'Na een nachtdienst word ik niet langer brak wakker'
Eiwitrijke en vetarme producten zorgen voor een betere balans tijdens en een goede slaap na een nachtdienst. Suiker en vet zorgen voor hoge pieken, maar – daardoor – ook voor diepe dalen. Bij het Air Operations Control Stations Nieuw Milligen (AOCS NM) dienden squadronsergeant-majoor Murk en luchtgevechtsleider eerste luitenant Yaniek daarom een voorstel in voor gezondere nachtvoeding. “Cafeïne en suiker geven hoge pieken, maar ook hele diepe dalen.”
Tekst: Michael Simon | Foto’s: sergeant Gregory Fréni
‘Eten bestond vooral uit volkorenbrood, zoet of hartig beleg en Capri Sun’
Werken bij Defensie is – over het algemeen – geen negen-tot-vijf-baan. Sterker nog; voor veel medewerkers is nachtwerk een wezenlijk deel van hun taak. Zo ook bij het AOCS Nieuw Milligen, waarvandaan luchtgevechtsleiders het Nederlandse luchtruim en een deel van het NAVO-luchtruim monitoren. Dat gaat 24 uur per dag door en daarbij horen dus ook nachtdiensten. Zo ook voor eerste luitenant Yaniek van 710 Squadron. “Toen ik begin 2023 in de ploeg kwam, merkte ik dat het eten ’s nachts vooral bestond uit volkorenbrood, zoet of hartig beleg en Capri Sun.” Met name dat laatste bevreemde haar. “Het is niet het gezondste ‘vruchtensap’ en daarop ben ik naar Murk gegaan om te kijken wat er mogelijk was. Dat zijn we samen gaan uitzoeken.” Squadronsergeant-majoor Murk, eveneens van 710 Squadron, is toevalligerwijs opgeleid als levensmiddelentechnoloog en heeft daarnaast ook ervaring met nachtdiensten.
‘Wellicht had Paresto het al op de plank, dus waarom moeilijk doen’
Doorpakken met gezond eten
“In het verleden waren al eens twee collega’s bij me geweest met een soortgelijke wens”, vertelt Murk. “Doordat zij vrij snel daarna naar het buitenland vertrokken, verwaterde het idee een beetje. Maar vanwege mijn achtergrond en dat initiatief bleef ik wel lezen over voeding en wat het met je doet. En zo kwam ik binnen Defensie uit bij een folder van het Coördinatiecentrum Expertise en Arbeidsomstandigheden en Gezondheid (CEAG). Dat had al een heel onderzoek losgelaten op nachtvoeding, inclusief aanbevelingen, een voedings- en een rustschema. Dus toen Yaniek bij me kwam, dacht ik: en nu doorpakken!”
Via de cateringmanager van het AOCS, Esther Dirks, komt Murk in contact met Cynthia Poiesz-Den Blanken, coördinator kennis en informatie over voeding bij Paresto. “Ik legde haar voor wat in het rapport stond en wilde weten wat we voor elkaar kunnen betekenen. Ik bedoel: we hadden ook wekelijks naar de supermarkt kunnen gaan om gezond eten in te slaan, maar wellicht had Paresto het al op de plank, dus waarom moeilijk doen?” Poiesz-Den Blanken is direct geïnteresseerd. “Het past perfect in de ontwikkeling naar gezondere en beter passende voeding waarop Paresto inzet. Bovendien was het de eerste keer dat er zo’n specifiek verzoek bij ons binnenkwam over nachtvoeding”, vertelt ze. “Onze voedingsdeskundige kwam meteen met een advies en bekeek wat onze leverancier voor ons op dit gebied kon betekenen.”
‘Het voedselpakket was nagenoeg hetzelfde als dertig jaar geleden’
Maag- en darmklachten
Als eerste verdwijnen de suikerrijke producten uit het aanbod, zoals de frisdrank van Capri Sun. Poiesz-Den Blanken: “Het doel van de nachtvoeding is de alertheid te verhogen. Dan moet je suikers, die een hoge piek geven maar daarna juist voor een flinke dip zorgen, vermijden. Daarom kozen we voor eiwitrijke producten met meervoudige koolhydraten, die met name in volkoren producten zitten. Die houden je verzading vast en je bloedsuikerspiegel in balans.” Ook – te veel – vet dient vermeden te worden. “Omdat je spijsverteringskanaal ’s nachts, wanneer het in de ‘ruststand’ zit, heel hard moet werken om dat te verteren. Daardoor treedt vermoeidheid op”, legt Murk uit.
Het wekt bevreemding dat het nog zo lang geduurd heeft voordat er serieus werk gemaakt is van nachtvoeding. Zeker bij een organisatie als Defensie. Yaniek: “Klopt. Sterker nog; toen ik dit begin vorig jaar aankaartte bij Murk, vertelde hij dat het toenmalige voedselpakket nagenoeg hetzelfde was als toen hij bij Defensie begon, dertig jaar geleden.” Murk: “Ik snap dat het vreemd klinkt, maar als de kennis er niet is, besef je niet hoe belangrijk het is en ben je blij met wat je krijgt. Maar als je dieper op de materie ingaat, is het inderdaad te gek voor woorden.”
“De pieken en de dalen na een consumptie met veel suiker, zijn veel extremer”, geeft Murk aan, verwijzend naar zijn eigen ervaring met nachtdiensten als bewaker. “Je bloedsomloop gaat omhoog en je hersenen worden geactiveerd door de suikers, die ook je slijmvliezen prikkelen. En daarbij: ook al wérk je ’s nachts: je lichaam gaat in de nachtstand, dus je maag en darmen werken niet optimaal zoals overdag. Dus als je om 04.00 uur ’s nachts een bak macaroni opwarmt en naar binnen werkt, kak je tegen 06.00 uur volledig in en lig je om 08.00 uur met een knorrende maag op bed. Bovendien ben je in de tussentijd al zes keer naar het toilet geweest. Ik zag om me heen oud-collega’s die op de lange termijn maag- en darmklachten kregen.”
‘Op Vliegbasis Leeuwarden wordt sinds kort ook gebruikgemaakt van dit pakket’
Advies en voedingsschema
Uiteindelijk worden alle adviezen vertaald naar de producten die in het assortiment aanwezig zijn. Poiesz-Den Blanken: “En daarmee ben ik naar Esther Dirks gegaan, met de vraag of ze op basis van het lijstje producten een pakket kon samenstellen. Dat zijn we vervolgens gaan doen.” En inmiddels levert Paresto dit bij het AOCS in Nieuw Milligen. “Maar het is maatwerk. Ons doel is om het standaard in het assortiment te krijgen zodat we het ook op andere locaties kunnen aanbieden ”, legt Poiesz-Den Blanken uit. “Zoals op Vliegbasis Leeuwarden, waar ook sinds kort gebruik wordt gemaakt van dit pakket.”
En behalve de juiste producten is er ook een schema – uit het CEAG-rapport – dat precies aangeeft wat je wanneer kan eten. Yaniek: “Daar heb ik veel aan. Want tijdens een nachtdienst rusten we vier uur en het schema geeft ook advies dat je bijvoorbeeld vlak voor einde dienst nog een bakje yoghurt eet, maar ook dat je bepaalde dingen vooral niet moet doen.” De luchtgevechtsleider maakt sinds afgelopen zomer gebruik van het nieuwe pakket en ze merkt duidelijk de voordelen ervan. “Ik voel me beter, maar ik merk vooral dat ik niet meer zo brak wakker word, als ik na een nachtdienst geslapen heb.”
