Tekst Jack Oosthoek
Foto John van Helvert
'Het mag geen snelkookpan worden'
‘Een (sleutel)functie voor vrijwilligers van onbesproken gedrag’. Ofwel de vertrouwenspersoon. Degene die medewerkers in moeilijke omstandigheden de helpende hand biedt om weer grip op hun leven te krijgen. Maar je moet wel zélf bij hen aankloppen. Het werk valt en staat met de bereidheid om misstanden te melden. In de komende edities richt de Defensiekrant de schijnwerper op deze belangrijke taak. Adjudant van de mariniers John de Ruijter van de Koninklijke Marine in Den Helder bijt het spits af.
“Misschien zie ik dit werk wel als een roeping.” De Ruijter is al 9 jaar vertrouwenspersoon. De baan is hem volgens eigen zeggen op het lijf geschreven, omdat met mensen omgaan hem aanspreekt en integriteit bij hem voorop staat.
'Dit werk valt en staat met de bereidheid van mensen om misstanden te melden'
De vertrouwenspersoon is geen alternatieve rechter, detective of politieagent die aan ‘waarheidsvinding’ doet. Hij gaat uit van vertrouwen en dat de klager het juiste verhaal vertelt. De vertrouwenspersoon zal iemands privacy altijd waarborgen. Behalve wanneer die een strafbaar feit heeft gepleegd. Dan is hij of zij verplicht aangifte te doen bij de Marechaussee.
Taaie zaak
De vertrouwenspersoon wordt met uiteenlopende problemen geconfronteerd. Zoals een verstoorde werkrelatie, meningsverschillen, pesten, misplaatste grappen, intimidatie, kwaadsprekerij of ongewenst fysiek contact. “Zoals in elk bedrijf gebeurt het allemaal”, weet De Ruijter, die op dit moment een slachtoffer van pesten begeleidt.
Van meningsverschillen en pesten tot intimidatie en kwaadsprekerij.
Volgens De Ruijter valt er geen regelmaat te bespeuren in het aantal meldingen van misstanden. “Het ene moment is het rustig, dan weer druk. De vertrouwenspersoon moet echter wel een ‘antenne’ hebben om problemen snel te signaleren.”
Of de adjudant in dit #Metoo-tijdperk meldingen krijgt van seksuele intimidatie? “Nee, maar er zal soms best wat gebeuren. Ook in dit geval luidt de vraag of iemand de moed heeft om zich bij mij te melden. Daarbij speelt groepsgedrag een rol. Veel mensen durven niet in het bijzijn van collega’s te zeggen: ‘Dit is niet normaal, dit moet veranderen’.
Ook traditie speelt mee. ‘Zo doen we dit altijd al, wen er maar aan…’ Terwijl sommige tradities doorbroken moeten worden omdat ze dat niet zijn…Tradities hebben met normbesef te maken. Niet met zwijgen, je lam zuipen of personeel-in-opleiding de vreemdste capriolen laten uithalen, die geen doel of nut hebben.”
Paniekvoetbal
En doofpotaffaires? De Ruijter maakte ze nog niet mee. Wel hebben sommige leidinggevenden, naar de indruk van de adjudant, de neiging een misstand (enigszins) te bagatelliseren. Een houding die kan overslaan op de werkvloer en waarvoor moet worden gewaakt, vindt hij.
De commandant van de Koninklijke Marine neemt de vertrouwenspersoon wel degelijk serieus", zegt De Ruijter. “Sommige mensen op de werkvloer vinden dat Defensie bij misstanden paniekvoetbal speelt. De soep wordt volgens hen niet zo heet gegeten als die wordt opgediend. Als de top van Defensie het personeel serieus neemt, wat in mijn optiek gebeurt, dan moet worden nagedacht over hoe je het onderwerp integriteit bespreekbaar houdt. Er net als over de gedragscode verplicht over praten lost niets op en zal op den duur averechts werken. Dan krijg je overkill. Het is belangrijk om de boodschap over integriteit in de juiste proporties te presenteren. Het onderwerp mag geen snelkookpan worden.”
