begint in Nederland aan een 6-weekse opleiding bij de School voor Vredesmissies. Eenmaal in het missiegebied start een cursus van een week op het UNTSO-hoofdkwartier in Jeruzalem. Hier worden met name basisinformatie over de missie en praktische zaken besproken. Wie deze periode, inclusief examens, succesvol doorloopt krijgt 1 tot 2 Observation Posts toegewezen.
Bekijk het filmpje voor meer beeld en geluid bij het werk van waarnemers in Israël.
