Groene golf op zee

Schepen (bijna) klaar voor OceansX ONE

Een revolutie in de maritieme industrie zal nodig zijn om over 10 jaar 40% minder CO2 uit te stoten. De reductie is de ambitie van de Internationale Maritieme Organisatie. Hoe? Bijvoorbeeld door de OceansX ONE Challenge, een wedstrijd tussen vaartuigen die strijden voor de meeste CO2-reductie. De wedstrijd moet naast technische vooral sociale innovatie opleveren: bewustwording bij bemanningen over hun voetprint. Zr.Ms. Zeeleeuw is klaar voor de start.

De bemanningen van 9 deelnemers moeten de komende tijd aan de slag. Want hoe vaak staan zij nu eigenlijk stil bij de CO2-uitstoot van hun vaartuig? Tot dusver niet vaak genoeg, zo lijkt, want de maritieme industrie bestaat veelal uit milieuonvriendelijke slurpers. Grote zeeschepen als olietankers en containerschepen gebruiken zware stookolie met als resultaat grotere zwavel- en stikstof uitstoot. Nederlandse marineschepen varen op relatief schonere diesel. "Duurzaamheid is lange tijd ver uit het zicht gebleven", stelt Paul Everts. "Het ging leven toen de vervuiling in havens steeds zichtbaarder werd." Everts is Defensieliaison Maritiem bij onderzoeksinstituut TNO. Zo is hij betrokken bij de koppeling van het maritieme ecosysteem met de wedstrijd.

De OceansX ONE Challenge bestaat uit 3 etappes. Als de bemanning haar CO-2 voetafdruk weet, kunnen zij starten met de pragmatische aanpak. In de 2e etappe krijgt de crew interactieve content op een online platform. Experts kunnen inhoudelijke feedback geven. Tijdens de derde fase zal technische support nog meer tips en tricks geven.

Meedoen belangrijker dan winnen

Het initiatief zal dus vanuit de sector zelf moeten komen. En dat komt het. De Internationale Maritieme Organisatie (IMO) wil dat de CO2-uitstoot over 10 jaar met 40% is gereduceerd. De wedstrijd kan hierbij helpen. Die moet namelijk vooral bewustwording bij bemanningen opleveren. "De resultaten van onze bevindingen zijn niet alleen voor ons interessant, de hele maritieme sector kan er lessen uit trekken. Iemand moet beginnen aan de verandering. Hoewel wij niet de meest milieuonvriendelijke schepen hebben, kunnen we wel een voorbeeld afgeven", denkt luitenant ter zee 1 Hans Nieuman, commandant van Zr.Ms. Zeeleeuw. 

Zijn onderzeeboot vaart onder water langzaam op een batterij. Alleen bij transits boven water is langdurig gebruik van de dieselmotoren nodig. "Het gaat mij er niet om of we winnen of verliezen, maar dat, naast de sector, ook onze eigen bemanning bewust raakt van de uitstoot en hoe we daarin kunnen minderen. Misschien kunnen we met kleine aanpassingen al van invloed zijn."

Winst te behalen

Dat is volgens Everts zeker, want voortstuwing is vooral bij hoge golven de grootste verbruiker. "Een paar knopen minder scheelt al een boel, dan doe je iets langer over van A naar B varen." In de wedstrijd kunnen schepen experimenteren met brandstoffen als methanol, ethanol en waterstof. "Duurzaam, maar niet zo energierijk voor het grote volume dat ze innemen. Fossiele brandstoffen zijn nu eenmaal heel efficiënt."

Ook als het niet mogelijk blijkt om definitief van brandstof te wisselen, is er volgens Everts toch, op andere vlakken, winst te behalen. "Het gaat niet alleen om CO2-reductie, maar om alles wat met duurzaamheid te maken heeft. Misschien zit de winst bijvoorbeeld ook wel in minder plasticgebruik aan boord, het uitzetten van lampen of minder vlees eten."

Gedrag inzichtelijk

Tijdens de wedstrijden delen de bemanningen in film en tekst hun bevindingen op het online platform van OceansX ONE met de andere deelnemers. Door het delen van hun vergaarde kennis en ervaringen verdienen ze punten en wordt hun eigen gedrag inzichtelijk: het spiegelt. Vragen die leven bij de bemanning worden voorgelegd aan industrie en kennisinstituten en gedeeld met alle deelnemers. Everts: "Hopelijk gaat het vaker over duurzaamheid aan boord, zodat iemand kan opmerken: waarom varen we eigenlijk op vol vermogen!?"

Netwerk opbouwen

Zr.Ms. Zeeleeuw heeft net als de andere deelnemers zoveel mogelijk data verzameld. Al die informatie wordt nog onderzocht door de afdeling Data Voor Onderhoud van de Directie Materiële Instandhouding, om van alle schepen het 0-punt te kunnen bepalen. Iedereen start straks op 100%, zodat goed zichtbaar is wie het meeste CO2-uitstoot wist te reduceren. Als de 0-meting is gedaan, kunnen de schepen beginnen met de pragmatische aanpak.

Vorige maand is tijdens een hackathon met 30 specialisten gezocht naar de beste manieren om alle data te analyseren. "Bemanningen kunnen niet eenvoudig hun eigen uitstoot meten. De hackathon leverde mooie inzichten op." Aan de hackathon hebben teams meegedaan van scheepsbouwconcerns Damen Schelde Naval Shipbuilding en Royal IHC, Defensie-IT-organisatie JIVC, reservisten-denktank Defensity College, onderzoeksinstituut TNO, Technische Universiteit Delft, programmeer-opleidingsinstituut CODAM en researchinstituut MARIN. Everts: "Dat is zo gaaf aan OceansX, alle partijen kunnen zich aansluiten. Zo bouwen we een netwerk dat ons beter maakt in data-analyse."