‘Vooral de US Navy krijgt het druk’

Amerikakenner Willem Post bepleit intensivering relatie met VS

De kreet ‘America first’ mag dan populair zijn in het hedendaagse Amerika. Het buitenland loslaten, gaat de wereldmacht nooit lukken. Afrika en het Midden-Oosten, Azië en Europa: op vrijwel ieder werelddeel hebben de Verenigde Staten belangen en interesses. Amerikadeskundige Willem Post houdt niet van glazen bollen. Wel durft hij de bewering aan dat de Amerikaanse marine het op termijn nog weleens druk zou kunnen krijgen. Dat blijft niet zonder gevolgen voor de Koninklijke Marine.

Waar zijn de tijden gebleven dat de wereld overzichtelijk was. Toen je Oost, West en de continenten had, die voornamelijk op afstand bestonden en verder niets. Hoe anders zijn de kaarten nu geschud. Nog niet zo lang geleden maakte niemand zich druk om China. Maar vandaag de dag breidt deze economische macht zijn invloed globaal uit. Met havens in onder meer Griekenland, Sri Lanka, Pakistan en een aantal Afrikaanse landen én de geplande aanleg van een spoorlijn richting Midden-Europa, bouwt de Volksrepubliek aan een imperium dat zijn landsgrenzen ver te buiten gaat.

“De kenmerkende bescheidenheid van de Chinees is inmiddels wel weg”, slaat Post de spijker op de kop. Het behoeft volgens de historicus geen betoog dat de VS de Chinese ambities met argusogen volgen. “De klassieke strijd om invloed heeft zich verlegd. Was Europa tot voorkort het centrum van de geopolitiek, nu is dat de Zuid-Chinese Zee.” 

Banaanvormige waaier

Met dit aandachtsgebied in het achterhoofd, liet president Donald Trump bij zijn aantreden weten vooral de marine sterk te willen uitbreiden. Daarmee handelde hij volgens Post in lijn met zijn voorgangers Bush en Obama. Beiden zagen tijdens hun regeerperiode duidelijk het gevaar in van een opkomend China. “Obama al helemaal”, aldus Post. “Niet voor niets noemde men hem The First Pacific-president. Hij stond aan de basis van de uitbouw van de Amerikaanse invloedssfeer, met militaire bases die zich in een banaanvormige waaier uitstrekken van de Hoorn van Afrika, via onder meer Okinawa tot in Nieuw-Zeeland, als een soort containment light ten opzichte van China.”

Vinger aan de pols

Volgens Post zal de herijkte militaire aandacht voor Zuidoost-Azië er de komende decennia niet minder op worden. Het continent ‘waar het grote geld van de wereld wordt verdiend’, blijkt tamelijk instabiel van aard. Onderschat niet de spanningen tussen Japan en China, die tussen China en Taiwan én uiteraard tussen Noord- en Zuid-Korea. De nucleaire dreiging die van Noord-Korea uitgaat, vormt een belangrijke reden waarom de VS in de Zuid-Chinese Zee permanent de vinger aan de pols houden. Post: “Met vele tienduizenden Amerikaanse militairen in het grensgebied tussen beide Korea’s, zijn de VS bij een mogelijk conflict direct betrokken en ook kwetsbaar.”  

Regelrechte provocatie

Post heeft vanuit historisch perspectief ook nog een opmerking: “Het is een gegeven dat toenemende economische macht leidt tot vergroting van militaire macht.” In het geval van China gebeurt dat zienderogen. De defensie-uitgaven groeien jaarlijks en daarmee de militaire ambitie. Eilandjes voor de Chinese kust worden omgetoverd tot versterkingen om er luchtverdedigingsraketten te stationeren. En aan het expeditionaire vermogen van de Volksrepubliek wordt gewerkt. De plannen voorzien in de bouw van een vloot vliegdekschepen, die naar verluidt in omvang niet zal onderdoen voor die van de VS. Op termijn zouden de Amerikanen deze ontwikkeling als een regelrechte provocatie kunnen beschouwen. Post denkt dat dat wel meevalt. “De VS bezitten een grote technologische voorsprong. Maar zijn we een jaar of 10, 15 verder, dan zou de situatie weleens heel anders kunnen zijn.”

Amerika is groter dan Trump

Dat Amerika zijn strategische focus verlegt, heeft volgens Post een weerslag op de verhouding met Europa. Laatstgenoemde is niet langer ‘nummer 1’, waardoor de frustratie over de nogal losjes nagekomen defensie-verplichtingen van Europa de kop opsteekt. President Trump schroomde niet die boodschap bij herhaling ongezouten over te brengen. “Mede daardoor zie je Amerika langzaam van Europa afdrijven”, aldus Post.

Uitspraken van Europese leiders als ‘dat de VS geen betrouwbare bondgenoot meer zouden zijn’, versterken die beweging. Net als de luider wordende roep in Europa om de banden met Rusland en China aan te halen. “Dat gedoe met Trump fungeert als een voedingsbodem voor deze sentimenten”, aldus Post. Toch moet Europa volgens de Amerikakenner snappen dat Amerika veel groter is dan Trump. “Het is het land waarmee wij onze democratische kernwaarden delen.”

Niet te licht denken

Dat de interesse voor Europa helemaal wegebt, ziet Post niet zo snel gebeuren. Op strategisch niveau zullen er altijd zaken spelen die de VS blijvend interesseren. “Tijdens de Koude Oorlog waren strategieën vooral Europa-centrisch, maar ook land- en luchtgeoriënteerd. De maritieme-militaire dimensie wordt echter in hoog tempo belangrijker, gezien de grote strategische belangen in de Zuid-Chinese Zee, de Pacific en de North Atlantic.”

Wat dat laatste betreft, zullen het vrijkomen van de Noordelijke Route (op termijn, door het smelten van Noordpool-ijs) en de bereikbaarheid van rijke bronnen grondstoffen in het arctische gebied, van grote invloed zijn. Daarmee dient zich een extra operatiegebied aan voor de Amerikaanse zeestrijdkrachten, net als voor die van de bondgenoten, inclusief Nederland. “Ik pleit dan ook juist voor een intensivering van de relatie met de VS. Door de jaren heen hebben we onze vrijheid te danken aan de inzet van miljoenen Amerikanen. Hierover mag je ab-so-luut niet te licht denken.”