Zo leer je de zee kennen

Tekst ADBZ Yoeri Bonarius Jager
Foto ADBZ Yoeri Bonarius Jager

Bijzondere Bootjesreis adelborsten op Noorse driemaster

De Bootjesreis is voor toekomstig marineofficieren een eerste kennismaking met het leven op zee. Traditioneel wordt deze reis op Nederlandse marineschepen uitgevoerd, maar door een vol operationeel programma was er te weinig capaciteit om 91 adelborsten gelijktijdig aan boord te nemen. Er werd dan ook gekozen voor een uniek alternatief: de Noorse 100 jaar oude driemaster Statsraad Lehmkuhl. Het schip bleek uitermate geschikt voor teambuilding, leiderschapstraining en bovenal: het leren respecteren van de elementen ter zee.

De Lehmkul is oorspronkelijk als Duits opleidingsschip gebouwd in 1914. Nadat het tijdens de Eerste Wereldoorlog door de Britten werd buitgemaakt is het verkocht aan Noorwegen.

Alle jongstejaars-adelborsten voor de Zeedienst, de Technische Dienst en de Logistieke Dienst van het Koninklijk Instituut voor de Marine (KIM) voeren onlangs 3 weken mee. Tijdens de Bootjesreis werd de groep opgedeeld in 3 wachtdivisies. Deze liepen ombeurten een wachtschema van 4 uur op, 8 uur af. Onder begeleiding van de vaste bemanning en toeziend oog van Nederlandse stafleden gingen adelborsten de mast in om zeilen voor te bereiden, trokken ze met man en macht aan lijnen om die zeilen te hijsen of te strijken. Zij bemanden daarnaast vaste posten als uitkijk, roerganger of brandwacht.

Zeeziekte was de eerste dagen verre van uitzonderlijk.

Uitgeput in de hangmat

Elke dag stond er een andere adelborst aan het hoofd van de divisie, om zo leiderschapscapaciteiten te ontwikkelen. De wachten konden even hectisch als saai zijn, maar tegen de tijd dat eenieder weer in de hangmat kroop, waren de meesten redelijk uitgeput. In 3 weken tijd voer de Lehmkuhl van Noorwegen naar IJsland en terug, een reis van ruim 2.400 zeemijl in totaal. Het weer onderweg was wispelturig. Zonnige dagen en indrukwekkende avondluchten waren onderdeel van de reis, net als momenten dat er forse golven over het dek heensloegen die de halve wacht van bakboord naar stuurboord deed glijden. Zeeziekte was soms meer regel dan uitzondering.

Ook als er geen werk verricht hoefde te worden, klom menigeen graag de mast in. Als oefening, maar vooral vanwege het uitzicht.

Zeemansliederen

Tussen de adelborsten zaten aardig wat zeilers en mensen bekend met de zee. Toch was het voor de meesten de eerste keer dat ze soms dagenlang niets aan de horizon zagen verschijnen. Na anderhalve week varen kwam het schip aan in de IJslandse hoofdstad Reykjavik en waren de adelborsten een weekend vrij. Een mooi moment was de eerste avond uit, toen een groot deel van de promotie samen met Noorse matrozen een Ierse pub ‘overnamen’, door luidkeels zeemansliederen in te zetten. Met als gevolg dat de hele kroeg mee begon te doen. De rest van het weekend trokken verschillende groepen landinwaarts om de mooiste bergen en geisers op te zoeken. Anderen bleven dichter bij het schip, om te relaxen of de stad te verkennen.

Wanneer er tijd voor was gaven wachtsofficieren van het schip extra lessen in navigatie, zoals met de traditionele sextant om posities te bepalen.

Ook het bezoek aan door geisers verwarmde baden was populair. De buitentemperatuur was rond het vriespunt.

Zusterschool van het KIM

De terugreis verliep redelijk soepel, de wind stond gunstig en in een aardig tempo voer de oude driemaster op Noorwegen af. Voordat de Lehmkuhl aankwam in Bergen, voer het schip eerst door prachtige fjorden en maakte het een tussenstop bij de Sjøkrigsskolen. Deze Noorse marine-academie in Laksevag is praktisch een zusterschool van het KIM. De adelborsten kregen hier de kans om Noorse collega’s te leren kennen. Ook konden ze ervaren welke verschillen, maar vooral overeenkomsten er tussen de 2 opleidingsinstituten bestaan. Zo varen Noorse officieren in opleiding bijvoorbeeld standaard 3 maanden mee met de Statsraad Lehmkuhl, als onderdeel van hun opleiding.

Op open zee kunnen de meest bijzondere luchten ontstaan.

De ene lijn was zwaarder dan de andere. Als er zeilen gehesen moesten worden gebeurde dat soms met meer dan 20 man tegelijk.

Onvergetelijk

De laatste dag van de reis voer de driemaster op traditionele wijze de haven van Bergen binnen. Zoveel mogelijk adelborsten klommen in de voorste mast, om gezamenlijk zeemansliederen te zingen. Een tafereel dat vanaf de kant goed te zien, maar nog beter te horen was. Dezelfde avond nog zat promotie 2018 al weer in het vliegtuig naar Nederland. Na een Bootjesreis die uitdagend, maar bovenal onvergetelijk was.