Tekst Jopke Rozenberg-van Lisdonk
Foto Valerie Kuypers
Homo’s en lesbiennes in het leger? 40 jaar geleden was de Nederlandse krijgsmacht voor hen nog verboden terrein. Nu staan er meer gay generaals aan de top dan vrouwelijke.
Meer zichtbaarheid van homoseksualiteit binnen de krijgsmacht bevordert de acceptatie, aldus Defensie. Maar de praktijk wijst anders uit, weet vice-voorzitter van de Stichting Homoseksualiteit en Krijgsmacht (SHK) kolonel Sandra Keijer. “Nog steeds is de acceptatie niet 100 procent.” En dat is de reden dat Defensie ook dit jaar weer mee doet aan de Canal Parade tijdens de Gay Pride in Amsterdam.
Mensenrechten
Twee derde van de 80 opvarenden maakt deel uit van de LHBTI-community (lesbiennes, homoseksuelen, biseksuelen, transgenders en interseksuelen). De hetero-collega’s varen mee uit respect; het merendeel van hen meldde zich direct aan bij opening van de inschrijving. Dat was vlak na de aanslag op de gaybar in Orlando. Keijer, de enige heteroseksueel binnen het SHK-bestuur: “Waarom alleen opkomen voor de belangen van je eigen doelgroep? Het gaat om mensenrechten. Iedereen moet waar dan ook zichzelf kunnen zijn.”
Ook kolonel Dirk Jan Broks wil een statement maken door juist nu ‘ín uniform en uít de kast’ acte de présence te geven op de Defensieboot. “Bij Defensie kan ik mezelf zijn, daar ben ik blij om en trots op. Op heel veel andere plekken in de wereld zou dat niet kunnen.” Hij noemt Defensie een ‘inclusieve’ organisatie: iedereen wordt gewaardeerd om zijn inbreng in het team.
De interactie tussen opvarenden onderling en het publiek was groot. Enthousiast werd er naar elkaar gezwaaid, met elkaar geproost en high fives uitgewisseld.
Acceptatie op de werkvloer
Toch wordt dit gedachtegoed nog niet door de hele organisatie gedragen, weet de vice-voorzitter van de SHK. “Helaas is acceptatie op de werkvloer of tijdens de militaire opleiding nog steeds erg afhankelijk van wie er boven je staat. Een commandant of docent bepaalt in hoge mate het gevoel van veiligheid en dus in hoeverre iemand zichzelf durft te zijn.” Dat sociale acceptatie en gelijkwaardigheid binnen de krijgsmacht belangrijk zijn, onderstreept de hogere legerleiding met een afvaardiging vlag- en opperofficieren aan boord tijdens de Canal Parade. Werken onder zware omstandigheden lukt volgens Defensie immers alleen als je echt jezelf kunt zijn.
Behalve een open mindset spelen ook praktische zaken een rol. Transgender korporaal 1 Adrie van Diemen weet daar alles van. Als SHK-bestuurslid komt ze in het bijzonder op voor de belangen van transgenders. De reservist onderhandelt erover met bestuurders van Defensie: “Hoe ga je als organisatie om met een persoon in transitie? Waar slaapt hij of zij, welk kledingpakket wordt verstrekt en aan welke sporteisen moet iemand voldoen? Allemaal praktische zaken waar de persoon in kwestie, maar ook de organisatie, tegenaan loopt.”
Don’t ask, don’t tell
Ondanks dat er nog een hoop te winnen valt, is de Nederlandse krijgsmacht wereldwijd het verst op het gebied van LHBTI-emancipatie. Enkele jaren geleden adviseerde de SHK zelfs op verzoek de Amerikaanse krijgsmacht over de sociale en juridische omgang met LHBTI-personeel. Kort daarop schafte de grootmacht haar ‘don’t ask, don’t tell’-beleid af en richtte het LHBTI-netwerk OutServe op. Een aantal leden daarvan voer afgelopen zaterdag mee over de Amsterdamse grachten.
“Het voelt alsof het publiek ons op handen draagt.”
Defensie is voor het zesde jaar op rij een opvallende verschijning in de bonte stoet van 80 boten. Het publiek toont met een stilte gevolgd door gejuich respect voor de saluerende militairen aan boord. “Ik krijg hier zo’n energie van”, zegt de lesbische sergeant Sharon Suetens met kippenvel op haar armen. “Het voelt alsof de menigte ons op handen draagt.” Ook Broks is onder de indruk van de reactie van het publiek. “Volgens mij hebben we als Defensie op een ingetogen maar feestelijke manier de pride-gedachte uitgedragen.”
