Tekst André Twigt
Foto Paul Tolenaar
Scheidend commandant maakte KMR tot wat het nu is
Afscheid nemen van zijn geliefde Koninklijke Marine Reserve (KMR) viel kapitein-luitenant ter zee (SD) Riekus Hatzmann zwaar. Zichtbaar geëmotioneerd was de reservist, toen hij onlangs op het Marine Etablissement Amsterdam (MEA) zijn commando neerlegde en een dankwoord tot zijn collega’s richtte. “Jullie hebben mijn reis van dienstplichtig jochie tot nu een heel bijzondere gemaakt. Zonder jullie inzet en loyaliteit is er geen Koninklijke Marine Reserve.” Om de vitaliteit van de KMR te onderstrepen vond er die dag tevens een beëdiging van 25 nieuwe reservisten plaats.
Wat volgde was een aanhoudend applaus voor de man die de KMR vorm gaf en maakte tot wat het vandaag de dag is. Overste Hatzmann wordt opgevolgd door rangenoot Maarten Zeeuwen. Aan hem de taak verder te bouwen aan een organisatie die een wezenlijke, broodnodige, niet meer weg te denken bijdrage levert aan de Koninklijke Marine. In zijn speech liet Hatzmann doorklinken ‘dat de tijden van de hekkensjouwers voorgoed verdwenen zijn’. Die onmisbare handjes bij vooral Marine- en Wereldhavendagen vormden lange tijd het beeld van de KMR. Inmiddels is dat verleden tijd.
‘Er gaat geen schip of boot naar zee zonder reservisten’
Ontlasten en civiele kennis
Hatzmann vertelt in geuren en kleuren dat hem in 2014 werd gevraagd om als projectinitiator ‘meer en zinvollere dingen met reservisten te gaan doen’. “Een opdracht die werd ingegeven door alle personele en materiële bezuinigingen, waardoor de marine door zijn hoeven dreigde te zakken. Het beroepspersoneel moest dringend worden ontlast van activiteiten die hen afleidden van hun dagelijkse werkzaamheden. Zo groeide de behoefte om reservisten vanwege hun specifieke civiele kennis en ervaring in te zetten.”
We kregen het voor elkaar
Vanwege de noodzaak meer onderwijskundigen aan te nemen, begon Hatzmann oud-stagiairs het reservistenbestand binnen te halen. Een tekort aan kwartiermeesters moest worden ingelopen door dienstplichtigen van de Logistieke Dienst Verzorging (LDV) terug te halen en op te leiden. “Beide projecten deden de Koninklijke Marine versteld staan”, aldus Hatzmann. “Mensen zonder marine-achtergrond opleiden tot reserveofficier en vervolgens inzetten als onderwijskundige: kan niet! Van LDV’ers kwartiermeesters maken: onmogelijk! Maar we kregen het voor elkaar en met succes. Een paar van hen zijn er nog steeds. Niet als reservist maar als beroepscollega.”
Dienjaar en Defensity College
De successen van Hatzmann namen met de jaren toe. Toen hij in 2016 hoofd Bureau Reservisten werd, raakte de veranderende rol van de reservist in een stroomversnelling. Zo stond de overste binnen CZSK aan de wieg van het Dienjaar en het Defensity College. Voor laatstgenoemd initiatief liepen in het begin weinig marinemensen naar zijn zeggen warm. “Tot we een bezoek brachten aan de toenmalige plaatsvervangend Commandant Zeestrijdkrachten schout-bij-nacht Rob Kramer. Dat resulteerde erin dat we samen met de luchtmacht werkstudenten gingen binnenhalen om 1 of 2 dagen per week voor Defensie te werken en hen gelijktijdig op te leiden tot reserveofficier.”
‘Focus KMR op groei’
“We zijn allang geen hobbyclub meer”, begint kapitein-luitenant ter zee (SD) Maarten Zeeuwen. Volgens de nieuw-aangetreden commandant ligt de focus van de KMR ook de komende jaren op groei. De marine-reserve telt momenteel grofweg 2.000 militairen. Dat aantal zal de komende jaren naar verwachting met enkele duizenden toenemen. “Tegelijkertijd streven we een nog diepere integratie in het Commando Zeestrijdkrachten na. En we willen met onze kennis, kunde en capaciteit in de volle breedte van de organisatie bijdragen aan de missie van de marine.”
Onmisbare rol
Het opleiden van reserveofficieren was een fikse verplichting, waarvoor de marine noch de capaciteit, noch de intentie of bemensing had. “Dus gingen we dat zelf doen”, vervolgt Hatzmann. “Dat was het begin van wat nu de afdeling Koninklijke Marine Reserve Opleiden en Trainen (KMR O&T) heet. Met eigen onderwijskundigen, eigen instructeurs en een heleboel geritsel en geregel groeide KMR O&T uit tot een grote club. Die overigens niet alleen reservisten opleidt en current houdt, ook beroepscollega-specialisten opleidt tot officier van Speciale Diensten, bij zowel de marine als andere krijgsmachtdelen.”
Grootste uitdaging
Volgens overste Hatzmann zijn reservisten bij de marine – en op kleinere schaal ook bij andere krijgsmachtdelen – niet meer weg te denken. Hun diensten zijn zo wijdverbreid, dat er geen schip of boot naar zee gaat zonder reservisten aan boord. Zonder hen wordt wereldwijd oefenen voor het Korps Mariniers een nog grotere uitdaging. “Vooral bij het verschepen van materieel en personeel”, weet adjudant KMR Nico Woord.
De Chef d‘Equipage Reservisten voorspelt dat de grootste uitdaging de komende jaren bestaat uit voldoen aan de toenemende personele behoefte voor de vredes- en oorlogsorganisatie. “Doorgroeien naar 6.000 á 7.500 militairen in 2035 gaan we met het huidige organisatiemodel niet redden. Nu worden reservisten opgeleid door reservisten en leunt de organisatie zwaar op de flexibiliteit en creativiteit van de KMR.”
Respect voor collega
Woord heeft 10 jaar met Hatzmann samengewerkt. Hij leerde hem goed kennen en kenmerkt hem ‘als iemand die beslissingen durft te nemen’. Dat de KMR door de jaren flink groter groeide, vindt hij vooral Hatzmanns verdienste. “Riekus is bestuurder geweest van een groot bedrijf; een kwaliteit die je bij de marine minder vaak tegenkomt. Bij het KMR was hij de juiste man op de juiste plaats.
‘Betekenisvol werk en persoonlijke groei’
De commandowisseling werd voorafgegaan door de beëdiging van 25 reservisten. Onder hen luitenant ter zee 2 (SD) Hans Mol, die vorig jaar op zijn vijftigste besloot zich als reservist aan te melden. Bijna 30 jaar eerder had hij stagegelopen op het voormalige Marinevliegkamp Valkenburg en decennia later werd hij aangesteld bij de Koninklijke Marine. “Daarmee was de cirkel rond. Met mijn kennis en ervaring hoop ik bij te dragen aan de verdere uitbreiding van Defensie. Leeftijd is daarbij geen beperking. Juist de combinatie van jong en oud maakt de reservistenorganisatie sterk en voegt waarde toe. In juli heb ik de opleidingstraject voor aspirant-officieren afgerond. De komende 3 maanden ben ik voor een opdracht als reservist werkzaam op Curaçao. Voor mij persoonlijk is dit avontuur een mooie combinatie van betekenisvol werk en persoonlijke groei. Tenslotte ben je nooit te oud om iets nieuws te beginnen.”
