‘Touwtjes knopen’ voor beste software-integratie

Maritieme IT zet nieuwe standaard voor ASW-fregatten

Op de schouders van kapitein ter zee Bert Boom rust een zware last. Als verantwoordelijke voor de computerprogrammatuur van de vloot moet het hoofd van de Afdeling Maritieme IT ervoor zorgen dat de complexe operationele software van het Combat Management Systeem voor de nieuw te bouwen Anti-Submarine Warfare (ASW)-fregatten op tijd af is. 

De Tweede Kamer is onlangs ingelicht over de voorgenomen bouw van 4 ASW-fregatten; 2 voor de Nederlandse en 2 voor de Belgische marine. Naar verwachting is het eerste casco rond 2028/2029 klaar. Met nog 5 jaar te gaan, moet het lukken de vereiste software-integratie te ontwikkelen. “Maar er mag ook weer niet teveel tegen zitten”, waarschuwt Boom.

Technologische sprong

De ASW-fregatten gaan de huidige Multipurpose (M)-fregatten bij beide marines vervangen. Zoals de afkorting ASW doet vermoeden, is de kerntaak van deze platforms onderzeebootbestrijding. Naast nieuwe radars en uitgebreide zelfbeschermingsmiddelen komen er daarom vooral nieuwe sonars, voor het nog beter opsporen van onderzeeboten. “Om van deze fregatten state of the art vechtmachines te maken, komt er een vierde generatie Combat Management Systeem”, zegt Boom. “Daarmee maken we een grote technologische sprong voorwaarts.”

Op korte termijn eerste stapjes

Kenmerk van de nieuwe software is de fusie tussen de technische en de operationele bedrijfsvoering. Commandocentrale-personeel kan straks naast de status van wapensystemen ook de technische en personele situatie overzien. Dit maakt het schip nog efficiënter en slagvaardiger. “Je kunt onder meer volgen welke bemanningsleden zich waarmee precies bezighouden”, vertelt hoofd Softwareontwikkeling Herman Bergsma. “Tegelijk houd je zicht op de voortstuwing en andere technische systemen.”

De specialist vertelt dat bij het nieuwe Combat Support Ship (CSS) volgend jaar al de eerste stapjes op dit gebied worden gezet. “Dankzij deze verbeterde Internal Situational Awareness kun je een meervoud aan taken met minder mensen doen. Ook gaan we bij de ASW-fregatten verschillende technische omgevingen integreren tot 1 infrastructuur.”

Modules aanpassen

Dat het Joint Informatievoorziening Commando (JIVC) eigen operationele software voor de schepen ontwikkelt, is best bijzonder, vertelt Boom. “Vanwege de vereiste kennis en ervaring, de complexiteit en de hoge kosten begint het overgrote deel van alle landen hier niet aan. Die laten het over aan de industrie. Wij kunnen het wel, maar alleen doordat we er al 55 jaar geleden mee zijn gestart.” Volgens Boom is de software-uit-eigen-keuken geënt op de Nederlandse manier van werken, op hoe procedures aan boord zijn georganiseerd en op de taakverdeling binnen de commandocentrale. “Zien wij in de praktijk iets dat niet klopt, dan passen we het zelf aan, wat ons heel flexibel maakt.” Doordat de software op alle scheepsklassen uit dezelfde familie komt, zijn opleidingen eenduidiger en kan personeel veel makkelijker tussen verschillende scheepsklassen switchen.

Revolutionaire software-integratie

De afdeling Maritieme IT heeft op het gebied van software een solide reputatie. Toch ontkomt de afdeling er niet aan met de komst van de ASW-fregatten sommige zaken uit te besteden. Een deel van de systeemintegratie voor de luchtverdediging komt bijvoorbeeld voor rekening van Thales. “Hierin teveel tijd steken, zou ten koste gaan van de softwareontwikkeling voor onderzeebootbestrijding”, verklaart Bergsma: “Met de ASW-fregatten willen we op het gebied van sonar-technologie en nieuwe zelfbescherming tegen torpedo’s een revolutionaire software-integratie neerzetten.”

Verantwoordelijkheid

Dat Nederlandse schepen en bemanningen tot de beste ter wereld behoren, behoeft geen toelichting, aldus Boom. Bij het beveiligen van hun vliegdekschepen doen bijvoorbeeld de Britse en de Amerikaanse marine er regelmatig een beroep op. “Het bewijs wordt geleverd door de verantwoordelijkheid die je krijgt.” De officier verwijst naar de recente inzet van Zr.Ms. De Zeven Provinciën als specifiek aangewezen luchtverdediger van de Franse carrier FS Charles de Gaulle. Dat is een taak die normaliter alleen aan een Frans fregat wordt toevertrouwd.  

Operationeel relevant

“Andere marines die we hier over de vloer krijgen, zien vrij snel de voordelen van zelf software bouwen in”, gaat Bergsma verder. Ook de marineleiding is zich van dit belang bewust. Ondanks de huidige personele schaarste plaatst zij structureel 28 operationele officieren en onderofficieren bij de afdeling Maritieme IT. “Zij helpen ons om de software van de schepen zo operationeel relevant mogelijk te houden. Met dit aantal zou je met gemak een commandocentrale kunnen bemannen, maar ze werken bij ons.”

Samen met industrie

Boom vertelt dat de KM ook voor de Belgische marine het gehele traject tot en met de aflevering van de 2 ASW-fregatten voor zijn rekening neemt. Die beslissing is vrij logisch, want de marine heeft de technische expertise. Zo ook op het gebied van ‘touwtjes knopen’, zoals het toepassen van een software-integratie wordt genoemd. “We zijn nu samen met de industrie, het Commando Materieel en IT en de Directie Materiële Instandhouding bezig om de specificaties van de sensoren, wapensystemen en communicatieapparatuur te verzamelen. Op basis daarvan maken we de software.”

Vooravond van technische revolutie

Hoewel nog niet helemaal duidelijk is wat er op dit gebied van de software-integratie allemaal wordt verwacht, weten Boom en Bergsma al wel dat in de nieuwbouw in ieder geval rekening wordt gehouden met de komst van onbemande helikopters. “Daarbij zit de vlieger niet in de cockpit, maar in de commandocentrale”, licht Boom een tip van de sluier op. “Wat het daarnaast zo interessant maakt, is dat we hierbij moeten uitgaan van een scheepsbemanning van slechts 117 koppen”, aldus Bergsma. “Als je nagaat dat de sensor- en wapensuite van een ASW-fregat significant groter is dan die van een M-fregat, dan kun je zeggen dat we aan de vooravond staan van een technologische revolutie. Hoe spannend is dat!”