Tekst Michael Simon
Foto SM Hille Hillinga en SGTODVB Zairomar Petronilla
Eerste oversteek Zr.Ms. Den Helder naar roerige regio
Het Combat Support Ship (CSS) Zr.Ms. Den Helder heeft haar eerste oversteek naar de West achter de rug. Vanaf 20 oktober lag de nieuwste aanwinst van de Koninklijke Marine afgemeerd op Curaçao. Daarna werd het flink getest, tijdens onder meer warmweer-beproevingen. Maar het werd ook opengesteld voor de jeugd van het eiland, die een kijkje mocht nemen. Alle Hens vloog naar de West, waar de spanningen overigens oplopen.
De bouwvakkers die aan het werk zijn in Willemstad, Curaçao, kijken verschrikt op van de luide knallen. Ze pakken hun telefoons en filmen het grote schip dat langs de kust van het eiland vaart. De gloednieuwe Zr.Ms. Den Helder wordt ontvangen en kondigt haar komst aan met 21 saluutschoten. Vanaf het eiland worden evenzoveel saluutschoten teruggevuurd.
Systemen testen
Een reis die begin oktober aanving vanuit de thuishaven, vertelt commandant kapitein-luitenant ter zee Stefjan Veenstra. “Voor de kust van Den Helder hebben we eerst een aantal beproevingen gedaan, om systemen te testen, waaronder de radar en het ESM-systeem, voor elektronische oorlogsvoering. Vervolgens zijn we naar de zuidkust van Engeland gevaren. Daar oefenden we met vliegtuigen die runs maakten waarmee wij onze radar konden kalibreren.” Hierna werd koers gezet richting het Caribisch gebied, waar het schip, na een tussenstop bij Sint-Maarten, 20 oktober aankwam bij Curaçao.
Warmweer-beproevingen
Eind oktober vertrok de Den Helder weer naar zee, om onder Caribische omstandigheden warmweer-beproevingen te doen. “Tijdens zo’n beproeving belasten we het schip volledig en beproeven we alles wat hitte produceert of wat koeling nodig heeft om te kunnen functioneren”, legt Veenstra uit. Om alles koel te houden aan boord, maakt het schip gebruik van zogeheten koudwatermakers.
In tegenstelling tot koeling aan de wal, heeft een schip als de Den Helder geen gewone airco die buitenlucht koelt. In het schip bevinden zich koudwatermakers, die van zeewater koud water maken. Dat voedt de aircosystemen die het schip verkoelen. Veenstra: “Dus bezetten we alle hutten om te testen of die koel genoeg blijven. Dat geldt ook voor onder meer de Commandocentrale, de voortstuwingsruimtes en de brug; ofwel de plekken waar veel apparatuur draait en mensen regelmatig werken.”
Van onder tot boven checken
Veenstra beschouwt het als een eer de eerste commandant van de Den Helder te zijn, zegt hij: “Maar het is ook spannend. Je trekt iets nieuws uit het plastic, om het zo te zeggen, en dan moet alles het maar doen. Dat is natuurlijk lang niet altijd het geval en dan moet je weer terug naar de industrie. Bovendien check je het schip van onder tot boven, om te kijken of dat wat je gekregen hebt, ook daadwerkelijk is wat je hebt besteld. Het vergt enig geduld, maar de beloning is mooi.”
De overste is in totaal 2,5 jaar verbonden aan het schip en zwaait in de zomer van 2026 af. “Van het op de blokken zien staan in Roemenië, tot aan de eerste oversteek; dat ik dat allemaal heb mogen meemaken is bijzonder.” Na de warmweer-beproevingen volgen nog reizen binnen het Caribisch gebied en zal het schip via de VS naar Nederland varen waar het op 12 december aankomt. “Dan gaan we, na het verlof, koudweer-beproevingen doen; de omgekeerde versie van wat we in het Caribisch gebied doen.”
Teller weer op nul
Tot slot is er nog de garantie-dokking. Veenstra: “Dat is dan de laatste check of we nog dingen terug moeten koppelen naar de industrie. Hebben we dat gehad, dan gaat het schip ‘droog’ en wordt het nogmaals helemaal doorgelicht; een grote beurt, zeg maar. Dan zetten we de teller weer op nul, waarna het schip weer te water gaat en we gaan opwerken. Vervolgens opnieuw naar de VS, voor vlagvertoon in het kader van 250 jaar Verenigde Staten. Daarna hoop ik dit bedje gespreid en wel over te kunnen dragen aan mijn opvolger.”
Fijn, comfortabel schip
Overste Veenstra spreekt zijn tevredenheid uit na de eerste oversteek van het schip. “Het machinepark heeft zich goed gehouden en onderweg konden we hoge snelheden aanhouden. Het zeegedrag is daarbij echt een pluspunt. Het schip ligt stabiel in het water en je hoort niemand klagen over ziek zijn. Het is een fijn, comfortabel schip. Ruim opgezet, met goede accommodatie en het zit logisch en goed in elkaar.”
Veel vragen
Zodra de Den Helder in Willemstad vastligt en de valreep op de kade ploft, is Commandant der Zeemacht in het Caribisch Gebied commandeur Walter Hansen de eerste die het schip betreedt en commandant Veenstra en zijn bemanning welkom heet. Na enkele plichtplegingen is er een persconferentie aan boord voor lokale media. Veenstra krijgt veel vragen over zijn nieuwe schip, maar Hansen krijgt het meest op zich afgevuurd. De gespannen situatie in de regio roept zowel vragen, als zorgen op bij bewoners en media op het eiland. Vakkundig beantwoordt hij de vragen waar hij kan, maar hij herinnert de persafvaardiging er aan dat de komst van de Den Helder losstaat van de ontwikkelingen in het Caribisch gebied.
Nieuwigheid straalt er vanaf
Woensdag 22 oktober opende de Den Helder haar deuren voor de schooljeugd van het eiland. Leerlingen van het Dr. Albert Schweitzer College werden in kleine groepjes rondgeleid en de bemanning van het schip toonde trots de nieuwste aanwinst. Op verschillende dekken keken de studenten hun ogen uit. Letterlijk en figuurlijk hoogtepunt was de brug, waar op ‘de stoel van de kapitein’ selfies gemaakt werden. “Kom alleen niet aan de knoppen, we willen niet per ongeluk wegvaren”, zegt een bemanningslid met een knipoog. De nieuwigheid straalt nog in alles van het schip af, dat viel de leerlingen ook op.
Gespannen situatie: 'Mooi als we meer zouden weten'
De VS kondigden half augustus aan hun militaire operaties ten aanzien van drugsbestrijding in het Caribisch gebied te intensiveren. Enkele vermoedelijke drugsboten die vanuit Venezuela de oversteek waagden, zijn vrijwel direct door de Amerikanen beschoten, met al tientallen doden tot gevolg. Hierdoor loopt de spanning in de regio flink op. “De huidige ontwikkelingen geven aanleiding tot zorg, aangezien de ABC-eilanden precies tussen de Amerikaanse militaire aanwezigheid en Venezuela liggen”, aldus Hansen. De commandeur ziet de VS nog altijd als een waardevolle partner. “Al sinds de Tweede Wereldoorlog trekken we samen internationaal op, maar de VS voert nu een nationale operatie uit, daar is ons koninkrijk niét bij betrokken.”
Dat een bevriende natie zo unilateraal optreedt, maakt de situatie ‘complex’, aldus Hansen. “Het is natuurlijk niet de eerste keer dat ze dat doen, maar wel de eerste keer dat wij er direct mee te maken hebben. Het zou mooi zijn als we iets meer zouden weten, maar dat is niet zo en met dat gegeven moeten we leven. We zullen zodoende vooral naar onszelf moeten kijken en onze verantwoordelijkheid nemen waar het de bescherming van dit deel van het Koninkrijk behelst.”
