Op weg naar ‘a perfect storm’

Onze man in Brussel bezorgd bij afscheid

Vice-admiraal Ben Bekkering (59) neemt na 40 jaar afscheid van de Koninklijke Marine. De laatste 3 jaar zat hij in Brussel, als Hoofd Permanent Militair Vertegenwoordiger. Bekkering is dankbaar voor zijn (militaire) verleden, maar maakt zich ook zorgen over de internationale veiligheidssituatie van de toekomst. “We zijn op weg naar a perfect storm.”

Vorige week werd Bekkering benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau. Iets dat voor hem als een complete verrassing kwam. Sterker nog: dat hij 40 jaar geleden binnenkwam bij het Koninklijk Instituut voor de Marine, verbaast hem ergens nog steeds. “Ik wilde iets gaan doen in de wereld. Weg zijn. Iets doen in een team. Dus vulde ik het bekende bonnetje in van de AVRO-Bode. Ik gaf mezelf geen al te hoge kans. De marine koos immers alleen maar de allerbesten, toch? Ik zou er in ieder geval wel alles aan doen om het zo lang mogelijk vol te houden.” 
Een juiste keus, bleek in het tweede jaar. 6 weken lang voer hij mee met het fregat Hr. Ms. Fret. “Wachtlopen op de brug. De maatjesgeest. De humor. Iedereen is nodig, anders functioneert het schip niet. A little tin can on a vast and open ocean. Ik was verkocht. Ik wist toen: varen, dat is wat ik wil.”

Meewerkend voorman

En dat deed hij. Van functies als officier op de brug, maar ook als commandant: in 2002 van Hr. Ms. Jacob van Heemskerck; en in 2008 van Zr. Ms. Johan de Witt. “Ik heb altijd geprobeerd er als commandant voor te zorgen dat mensen zich kunnen ontplooien. Dat iedereen zijn eigen plek heeft. Dan kan een schip draaien als een tierelier”, glimlacht hij. 
Bekkering liep altijd veel rond door het schip. Wilde horen en voelen wat er speelde. Maakte dan ook met iedereen een praatje. Was daar waar dingen gebeurden. Wilde vooral zijn bemanning in staat stellen zich verder te ontplooien. “Daarbij is het belangrijk je mensen voortdurend te vertellen waarom we iets doen. Dat schept begrip en vertrouwen, een vertrouwen dat keihard noodzakelijk is op de momenten dat het spannend wordt en er geen tijd is voor uitleg.”

‘Fisherman’s Friend’-moment

Het leverde bijzondere resultaten op. Een van zijn mooiste herinneringen komt uit 2009. Opgedaan tijdens het programma African Partnership, bedoeld om de veiligheidssituatie in West-Afrika te verbeteren. De bemanning van de Johan de Witt trainde collega’s uit 5 Afrikaanse landen en knapte in Sierra Leone een ziekenhuis op. “Zonder dat dat laatste per se het doel van de reis was. Maar we wisten waarom we daar waren, zetten ons in, als team.”
Ook het avontuur ging hij graag aan. Toch had het reizen ook een keerzijde. “Het vertrek van thuis heb ik altijd lastig gevonden”, bekent Bekkering. Hij en zijn vriendin Jolande hebben een zoon en een dochter. “Dat je zoon van 3 afscheid van je neemt op het station... Hij rent mee met de trein en je ziet dan opeens het besef op zijn gezicht: papa gaat echt weg. Ja, dat doet iets met je.” Emoties kwamen evengoed om de hoek kijken toen hij afscheid nam als commandant van beide schepen. “Reken maar dat dat 2 keer een Fisherman’s Friend-moment was. Want zo’n commando kruipt echt onder je huid.”

Klein land, grote mond

Na verschillende staffuncties en de positie als P-CZSK kwam in 2015 een onverwachte vraag. Of hij naar Brussel wilde als Hoofd Permanent Militair Vertegenwoordiger. Een switch naar een wereld waar het militaire, het diplomatieke, het geopolitieke en culturele gevoeligheden elkaar ontmoeten. “Heel anders”, erkent Bekkering. “We werkten met een vertegenwoordiging waar militairen en diplomaten zijn geïntegreerd. En je maakt vanuit je delegatie deel uit van het Militaire Comité van de EU, met collega’s uit 28 of 29 landen, samen goed voor 1.000 jaar militaire ervaring.”
Nee, Nederland hoeft als kleine speler geen ‘grote broek’ aan te trekken. De delegatie in Brussel is immers klein. Maar: “We hebben wel een naam, internationaal. Dat we altijd een mening hebben, maar altijd op basis van argumenten, dat we graag en overal bij betrokken willen zijn. Als je dan kwantitatief de omvang niet hebt, en je heus niet automatisch slimmer bent dan anderen, moet je het zoeken in de verbinding. Verbinding tussen diplomaten en militairen. En verbinding met de bondgenoten en andere lidstaten. Dat begint in een vroeg stadium en is mensenwerk. Waarbij het duidelijk moet zijn waarvoor je staat, inclusief de bereidheid om de posities van anderen te willen begrijpen.”

Eenheid en solidariteit

Kan je dan wel een verschil maken? Geen twijfel bij Bekkering. Of het nou gaat om bemanningsleden van een schip of de relatie tussen landen: zonder een team te vormen ben je nergens. “Door consensus te zoeken kan je invloed uitoefenen.” En zeker binnen de NAVO en de EU is het zoeken en vinden van die consensus cruciaal. Summum voor hem was hierin het afleveren van de nieuwe NATO Military Strategy. “We hebben als 29 landen samen een militaire strategie neergezet die staat als een huis. En dat zegt wat. Van de VS tot Turkije, van Nederland tot Litouwen, van Spanje tot Noorwegen. Elk land met net weer een andere invalshoek. Maar uiteindelijk met 1 product. Dat zijn de grootste krachten van de NAVO en ook de EU: eenheid en solidariteit. En die moeten voor potentiële tegenstanders klip en klaar zijn.”

Aan de bak

Tegenstand is er namelijk genoeg, stelt de admiraal. “Ik vind de veiligheidssituatie in de wereld behoorlijk zorgwekkend.”  We lijken terecht te komen in a perfect storm, aldus Bekkering. “Aantasting van ‘ons’ Westerse model van buitenaf, maar ook interne strubbelingen over wie wij zijn als Europa en waarvoor we staan. Verder geldt de klimaatverandering als onwenselijke katalysator van al reeds bestaande instabiliteit, zoals in de Sahel. Daar komen terrorisme en georganiseerde misdaad nog bij.”
Strijdbaar vervolgt hij: “We moeten dus hard aan de bak. Willen wij de stabiliteit in de wereld bewaken, dan moeten we dat gezamenlijk doen. Voor Nederland zijn de NAVO en EU van zeer groot belang. Tuurlijk leven we nu in turbulente tijden. Maar afhaken is geen optie, de schouders eronder zetten des te meer. Die multilaterale aanpak, daar moeten we dus voor knokken.” 
De rol van Nederland? “Het zit in onze volksaard consensus te zoeken, samen te werken. Daar kunnen wij in bijdragen.” In die rol wordt Nederland ook gewaardeerd. Met 1 ‘maar’. “Dan moeten we wel in alle opzichten ons mannetje staan. In alle opzichten aan je contributie voldoen. Cash, capability & contributions, zoals dat in NAVO-jargon heet. In deze turbulente wereld zijn de problemen zo omvangrijk, dat alle bondgenoten en lidstaten hun steentje dubbel en dwars moeten bijdragen. Slechts dan is internationale stabiliteit en bredere welvaart mogelijk.” 

Nieuw avontuur

Dat knokken voor consensus is nu aan anderen. Voor Bekkering is het tijd voor zijn Functioneel Leeftijd Ontslag. “Ik heb dit werk met zoveel plezier gedaan. Ik voel me bevoorrecht. Ik heb met prachtige mensen mogen werken en fantastische dingen mogen doen, op de meest uiteenlopende plekken. Zie het zo: je gaat elk jaar op vakantie, maar als ik deze keer terugkom van de reis, is er geen team meer waar ik me na de zomer bij aan kan sluiten. In ieder geval geen team zoals ik het ken. En waarin en waarbij ik me goed voelde. Ik ga nu op zoek naar iets waarin ik mijn kennis en ervaring opnieuw kan overdragen. Als daar ten minste behoefte aan is...”, glimlacht hij. “Ik ga het uitvinden. Ik vind het spannend, maar ben klaar voor dit nieuwe avontuur.”