Tekst Martin Zijlstra
Foto boven John van Helvert
NAVO verhoogt paraatheid van eenheden
Dat het aardig kan spoken op de Zwarte Zee, merkte de bemanning van het LCF Zr.Ms. Evertsen vorig jaar al. Tijdens haar patrouille als onderdeel van een Britse ‘Carrier Strike Group’ kreeg het schip te maken met agressief gedrag van de Russische marine- en luchtmachteenheden. Op dit moment is het al helemaal niet pluis op de Zwarte Zee. De strijd om Oekraïne woedt namelijk ook op het water, met doden en gewonden tot gevolg. Rusland ageert en de NAVO reageert, met een bijzondere rol voor Turkije.
Tik-Tok-oorlog
Meer dan ooit spreken bij dit conflict niet alleen de wapens, maar is er ook een informatieoorlog gaande. De strijdende partijen nemen het daarbij niet altijd even nauw met de waarheid. Bij veel nieuwsberichten is er sprake van fake information. Maar ook social media geven de oorlog een heel eigen dynamiek. Niet voor niets wordt er al gesproken over de 'Tik-Tok-oorlog', waarbij iedereen met een smartphone zijn eigen nieuws maakt en verspreidt. Het is onmogelijk om al die informatie te verifiëren.
Tot nu toe gebeurt er van alles in de wateren bij Oekraïne, maar van klassieke zeeslagen is geen sprake. Dat kan ook nauwelijks meer, omdat de Oekraïners hun belangrijkste oorlogsschip, het fregat Hetman Sahaydachniy, zelf tot zinken hebben gebracht in de haven van Nikolaev, zodat het niet in Russische handen zou kunnen vallen.
Op social media circuleren foto's waarop het schip bijna helemaal is gezonken. Een roemloos einde, maar laten we niet vergeten dat de Oekraïense marine ook geen partij zou zijn voor de Russische. Onder aanvoering van de grote kruiser Moskva heeft Moskou minstens 40 oorlogsschepen in de Zwarte Zee. Daarbij zijn ook grote landingsschepen die, voordat de vijandelijkheden losbarstten, speciaal voor deze inzet van de Oostzee naar de Zwarte Zee werden verplaatst.
Afsluiting Bosporus: tegenvaller voor Poetin
Schepen geweigerd
Deze versterkingen van de Russische vloot moesten op weg naar de Zwarte Zee uiteraard ook de Bosporus passeren. Deze passage bij Istanbul staat onder Turks beheer en ieder schip dat de Bosporus wil passeren moet daarvoor toestemming vragen. Dat is geregeld in het Verdrag van Montreux uit 1936.
Na een oproep van de Oekraïense president Volodymyr Zelensky, om de Bosporus af te sluiten voor Russische oorlogsschepen, besloot de regering in Ankara gebruik te maken van een clausule in het Verdrag van Montreux. Die stelt dat schepen die niet in de Zwarte Zee hun thuishaven hebben, geweigerd mogen worden in geval van oorlog. Een tegenvaller voor Poetin die daardoor een plan om nog eens 4 schepen toe te voegen aan zijn armada in de Zwarte Zee in rook zag opgaan. Belangrijk voor Oekraïne, omdat de Russische marine op die manier het aantal schepen met kruisvluchtwapens had kunnen uitbreiden.
Kruisvluchtwapens
Deze Russische SS-N-30A Kalibr kruisvluchtwapens worden gelanceerd vanaf schepen of onderzeeboten. Het wapen is iets meer dan 6 meter lang en beschikt over een explosieve lading van 450 kilo. Die kan zowel high explosive zijn, als nucleair. Het wapen wordt aangedreven door een turbojet die het een bereik geeft van 1.500 tot 2.500 kilometer. De Kalibr is sinds 2015 in dienst bij de Russische marine en is bestemd voor het aanvallen op gronddoelen. Voor doelen op zee beschikken de Russen over andere wapens, zoals klassiek scheepsgeschut en anti-scheepsraketten.
Hiermee zijn naar verluid er al verschillende koopvaardijschepen beschadigd, waarbij de nodige gewonden en doden vielen.
Schip in brand
Of alle verhalen waar zijn, kan lastig geverifieerd worden. Dat geldt ook voor het bericht van afgelopen maandag waarin de regering in Kiev bekend maakte dat het was gelukt om met een MLRS-raketsysteem het Russische korvet Vasily Bykow uit te schakelen. De melding werd vergezeld door foto's van een schip dat in brand stond.
In een heel andere melding van de Oekraïense autoriteiten wordt beweerd dat mariniers er in geslaagd waren om een door de Russen veroverde vliegbasis aan te vallen en daar 30 Russische helikopters te vernietigen.
Verhoogde paraatheid
In reactie op de Russische troepenopbouw en latere aanval, nam de NAVO het besluit verschillende eenheden naar een verhoogde paraatheid te brengen. Ook schepen van de Koninklijke Marine. Op 20 januari maakte defensieminister Kajsa Ollongren al bekend dat ons land extra eenheden gereed stelde voor de Initial Follow-On Forces van de NATO Reaction Forces. Hiervoor zette de marine het amfibisch transportschip Zr.Ms. Rotterdam op stand-by. Het schip voer op dat moment nog in de Oostzee als vlaggenschip van de Standing NATO Maritime Group 1 (SNMG1), een van de 4 vaste vlootverbanden van de NAVO. De Rotterdam werd vervolgens afgelost door het M-fregat Zr.Ms. Van Amstel die nu op haar beurt weer plaats maakt voor het LCF Zr.Ms. De Zeven Provinciën.
Zowel dit schip als de Rotterdam zijn afgelopen zondag uitgevaren om, in afwachting van mogelijke ernstinzet, deel te nemen aan de grote internationale (amfibische) oefening Cold Response, bij Noord-Noorwegen. Het LCF doet dat als deelnemer van SNMG1 en tevens vlaggenschip van commandeur Ad van de Sande, de commandant van het vlootverband. Naast genoemde schepen heeft de KM ook een duikteam van de Explosieven Opruimingsdienst Defensie klaarstaan voor NAVO-opdrachten. Halverwege dit jaar geldt dat ook voor een onderzeeboot.
De marine wordt volop ingezet bij de NAVO-verdediging
