Smeerolie in hulpverlening

75 jaar Karel Doorman Fonds

Al 75 jaar zorgt het Karel Doorman Fonds voor marinepersoneel: actief-dienend, voormalig marinepersoneel (al dan niet veteraan) en hun familieleden. Wie in financiële nood verkeert, kan een beroep doen op het fonds. Maar dat is niet de enige manier waarop de stichting collega’s steunt. “Ik kom er in deze functie pas achter hoeveel leed er is.”

Het bestuur van het Karel Doorman Fonds bestaat uit oud- en actiefdienend marinepersoneel. Bestuursvoorzitter schout-bij-nacht b.d. Jacques Brandt ging al 15 jaar geleden met Functioneel Leeftijdsontslag, maar echt afscheid van Defensie nam hij nooit. “Dankzij mijn werk voor de stichting blijf ik betrokken bij de organisatie. Het is een hele dankbare job. Juist mensen die je niet ziet of hoort, moeten soms de eindjes aan elkaar knopen. Van matroos tot admiraal, want sociale problemen zijn nooit aan rang gerelateerd. Ik kom er in deze functie pas achter hoeveel leed er is.” 

Soort aanvragen veranderd

Het Karel Doorman Fonds werd in 1944 opgericht om de families te steunen van marinemensen die stierven of krijgsgevangen zaten in Nederlands-Indië. “75% van de marine zat in die tijd in de Oost”, vertelt Brandt. Met gelden van de Marine Cantinedienst en grote inzamelingsacties, op onder meer scholen en de radio, werd de ‘zeemanspot’ in eerste instantie gevuld. 200 gezinnen kregen maandelijks financiële steun. Verder faciliteerde het fonds voedselpakketten, kleding en materiaal om kleding te maken.

Daarmee bereikte de stichting haar doel, maar het toenmalige bestuur wilde ook vermogen opbouwen om op langere termijn steun te kunnen geven. Dat is gelukt, 75 later vormt het nog steeds de basis voor de steunverlening. “Het soort aanvragen is inmiddels natuurlijk sterk veranderd”, weet de secretaris van het fonds, Henk van de Beek. “Tegenwoordig zijn er betere sociale voorzieningen, zoals de Nabestaandenwet. En vrouwen hebben vaker zelf een carrière.” De maandelijkse steun is dan ook afgebouwd naar 16 gezinnen. 

Korte lijnen

Dat betekent niet dat de stichting geen bestaansrecht meer heeft. Brandt: “Integendeel. Posttraumatische stressstoorniskomt veel vaker voor dan vroeger. En dan kan het hard gaan met iemand: post wordt niet opengemaakt, de schuldenlast neemt toe, een scheiding, een verhuizing…”. Financiële steun van de stichting belandt overigens niet in het gat van schulden. “Want daarmee help je iemand niet uit de put. We kunnen bijvoorbeeld wel een verhuizing naar een goedkopere woning betalen of een hulphond. Daar komt iemand echt mee verder.”

Maar dat betekent niet dat iedereen met een tegenvaller, zoals een kapotte ijskast, contact met de stichting kan opnemen. “Zo’n aanvraag verloopt bijna altijd via een tussenpersoon. Dat houdt de lijnen kort en zo weten we ook dat iemand niet bij verschillende fondsen ‘winkelt’. Als een bedrijfsmaatschappelijk werker (BMW) ons een advies geeft, discussiëren we daar zelden over. Bij postactieven krijgen we de info van, bijvoorbeeld, veteranen-ontmoetingscentra, het Veteranenloket of het Veteranenplatform. Vaak kunnen we de volgende dag al hulp verlenen.”

Herinneren en herdenken

Naast financiële giften, steunt het Karel Doorman Fonds allerlei onderzoeksprojecten, herdenkingen, evenementen en bijvoorbeeld het uitbrengen van boeken die aansluiten op hun ‘doelgroep’. Brandt: “In het Marinemuseum konden we bijvoorbeeld een herinneringsruimte bekostigen. Alle namen van marinemensen die omkwamen bij de Slag in de Javazee, staan op de wand; heel indrukwekkend. Verder konden we laatst een oud-marinier die chirurg is geworden, helpen bij zijn onderzoek naar battlefield casualties: hoe behandel je iemand het beste in een gevechtssituatie en hoe vervoer je iemand het beste daaruit. Dankzij zulke steun willen we bijdragen aan preventie.”

Meeste indruk

Toch zijn het vooral de reacties op de eenmalige giften (zo’n 25 keer per jaar) die het meeste indruk maken op de bestuursleden. Van de Beek maakte laatst zo’n incidentele gift over naar een gezin op Curaçao. “Een sergeant overleed na 36 jaar trouwe dienst; er was geen uitvaartverzekering. Zijn vrouw had altijd voor de kinderen gezorgd. Ze konden het hoofd net boven water houden, maar meer niet. De begrafenis is toen door het fonds betaald. Ik ben niet zo snel geroerd, maar van haar handgeschreven bedankkaartje spatte de emotie af. Pfoeh.”

De regelgeving van Defensie voorziet niet in iedere behoefte aan hulpverlening. In voorkomende gevallen biedt het fonds dan een helpende hand. Brandt: “We zijn smeerolie in de hulpverlening. Vaak gaat het om ‘klein leed’: iemand die altijd ieder dubbeltje moet omdraaien. Dankzij een gift kunnen ze eens iets leuks doen met de kleinkinderen. Soms ook zijn de verhalen veel ernstiger en weet ik niet hoe ze het zonder onze gift hadden moeten oplossen.”