Ter herinnering aan de hel

Marinier en KL-collega lopen 400 kilometer langs Birmaspoorlijn

Aandacht vragen voor een deels onbekend verhaal, dat was de opzet van een wandelmonstertocht door Thailand, langs het traject van de Birmaspoorlijn. 400 kilometer liepen landmacht-sergeant 1 Emiel Garstenveld en marinier der eerste klasse  Jesse Jordens. Bij terugkeer meldden zij zich keurig af bij luitenant ter zee 2OC b.d. Felix Bakker, die in 1943 als krijgsgevangene gedwongen bij de helse aanleg van de spoorlijn hielp en tal van verschrikkingen onderging.

“Hiervoor was ik al een keer van Normandië naar Arnhem gelopen om aandacht te vragen voor 4 en 5 mei”, aldus Garstenveld. “Dit leverde veel media-aandacht op. Ook merkte ik dat de jeugd vaak maar weinig weet van de oorlog.” Jordens sloot zich graag bij hem aan toen hij het Aziatische vervolg opperde. “De aanleg van de Birmaspoorlijn, ook door Nederlanders, is een ‘vergeten’ verhaal uit de oorlog. Weinig mensen weten hier nog van; ook zelf moest ik er het nodige over opzoeken.”

Schier eindeloos traject

De tocht zelf vonden de mannen goed te doen, ondanks de hitte en de hoge luchtvochtigheid. Garstenveld: “Mentaal vond ik het wel pittig om elke dag opnieuw maar weer te lopen.” Volgens marinier Jordens was het een hele toer om dagelijks weer een slaapplaats te vinden. “In Thailand is het toch niet zo goed geregeld als in Nederland. De taalbarrière bleek daarbij ook een uitdaging te vormen.”

Terwijl de mannen zich voortbewogen langs het schier eindeloze traject, realiseerde Garstenveld zich hoe lang heel veel mensen hier hebben moeten afzien. “Echt bizar.” Jordens valt hem bij: “Als je ziet en voelt hoe ver het is en onder welke omstandigheden er werd gewerkt, realiseer je je pas hoe erg het geweest moet zijn. Bij de Hellfire Pass kwam dat besef helemaal.”

De echte verhalen

Met deze ervaringen op zak keerden de mannen terug naar Nederland. En daar ontmoetten zij oud-marineman Felix Bakker. Hij was in Nederlands-Indië krijgsgevangen gemaakt door de Japanners. Later werd hij gedwongen om aan de beruchte spoorlijn te werken. “Bijzonder om de echte verhalen te horen van iemand”, zo reageert Jordens op de ontmoeting. “Van hem hoorde je ook de verhalen over hoe er met hen werd omgegaan en wat ze te eten kregen. Ik vond het gek dat hij er zo nuchter over kon vertellen, zonder nog enige boosheid te voelen.” Het viel Garstenveld op hoe gedetailleerd en levendig Bakker kon vertellen over zijn tijd daar. “Dan merk je ook wat voor impact zoiets heeft op een mens.”

Helaas ontvallen

Net op tijd waren de mannen nog bij Bakker op bezoek gegaan. Op 28 maart is hij op 94-jarige leeftijd overleden. “Helaas is hij ons ontvallen”, reageert Garstenveld, die net als Jordens de herinnering aan de ontmoeting koestert. “Hij vond het erg bijzonder dat wij als jonge mensen van nu de herinnering aan de gruweldaden op deze originele manier proberen levend te houden.”