Dit artikel hoort bij: Defensiekrant 25
In de media zijn berichten verschenen dat de MIVD standaard alle militairen op missie zou afluisteren, vertrouwelijke gesprekken met advocaten incluis. Maar is dat ook zo? Vijf vragen over het afluisteren van militairen op missie.
Nee. Het afluisteren van een militair op missie kan alleen wanneer er een onderzoek loopt op het gebied van één van de wettelijke taken van de MIVD, zoals contra-terrorisme of de veiligheid van de krijgsmacht. In de Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten zijn zeer strikte regels vastgelegd als het aankomt op het afluisteren van personen door de MIVD. Zo is toestemming van de minister een vereiste. Het is buiten deze kaders ten strengste verboden.
Er worden inderdaad gesprekken vastgelegd, maar dat gebeurt door de krijgsmacht zelf. Dit gaat om de conversaties die worden gevoerd over operationele lijnen. Zo worden bijvoorbeeld alle telefoontjes van en naar het Defensie Operatie Centrum opgenomen. De reden is het operationele belang. Bij een ernstig incident of een noodsituatie kan het goed van pas komen om een goede, waarheidsgetrouwe reconstructie te maken. Bij missies in onder meer Srebrenica en Irak zou dat erg nuttig zijn geweest. Ook draagt het bij aan het afleggen van verantwoording aan politiek en samenleving.
Het is bij de meeste missies technisch niet haalbaar om gesprekken op te nemen. Dat kan momenteel alleen aan boord van schepen. Bij de anti-piraterijmissies Atalanta en Ocean Shield én bij de inzet voor de Standing NATO Maritime Group worden de gesprekken opgenomen. Helaas is het hierbij technisch niet mogelijk om onderscheid te maken tussen privégesprekken en operationele gesprekken. Die gaan allebei over dezelfde lijnen en worden dus allebei opgenomen. De krijgsmacht mag overigens alleen gesprekken opnemen als het personeel hiervan op de hoogte is gesteld. Dat gebeurt dan ook.
Beluisteren is gebonden aan strikte regels, en mag alleen als er sprake is van operationele noodzaak of als de veiligheid in het geding is. Ook de archivering en beveiliging gebeurt volgens een strikt protocol, in overeenstemming met de Archiefwet. Voor het beluisteren van de opnames is bovendien toestemming van de Commandant der Strijdkachten nodig.
Defensie begrijpt dat het wenselijk of nodig kan zijn om een gesprek te voeren dat niet wordt opgenomen. Er zijn dan ook alternatieve communicatiemiddelen die niet worden opgenomen, zoals satelliettelefoons. Die zijn erg duur, maar bij uitzondering kan daar op verzoek gebruik van worden gemaakt. Bijvoorbeeld als een militaire verdachte met een advocaat wil spreken.
