Minder uitbundig dan bij de 75ste viering van onze vrijheid stond Nederland begin mei in het teken van 80 jaar bevrijding. Op vele plekken in ons land werd bij hierbij stilgestaan. Eerst met het herdenken van de slachtoffers op 4 mei. De dag erna was het tijd om de het meest waardevolle dat we hebben te vieren; onze vrijheid.
Tekst: Arno Marchand
“Vandaag denken we aan iedereen die niet terugkeerde. En aan iedereen die nu, in deze tijd, zijn leven in de waagschaal stelt.” Dat waren de woorden van minister van Defensie Ruben Brekelmans op 4 mei bij het Monument voor Gevallen Vliegers op de voormalige Vliegbasis Soesterberg. Hij sprak over de gesneuvelde vliegers: Kees Goemans en Oleksii Mes. “Twee jonge mannen. Twee verhalen. Eén keuze: opstaan tegen onrecht en agressie. De Nederlander Goemans was 21 jaar toen de oorlog uitbrak. In 1941 kwam hij in dienst bij de Royal Air Force. Na een vliegopleiding vloog Kees in 1944 met zijn Halifax-bommenwerper tientallen missies boven vijandelijk gebied. Op 4 november werd zijn toestel geraakt door luchtafweergeschut. Waarschijnlijk was hij op slag dood. Het lichaam van Kees werd nooit gevonden. Mes was een jonge Oekraïense F-16-vlieger. In zes maanden tijd leerde hij ermee vliegen. Niet perfect, maar goed genoeg om zijn luchtmacht, zijn land, zijn mensen te dienen. Hij haalde drie kruisraketten en een drone neer, voordat zijn toestel werd geraakt. Hij redde anderen. En gaf zijn leven”, aldus Brekelmans.
Naast diverse toespraken en het leggen van kransen, was het overvliegen van vier F-35’s in een missing man-formatie een onderdeel van de ceremonie. Daarbij verlaat één toestel de formatie van vier als symbool voor de gevallen kameraden.
’s Middags op 4 mei sprak Commandant der Strijdkrachten (CDS) generaal Onno Eichelsheim op het Nationaal Ereveld Loenen. “Een dag rijden hiervandaan vechten mannen en vrouwen in een grootschalige oorlog. Er sneuvelen grote aantallen mensen aan beide kanten. Onze vrijheid is niet meer vanzelfsprekend. Daarom moeten we blijven herdenken.”
In Loenen liggen bijna 4.000 Nederlandse oorlogsslachtoffers begraven. Militairen en burgers die hun leven verloren tijdens de Tweede Wereldoorlog of daarna, in Nederlands Nieuw-Guinea, Libanon, voormalig Joegoslavië, Afghanistan en Mali.
Foto's: Jarno Kraayvanger
Dam
De grootste dodenherdenking is jaarlijks op 4 mei op de Dam in Amsterdam. Dat gebeurde in bijzijn van onder meer koning Willem-Alexander en koningin Máxima. Bij het Nationaal Monument op de Dam legden zij een krans, net als CDS Eichelheim en de operationele commandanten. Die is voor alle militairen en al het koopvaardijpersoneel, omgekomen in dienst van het Koninkrijk der Nederlanden tijdens de Tweede Wereldoorlog of nadien in oorlogssituaties en bij vredesoperaties.
Foto's: Kick Smeets
Ambassadeurs
Op Vliegbasis Gilze-Rijen begon Bevrijdingsdag al vroeg. Jaarlijks vliegt de Koninklijke Luchtmacht de Ambassadeurs van de Vrijheid naar bevrijdingsconcerten door het hele land. Dit jaar waren dat de artiesten Antoon, Zoë Tauran, Rondé en Hannah Mae. Doordat de luchtmacht ze rondvliegt, kunnen zij op zoveel mogelijk podia optreden en daarmee met het publiek ‘stilstaan’ bij de vrijheid. Niet alleen de ambassadeurs bemannen de helikopters. Ook de bands, managers, flight crew en media zitten aan boord.
Vanaf Gilze-Rijen vlogen één Cougar en twee NH90’s naar festivals in Amsterdam, Assen, Den Bosch, Den Haag, Haarlem, Rotterdam, Utrecht, Vlissingen, Wageningen en Zwolle.
Op 3 en 4 mei stonden luchtmachtreservisten paraat bij diverse herdenkingen in Nederland. Op 3 mei vond in Diever een herdenking plaats ter nagedachtenis aan de zeven bemanningsleden van de Halifax die daar neerstortte (zie foto’s hieronder). Zeven luchtmachtreservisten verzorgden de erewacht en ondersteunden de organisatie van de plechtigheid. Bij de herdenking op 4 mei op Soesterberg vervulden luchtmachtreservisten de rollen van paradecommandant, speaker, erewacht en kransleggers. Op de Dam in Amsterdam stonden luchtmachtreservisten opgesteld als erewacht bij het Nationaal Monument. In Zoetermeer vond op 4 mei een herdenking plaats bij het monument voor de Amerikaanse vlieger John McCormick, die in 1944 omkwam bij een vliegtuigcrash. Twee luchtmachtreservisten ondersteunden de ceremonie bij het oorlogsmonument in het Wilhelminapark.
Foto's: Marius Visser
Wageningen
De nationale viering van onze vrijheid vindt jaarlijks plaats in Wageningen. Zo’n vijftig militairen die tachtig jaar geleden vochten voor de bevrijding van Nederland, waren er ook nu nog bij. Onder hen veteranen uit eigen land, maar ook Britten en Canadezen. Bij het defilé liepen voor het eerst Duitse militairen mee. Zij onderstreepten daarmee dat vroegere vijanden nu samen garant staan voor vrede. Boven het defilé vloog onder meer een Chinook van 298 Squadron met daaronder een gigantische Nederlandse vlag. Die was even daarvoor door het Mobile Air Operations Team van het Defensie Helikopter Commando onder de helikopter bevestigd. Ook vloog er een Canadese C-130 boven Wageningen. Het toestel vloog vanuit het Schotse Prestwick speciaal voor het eerbetoon aan de Canadese strijders heen en terug naar Nederland.
Voor het stationsgebouw van de voormalige Vliegbasis Ypenburg vond op 10 mei aan het ILSY- plantsoen in Den Haag de jaarlijkse herdenking van de Slag om de Residentie/Ypenburg plaats. Deze plek neemt in de Nederlandse militaire en luchtvaartgeschiedenis een belangrijke plaats in omdat daar op 10 mei 1940 voor ons land eigenlijk de Tweede Wereldoorlog begon. De Duitsers hoopten Ypenburg snel te veroveren om vandaar te kunnen doorstoten naar het centrum van Den Haag. Daar wilden zij de koningin, de koninklijke familie, de regering en de legerleiding gevangen nemen zodat ons land binnen een dag zou capituleren. Door de felle Nederlandse tegenstand onder meer door het op Ypenburg gestationeerde personeel van het Wapen der Militaire Luchtvaart mislukte dit plan geheel. Tot aan de capitulatie op 15 mei 1940 bleef Ypenburg in Nederlandse handen.
Margraten
Zondag 25 mei was het de jaarlijks terugkerende Memorial Day, waarbij Amerikaanse militairen die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn gesneuveld, worden herdacht. In Nederland gebeurt dat op de Amerikaanse begraafplaats in Margraten in Zuid-Limburg. Enkele oud-strijders waren bij de plechtigheid aanwezig. Tijdens deze ceremonie vinden diverse kransleggingen plaats en brengen militaire vliegtuigen een eerbetoon in de lucht. Dit jaar gebeurde dat door een Spitfire van de Koninklijke Luchtmacht Historische Vlucht, een Amerikaanse C-130 van de vliegbasis Ramstein in Duitsland en door vier Nederlandse F-35’s die een missing man-formatie boven het terrein vlogen.
