6.000 ton aan militaire diplomatie

Laatste loodjes missie Agenor in Golfgebied

Zr.Ms. De Ruyter begint aan haar laatste deel van missie Agenor. De afgelopen maanden bouwde het schip beeld op van de scheepsbewegingen en de dynamiek tussen spelers in het gebied. Regelmatig passeerde het schip de smalle Straat van Hormuz. Een complex, maar economisch belangrijk vaargebied. Commandant kapitein-luitenant ter zee Theo Klootwijk vertelt telefonisch over de stand van zaken. “We zijn voortdurend alert.”

‘6.000 ton aan militaire diplomatie’, zo omschrijft KLTZ Theo Klootwijk, commandant van Zr.Ms. De Ruyter, zijn schip. De Ruyter vaart sinds half februari mee in missie Agenor, de militaire tak van de European-led Maritime Awareness in the Strait of Hormuz (EMASOH). Bijdragen aan een veilige doorvaart is de belangrijkste taak. 

De wateren in het Golfgebied zijn drukbevaren, de territoriale scheidslijnen complex en de belangen tegenstrijdig. "Er is een kwetsbaar evenwicht tussen landen in deze regio. We zijn een aantal keer getuige geweest van spierballentaal tussen de Verenigde Staten en Iran." Aan De Ruyter is het om daar met de Europese missie vooral vandaan te blijven. "Alles is juist gericht op voorkomen van escalatie."

Dodelijke afloop

Of dat lukt, is lastig te meten, vertelt Klootwijk. "Incidenten die niet gebeuren, kunnen we niet bij elkaar optellen." Wat wel plaatsvond: 2 weken terug vielen er 19 doden bij een onaangekondigde Iraanse raketoefening, ter hoogte van de Iraanse havenstad Jask. De raket is afgevuurd vanaf het schip Jamaran, maar in plaats van een beoogde platform wordt de Konorak geraakt, een ondersteuningsboot van de Iraanse marine. Klootwijk, alert: "We blijven op onze hoede."

Zr.Ms. De Ruyter voer tijdens het ongeluk niet in de buurt, maar het incident laat de bemanning van het fregat niet onberoerd. “’Hoe is het mogelijk!?’, vroegen wij ons als eerste af. Zo'n ernstig incident met dodelijke afloop trekt natuurlijk onze aandacht." Bij trainingen met missiles zijn er normaal gesproken veiligheidsmaatregelen die een dergelijk ongeluk uitsluiten. "Dat zijn wij althans gewend. Bij een lanceeroefening wordt vanaf de wal of vanuit de lucht vastgesteld of omliggende eenheden in veilige positie liggen. Pas als alle seinen op groen staan, wordt gevuurd.”

Spiegelen

Het incident heeft geen invloed op de laatste maand van de operatie. "Onze geplande passages door de Straat van Hormuz kunnen op dezelfde manier doorgaan." De commandant verwacht dat die passages lijken op de voorgaande. "Er komt iets van routine en normaliteit in onze missie, toch staan we elke keer op scherp tijdens de doorvaart." 

En niet voor niets. "We zien steeds dat Iran alert is en haar territorium bewaakt. Als we door de straat varen merkt het kustwachtstation ons op of nemen Iraanse bootjes, helikopters of patrouillevliegtuigen contact op. Dan voeren we een kort gesprek waarin zij vaststellen wie we zijn." Vooral de bootjes van de Iraanse Revolutionaire Garde, het elitekorps van Iran, blijven na het gesprek vaak nog een poosje in de buurt. "Onze bemanning op post spiegelt de geweldsuitstraling die we aantreffen. Als zij dicht op de boordwapens staan, doen wij dat ook. En anders nemen we wat afstand, maar staan we er wel."

Hechtere bemanning

Door de straat van Hormuz wordt een derde van de wereldwijde behoefte aan olie verscheept. Aan de horizon liggen momenteel grote olietankers opgetopt voor anker. ’s Avonds lichten hun lampen op en lijkt het of er land in zicht is. Klootwijk: “De tankers wachten tot de olieprijzen weer stijgen.” Maar zij zijn niet de enige die gebruikmaken van de belangrijke vaarweg. Ook vissers, smokkelbootjes, dhows (kleine vissersboten) en schepen van andere militaire eenheden krioelen door de smalle zeestraat. "Het is niet minder druk door de corona-pandemie."