‘Meld die bermbom’

Militairen beginnen unieke informatiecampagne in Mali

Maandelijks zijn er in Mali gemiddeld 20 aanslagen met bermbommen. De hulp van de lokale bevolking is onontbeerlijk om daders en explosieven op te sporen. Nederlandse VN-militairen in Gao zijn daarom een speciale campagne begonnen. De eerste in zijn soort binnen de missie MINUSMA.

Een spelletje Russisch roulette, dat is misschien wel de beste omschrijving van een rit over de hoofdweg tussen de steden Gao en het westelijker gelegen Gossi. De verkeersader vol diepe gaten en spoorvorming is belangrijk voor handelaren, reizigers en konvooien van de Verenigde Naties en dáárom een aantrekkelijk doelwit voor terroristen en criminelen.

‘Doe wat!’

Sterker nog, de weg is één van de hot spots in Mali qua aanvallen met zelfgemaakte explosieven, zogeheten IED’s (Improvised Explosive Devices). “Daar moeten jullie echt iets aan doen”, zegt een opgewonden vrachtwagenchauffeur tegen de Nederlandse militairen die posters ophangen in de stad Gao en de campagne uitleggen aan de bevolking.

“Die mijnen worden ’s nachts geplaatst”, vertelt Umar, die zich ook in de discussie mengt. “Morgen is er een markt, dus komen handelaren hier naartoe. Grote kans dat vannacht explosieven worden ingegraven. Eigenlijk moeten jullie op dat tijdstip ook patrouilleren.” Die belofte kunnen de Nederlanders echter niet maken. “Maar als jullie zaken melden dan reageren wij (of een van de bondgenoten, red.) zo snel mogelijk”, is de boodschap aan de Malinezen. Er komt altijd iemand, maar niet binnen 5 minuten, dat is gezien de grote afstanden in het land onmogelijk.

Information Operation

De genoemde posters hangen op plekken waar veel mensen komen. De posters en gesprekken met de bevolking maken deel uit van een campagne van de sectie Information Operations (IO) van de Nederlandse VN-militairen in Gao. Bekijk verderop de videoclip voor meer informatie.

Maar ja, hoe zijn de Malinezen te motiveren om verdachte personen en situaties te melden? Zonder dat ze zelf in gevaar komen. Deze taak was majoor-reservist Marvin Kuipers van het Civiel en Militaire Interactie Commando (1CMICo) op het lijf geschreven. In het dagelijks leven verdient hij als marketingconsultant zijn brood door bedrijven en gemeenten te helpen met de ontwikkeling van gedragsbeïnvloedingscampagnes. Het is zijn specialiteit om na te denken over wat mensen motiveert om een product te kopen of ongewenst gedrag te vertonen zoals overlast veroorzaken. Hoe vinden we precies dat ‘knopje in iemands hoofd’ zodat hij naar de winkel gaat of zijn gedrag verandert? Of in het geval van Mali, hoe zorgen we ervoor dat iemand zich geroepen voelt om informatie te melden?

Mond-tot-mondreclame

Stap 1 is achterhalen wat mensen denken…wat ze écht raakt, legt Kuipers uit. Dus sprak hij zo’n 70 Malinezen uit alle lagen van de bevolking, arm, rijk, Tuareg, Songhai, man, vrouw. Een doelgroepanalyse dus. “Veel informatie wordt hier mondeling verspreid, dat is al eeuwen zo. Dus de radio is dan een goed middel om een boodschap te verspreiden”, zegt Kuipers. “Verder bleek dat veel mensen niet kunnen lezen. Een poster met alleen maar tekst en een telefoonnummer is dan niet effectief. Dus moeten er plaatjes op en een duidelijke verwijzing naar wat mensen concreet moeten doen als ze info hebben.”

Familie op één

Stap 2 is de juiste taal en toon spreken. De tolken in dienst van de Nederlandse militairen konden vanuit hun achtergrond bruikbare adviezen geven voor de ontwikkeling van de juiste boodschap. “Zij konden aangeven met welke woorden je een gevoelige snaar raakt”, legt de majoor uit. “Zo is familie heel belangrijk, dat is echt een sleutelwoord.” Daarom staat er nu expliciet op de posters die door de stad Gao zijn opgehangen, dat de explosieven ook een gevaar zijn voor iemands familie, voor iemands kinderen.

Deze boodschap is ook gebruikt tijdens 2 uitzendingen bij lokale radiostations, die door de bevolking worden vertrouwd. Om het verhaal kracht bij te zetten, deden ook enkele slachtoffers van een IED-aanval hun verhaal.

Slachtoffers voorkomen

“Niet lang nadat de campagne was begonnen, kregen we al snel 2 meldingen via het speciale telefoonnummer”, vertelt Kuipers. “Er is toen weliswaar niets gevonden, maar wel signalen dat er mogelijk een aanval werd voorbereid. Het was meer dan een gat in de weg, zeg maar.” Het wachten is op de eerste melding die doden en gewonden voorkomt. “Als dat gebeurt en ze halen een IED uit de grond voordat deze slachtoffers veroorzaakt”, zegt Kuipers, “dan voelt dat als een enorme overwinning.”