Geen tijd om op lauweren te rusten

NLMARSOF viert jubileum, terwijl geschiedenis zich herhaalt

De Netherlands Maritime Special Operations Force (NLMARSOF) bestond op 8 juli precies 10 jaar. Althans, onder deze naam. De historie van de schaduwkrijgers gaat zelfs terug tot de jaren 50 van de vorige eeuw. Historicus Martin Hoekstra van het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) bracht samen met zijn team een lijvig boek uit, waarin hij uiterst gedetailleerd terugkijkt op die tijd.

“10 jaar klinkt nog niet echt als historisch, maar we mogen niet vergeten dat het een eenheid betreft die veel eerder is ontstaan vanuit 3 specialismes. Die kennen ieder al een langere geschiedenis binnen het Korps Mariniers: de kikvorsmannen (1959), Mountain Leaders (1972) en de Bijzondere Bijstandseenheid Mariniers (BBE-M) (1973)”, aldus Inspecteur-Generaal der Krijgsmacht (IGK) luitenant-generaal der mariniers Frank van Sprang. Hij schreef het voorwoord.

Hij vervolgt: “Met de oprichting van de NLMARSOF is uiteindelijk een geïntegreerde eenheid ontstaan die onder de meest extreme omstandigheden, wereldwijd inzetbaar is. Een eenheid die zijn sporen heeft verdiend, in zowel het maritieme als het landdomein.”

Uitbreiding en hervorming

Na 9/11 kwam de ontwikkeling in een stroomversnelling, aldus historicus Hoekstra: “De nieuwe wereldorde die na het einde van de Koude Oorlog was ontstaan, kwam plotsklaps in een ander daglicht te staan. Er was geen rekening gehouden met de opkomst van internationale terreurnetwerken, die in staat waren overal ter wereld gewelddadige aanslagen te plegen. Voor de Special Operations Forces (SOF) van het Korps Mariniers betekende de toegenomen terreurdreiging dat de binnenlandse antiterreurcapaciteit moest worden versterkt. Dit leidde in eerste instantie tot een uitbreiding en later tot een hervorming van de mariniersbijdrage aan het binnenlandse veiligheidsapparaat. Daarnaast namen de VS na 9/11 het voortouw in een wereldwijde strijd tegen terrorisme. Ook Nederland sloot zich daarbij aan.”

Alles in één wereld

De vele en zeer uiteenlopende missies in binnen- en buitenland, zoals in Afghanistan, Irak en Mali, op de Balkan en bij Somalië, komen zeer uitvoerig aan bod in het boek. De beschreven inzetten van de verschillende special forces-disciplines van het Korps Mariniers door de jaren heen leidden uiteindelijk tot een duidelijke behoefte aan meer integratie. Die werd geformaliseerd met de oprichting van NLMARSOF op 8 juli 2013. De eerste commandant, destijds luitenant-kolonel, maar nu brigade-generaal der mariniers Jan Hut liet optekenen: “Wij hebben het beste van 3 werelden in 1 eenheid. Top in klimmen, top in duiken en top in CT (Counter Terrorism, red.).”

Naar Brits model

Auteur Hoekstra beschrijft hoe NLMARSOF, naar het Britse model van de Special Boat Service (SBS), 3 squadrons kreeg. Conventional (C)-Squadron, voor inzet bij speciale operaties in het buitenland. Het Maritime Counter Terrorism (M)-Squadron dat fungeert als ‘uiterste redmiddel’ bij grootschalige en complexe terreurincidenten. Deze eenheid kreeg daarbij de beschikking over gespecialiseerde duik- en klimteams. ‘M’ valt onder de operationele leiding van de Dienst Speciale Interventies (DSI), een samenwerkingsverband met politie en justitie. Het Korps Mariniers is wel verantwoordelijk voor de gereedstelling van het personeel. Het Training Squadron (T-Squadron) vormt het derde onderdeel. Voor de logistieke ondersteuning kreeg NLMARSOF ten slotte nog de beschikking over een Logistic Support Group.

Groot publiek

De focus in het boek ligt vooral op de tijd tòt 10 jaar geleden. “Er zijn in die 10 jaar veel ontwikkelingen geweest op het gebied van binnenlandse inzet, naar aanleiding van de aanslagen in Parijs en Brussel. Ook zijn grote stappen gezet binnen de DSI. De buitenlandse operaties daarentegen waren minder enerverend dan in de tijd daarvoor; denk bijvoorbeeld aan Somalië en Afghanistan.”

Wat overigens niet wil zeggen dat de jaren 2013-2023 niet aan bod komen. Inzetten, hoe de verschillende eenheden te werk gingen en hoe ze georganiseerd waren, komen gedetailleerd aan bod. Datzelfde geldt voor de andere periodes en operaties in de tientallen jaren die het boekwerk beslaat. Het is pure geschiedschrijving, maar dan wel – zoals Hoekstra zich haast te melden – ‘toegankelijk en voor een groter publiek’. Ofwel zeer pakkend voor menig (amateur-)historicus, alsook voor eenieder die bij welke operatie dan ook betrokken was of het interessant vindt om te weten wat er zoal plaatsvond op het gebied van SOF-inzet.

Kenmerken operators

Net als bij elke eenheid ligt de basis van succesvol optreden bij de mens die het uitvoert. In dat opzicht kreeg Hoekstra gedurende de 5 jaar dat hij aan het boek werkte goed zicht op de kenmerken van NLMARSOF-operators. “Het zijn geen super humans. Geen Rambo’s, zoals je die in films ziet. Alles draait om evenwicht. Natuurlijk zijn ze topfit, maar de belangrijkste kracht zit bij hen tussen de oren. Het zijn stabiele, intelligente mensen die onder zware druk kalm blijven, overzicht houden en chaos kunnen ‘ontwarren’.

Verder speelt teamgeest een grote rol. Daar worden mensen zwaar op getest tijdens de selectie. Moet je samen een vlot bouwen, maar ga je zonder overleg alleen balken zoeken, dan ben je ongeschikt. Wat mij verder opviel was dat iedereen, op alle niveaus, beschikte over een hoge mate van sociale intelligentie en altijd meedenkend bij elke opdracht.”

Samenwerking en inbedding

En hoe hangt de vlag er nu bij? “Wat mij organisatorisch opvalt, is de zeer goede samenwerking en inbedding van NLMARSOF en het Korps Commandotroepen binnen het nieuwe Special Operations Command (SOCOM)”, weet Hoekstra. “Heel anders dan in de tijd, laten we zeggen de jaren 90, toen de mariniers en commando’s elkaar soms het licht in de ogen niet gunden. Net zo positief is de samenwerking van NLMARSOF met de politie en de Koninklijke Marechaussee binnen de DSI.”

Bij het bespreken van de actualiteiten wil Hoekstra ook de kenniscentra niet onbenoemd laten. Daar wordt volgens de auteur hard nagedacht over innovaties, qua tactiek, techniek en materieel. “Denk wat dat laatste betreft aan robots, drones, fly suits...”

Gevoelige materie

Hoekstra begint zijn boek met het einde van de Koude Oorlog. “Als je kijkt naar wat er nu in de wereld speelt, is de cirkel bijna rond”, reageert hij. “We zijn nu in de situatie beland dat de dreiging opnieuw uit het oosten komt. Belangrijk is nu een betere bescherming van cruciale infrastructuur op de bodem van de Noordzee, waar Rusland grote belangstelling voor toont. Denk aan kabels voor energie en datacommunicatie. Ik denk dat NLMARSOF, naast alle bestaande taken, daar ook een belangrijke rol in kan spelen.”

Kortom: 10 jaar NLMARSOF is iets om bij stil te staan, maar op de lauweren rusten, dat zit er niet in.

‘Zonder Vrees, zonder overmoed - Vorming en inzet van de NLMARSOF’ van Martin J. Hoekstra en Anselm J. van der Peet (redactie) kost € 44,75 en is te bestellen via https://klusopdek.nl/product/zonder-vrees-zonder-overmoed/