Tekst Charlotte Snel
Foto korporaal Jasper Verolme, kapitein (reservist) Evert-Jan Daniels
Bloed, zweet en blaren
Hij zit er weer op, de 102e editie van de Nijmeegse 4-daagse. Ruim 44.000 wandelaars trotseerden vorige week tropische omstandigheden op jacht naar dat felbegeerde 4-daagsekruisje.
Er waren dieptepunten, waaronder bijna 3.500 uitvallers. Maar gelukkig ook genoeg highlights. Zo rolde de 36-jarige Afghanistanveteraan Ronald van Dort, als snelste deelnemer ooit, met zijn rolstoel over de finish.
Lees hieronder alles wat je moet weten over dit wereldberoemde en unieke wandelevenement.
Hier kunt u het overzicht inklappen
De eerste 4-daagse wordt in 1909 gehouden. De Nederlandse Bond voor Lichamelijke Opvoeding (NBvLO) organiseert het evenement, dat het eerste jaar 306 deelnemers trekt. Alleen mannen en voornamelijk militairen. Slechts 10 dappere burgers wagen de stap. Er wordt in 4 dagen 140 kilometer afgelegd.
En wist u dat? De 4-daagse helemaal niet in Nijmegen begon, maar vertrok vanuit 15 verschillende plaatsen. In 1925 wordt definitief gekozen voor Nijmegen voor de officiële start en finish.
Het aantal deelnemers groeit gestaag. Tijdens de 100e editie in 2016 doet een recordaantal van 47.166 deelnemers mee. Militairen moeten voor het eerst in de geschiedenis loten voor een startbewijs. Inmiddels is het 't grootste meerdaagse wandelevenement ter wereld.
In 1928 wordt de 4-daagse opengesteld voor buitenlandse deelnemers. Inmiddels komt 13% van buiten Nederland. De editie van afgelopen jaar was internationaler dan ooit. Onder de burgerdeelnemers waren wandelaars uit 82 landen en militairen uit 28 landen. Samen vertegenwoordigden zij liefst 84 nationaliteiten. Zelfs uit Gambia, Oman, Eritrea, Palestina en Tanzania.
Kamp Heumensoord is sinds 1962 de uitvalsbasis voor militaire lopers en verzorgers van alle nationaliteiten. Het kamp ligt net ten zuiden van de Nijmeegse wijk Brakkenstein en biedt plek aan zo’n 6.500 personen.
De landmacht is verantwoordelijk voor de organisatie en bemanning van dit onderkomen, waarin veel werk zit. Begin juni wordt gestart met de opbouw. Het karakteristieke kamp verandert tijdens de 4-daagse in een klein dorp met eigen bewaking, politie, brandweer, een gezondheidscentrum en catering.
Een lekker koud afzakkertje in de ‘feesttent’ op Heumensoord is vaste prik bij binnenkomst. Tijdens het wandelen gaat het er officiëler aan toe. Alle militairen lopen in tenue met baret (mits het niet te warm is), marcheren netjes en salueren naar de burgemeesters. Controleurs checken of iedereen zich aan alle regels houden.
“Nergens last van, alleen mijn polsen deden wat pijn.” Huzaar-1 buiten dienst Ronald van Dort (36) is de eerste gewonde Nederlandse veteraan die in een rolstoel, met 10 kilo bepakking, de Vierdaagse heeft gedaan.
Dat deed hij zo snel, dat op de laatste dag de pontonbrug bij Cuijk er nog niet eens lag en ook het publiek langs de Via Gladiola in geen velden of wegen was te bekennen. Behalve dan zijn vader en moeder. “En dat was voor mij het belangrijkst”, vertelt de wapentechnicus bij Defensie.
Van Dort verloor op 30 maart 2008 beide benen toen hij in Afghanistan met een Fennek-verkenningsvoertuig op een geïmproviseerd explosief reed.
Op sportief gebied doet Van Dort zich al jaren gelden. Hij neemt later dit jaar voor de tweede keer deel aan de Invictus Games, op de onderdelen rolstoeltennis, -basketbal en zwemmen.
"De Vierdaagse was een nieuw doel. Ik kreeg trouwens best wat commentaar onderweg. Dat het gemakkelijker zou zijn in een rolstoel. Het tegendeel is waar. Ik kan niet zomaar even pauzeren op de Zevenheuvelenweg. Dan zak ik terug, dus ik móét wel doorgaan.”
Er deden dit jaar in totaal 24 rolstoelers mee aan de Vierdaagse. (tekst: Evert Brouwer, foto: Anneke Janissen)
Het is géén recht, maar wel gebruikelijk dat een commandant verlof verleent aan militairen die deelnemen aan de Vierdaagse. Doorgaans zijn dit 5 dagen: maandag tot en met vrijdag.
Militairen die de Vierdaagse uitlopen krijgen deze dagen als ‘schenking’. Voltooi je de wandeltocht níet, dan zou je de dagen in principe als verlof moeten inleveren. Of dat ook daadwerkelijk gebeurt, is opnieuw aan de betreffende commandant.
Voor militairen kost het startbewijs, inclusief eten, drinken en verblijf op Kamp Heumensoord, €160,-. Dit wordt vergoed door Defensie. Voor burgers bedragen de inschrijfkosten (excl. eten, drinken, verblijf) voor deelname aan de Vierdaagse €80,-. Sinds 2012 is het meedoen aan de wandelmanifestatie bijna 67% duurder geworden.
Veel militaire deelnemers onderbreken van oudsher hun wandeltocht op donderdag, op de in 1947 geopende Canadese begraafplaats Groesbeek. Hier liggen met name veel jonge Canadezen begraven, die tijdens de Tweede Wereldoorlog hun leven gaven voor de bevrijding van Nederland.
Tijdens de Vierdaagse vindt elk jaar een plechtige herdenking plaats op het ereveld dat aan de route van de derde dag ligt. Dit jaar was de herdenking, op verzoek van de Canadese delegatie, van donderdag naar de maandag verplaatst. De donderdag bleek voor lopers toch een zware kluif. Met 110 kilometer in de benen valt lang wachten en stilstaan tijdens de dienst niet mee. Regelmatig vielen er militairen letterlijk om.
De wandelroute voerde nog wel langs de begraafplaats. Het gros van de militairen brengt bij het passeren een eregroet langs of op de begraafplaats.
Mannelijke militairen zijn niet verplicht om 10 kilo bepakking bij zich te hebben, maar dan lopen ze vier dagen 50 kilometer in plaats van 40. De vrouwen worden gematst; zij hoeven überhaupt geen extra kilo’s mee te sjouwen.
Om aan de benodigde kilo’s te komen stoppen de meesten, buiten hun basisuitrusting, extra flessen zand of gewichtjes in hun tas. Smokkelen is er niet bij: langs de route worden de rugzakken regelmatig aan de weegschaal te hangen. Te weinig gewicht? Dan word je direct gediskwalificeerd.
Ook is het natuurlijk aan te raden om nuttige zaken mee te nemen zoals extra paar sokken, talkpoeder (tegen zweetvoeten) en uiteraard voldoende water.
Als er iemand ‘last’ heeft van de Vierdaagsekoorts, dan is het wel de 86-jarige Bert van der Lans. Vorig jaar kreeg de Nijmegenaar een speciaal voor hem gemaakte gouden Vierdaagsekruisje. Want nog nooit had iemand 70 keer de Vierdaagse uitgelopen.
Dit jaar ging de recordhouder op voor zijn 71e beloning. Het spande er even om of hij aan de start zou verschijnen. Hielspoor en nierstenen belemmerde hem in zijn voorbereidingen. Maar dat weerhield de fanatiekeling er niet van om zich op het allerlaatste moment toch aan te melden.
Dit jaar viel het hem wel zwaar. De donderdag kostte het hem zo veel moeite dat veel mensen vreesden dat Van der Lans de Vierdaagse niet zou uitlopen. Maar op karakter stiefelde hij vrijdag toch de eindstreep over. Of hij volgend jaar weer start, durft de recordhouder nog niet te zeggen.
Op kamp Castor in Gao (Mali) deden 194 militairen de prestaties van hun collega’s in Nederland dunnetjes over. Nederlanders, Belgen, Duitsers en Canadezen liepen in het Afrikaanse land mee in de ‘woestijn-editie’ van de Nijmeegse Vierdaagse.
Nederlanders op VN-missie organiseerden de wandeling in Mali 2 jaar geleden voor het eerst ter gelegenheid van de 100e editie van de Nijmeegse Vierdaagse.
De lopers starten om 04.00 uur ’s en lopen elke dag 10 kilometer. Dat is onder Afrikaanse omstandigheden vergelijkbaar met de 40 kilometer die militairen in Nederland lopen. De rugzak met 10 kilo bepakking laten de deelnemers in het uitzendgebied achterwege; hun scherfvest weegt al 12 kilo.
Een erg spannend route is het overigens niet: uit veiligheidsoverwegingen lopen de wandelaars elke dag hetzelfde rondje om het kamp. In Irak en Jordanië werd de alternatieve Vierdaagse dit jaar voor het eerst georganiseerd. Hier liepen respectievelijk 10 en 100 militairen mee.
Ze heeft net haar officiersopleiding aan de KMA achter de rug, maar vond het wel weer tijd voor een nieuwe uitdaging. Kapitein Hester van Trommel liep dit jaar voor het eerst als militair de Vierdaagse.
Als burger voltooide ze de wandeltocht op haar 11e al eens. Gewoon, omdat een klasgenootje zei dat ze dat ‘heus niet kon’. Mooi wel dus. De kleine Hester maakte keurig de 4 dagen vol. Een prestatie die niet veel tieners (of volwassenen) haar nadoen.
Nu, 13 jaar later, keerde ze in uniform terug naar Nijmegen om het kunstje nog eens te flikken. “Ik heb me 4 dagen verwonderd en vermaakt. Het is zo gaaf om met 6000 collega’s uit allerlei landen op een kamp te zitten en alles collectief te ondergaan. Een heel bijzondere ervaring die absoluut heeft bijgedragen aan mijn militaire vorming.”
De psychologe kijkt met een "positief gevoel en licht pijnlijke voeten" terug op haar wandelavontuur. “Natuurlijk was er ook wel een dipje. Voor mij op de woensdag. Toen begonnen de eerste pijntjes op te spelen, maar daar heeft het publiek langs de kant van de weg me met al hun enthousiasme goed doorheen geholpen.”
