Vliegen met een '104'

Enthousiastelingen Volkel werken aan luchtwaardige Starfighter

Met het overvliegen van de D-8258 in november 1984 sloot de Koninklijke Luchtmacht het hoofdstuk F-104G Starfighter. Definitief. Nou ja, totdat een groep enthousiastelingen op de Vliegbasis Volkel 15 jaar geleden het plan opvatte om nieuw leven in 1 van de legendarische toestellen te blazen. Zou dat mogelijk zijn voor ‘Historische Vliegtuigen Volkel’? Om dat project – letterlijk – van de grond te krijgen, is vorig jaar ook de Dutch Starfighter Foundation opgericht. Samen sterk.

Met 3 Starfighters die half in de open lucht onder een blister schuilen, begint het voor de HVV. De collectie groeit daarna al snel met een 4e exemplaar (foto r.) en daarna 2 F-16’s.

V.l.n.r. Hans Ruijgrok, Theo Rombout en Hans van der Werf.

De Starfighter. Een bijzonder vliegtuig. Nu nog steeds, maar al helemaal in 1952 wanneer de beroemde Lockheed-ontwerper Clarence L. ‘Kelly’ Johnson met eerst de XF-104 op de proppen komt. “Het was zó’n revolutionair concept; een landmark in de ontwikkeling van militaire vliegtuigen.” Aan het woord is Hans van der Werf (74), 11 jaar Starfighter-ervaring waarvan 6 als demovlieger op de 104 en voorzitter van de stichting Dutch Starfighter Foundation (DSF). “Het was compleet anders dan alle andere vliegtuigen die er toen waren. En vanaf de jaren ’60 vloog de hele NAVO er mee.”

Op Soesterberg stond een F-84F die beter was dan de P-171 en de P-277 die de HVV eerst had.

‘Je hoort vliegtuigen roesten, dat is het grote probleem’

Waarom niet vliegen?

Het verhaal van Historische Vliegtuigen Volkel (HVV) begint 20 jaar geleden. De toenmalige Plaatsvervangend Commandant Volkel Van Duren vindt dat er poortwachters op de basis moeten komen. Met instellingsbeschikking WG-HVV (Werk Groep Historische Vliegtuigen Volkel) wil hij 7 vliegtuigen (vooralsnog 3) tentoonstellen langs de Poortlaan. In 2004, is opvolger Mossinkhoff de grote motor hierachter. Naast de Poortlaan staat al jarenlang een F-104, maar die is er niet best aan toe. “Een clubje mensen is toen begonnen om 2 kisten uit Schaarsbergen op te knappen: een F-104G en een F-84F”, geeft technisch specialist F-16 sergeant-majoor Theo van den Boomen (52) aan. “Ook ontstond het plan een cockpit van een F-104 in de traditiekamer van Volkel te zetten.” Maar Van Duren keek destijds al verder: “Waarom gaan jullie er niet mee vliegen?” vroeg hij? “Dat was een goed plan,”, gaat Van der Werf verder, “totdat we ontdekten dat de kist door corrosie een te slechte staat had. Je hoort vliegtuigen roesten, dat is het grote probleem.”

Zonder kennis en vooral mankracht, gebeurt er bij de HVV niets. Mensen zijn onontbeerlijk.

Sleutelen in de cockpit waar duidelijk nog wat onderdelen ontbreken.

Bij toeval komt de HVV bij de D-8114 uit, die bij het Nationaal Militair Museum (NMM) in Soesterberg staat opgeslagen. Dit vliegtuig, dat vanaf juni 1984 bij de Technische Universiteit Delft dienstdoet als instructiekist, is daar inmiddels vervangen door een F-16. “We keken met bewondering naar de staat van het vliegtuig”, zegt Van den Boomen. “Die was zóveel beter dan van ‘onze’ D-8312, maar de D-8114 zou op termijn worden gesloopt. Toen hebben we een deal kunnen sluiten. Wij kregen de kist uit Delft via het NMM en D-8312 werd gesloopt.” Veel meer keuze uit Starfighters in Nederland is er ook niet. Van der Werf: “Het Nederlandse probleem is een slecht besef van historie. Bij velen komt het niet op om mobiel erfgoed zoals de F-104 te bewaren voor het nageslacht. Behalve bij een paar gekken zoals wij. Daarom kijken wij nu ook al naar F-16’s.”

Thunderstreak P-248 ziet en na vele uren werk zodanig goed uit dat hij als poortwachter kan gaan dienen.

‘3 jaar lang bezig geweest ieder draadje weer op de juiste manier te bevestigen´

Verknipt

Klein probleem: een paar weken voordat D-8114 van Soesterberg naar Volkel komt, is een aantal kabelbomen doorgeknipt in plaats van losgemaakt zoals het hoort. “Daarna zijn we 3 jaar lang bezig geweest ieder draadje uit die kabelbomen weer op de juiste manier te bevestigen”, zegt Van den Boomen over het monnikenwerk. Dat is gelukt en ook alle andere werkzaamheden aan de kist vorderen, zodat-ie straks technisch 100 procent in orde is om te kunnen vliegen. Onderdelen zijn er genoeg voor de komende jaren. De oude Duitse Hangar waarin de HVV haar onderkomen vindt, puilt nog net niet uit, maar is zeer goed gevuld. En alles keurig geadministreerd en gefotografeerd.

De Traditiekamer op Volkel heeft simpelweg geen ruimte voor een complete Starfighter. Daarom werd de cockpit van de D-8256 gescheiden van romp.

Theo Rombout bezig met zijn oude en nieuwe werk: fotograferen en in het kaart brengen van alle onderdelen.

Ondertussen doet de HVV nog meer dan alleen werken aan een luchtwaardige F-104. De vrijwilligers, enthousiaste mannen en 1 vrouw, hebben niet eens allemaal een luchtmachtachtergrond, maar zijn allemaal behept met het luchtmachtvirus. Ze knappen een F-16 op als poortwachter op de basis en prepareren de cockpit van de D-8256 voor de traditiekamer Typhoon. Maar het belangrijkste werk gaat ook verder. Om dat meer kracht bij te zetten, wordt een businessplan gemaakt, gericht het volledig technisch herstel van de 8114. Maar ook voor de aanschaf van een 2e toestel, een tweezitter om eveneens mee te gaan vliegen. Als 3e toestel voor training en opleiding is de Starfighter voorzien die op het luchtvaartcollege in Hoofddorp staat.

Ook de F-16 die op de eregalerij van de basis staat, is door de HVV geprepareerd net als de Thunderstreak en de Starfighter.

‘De tweezittter die altijd in tiptop conditie was, heeft door slecht beheer helaas ook corrosie’

Tweezitters

Alles geregeld zou je zeggen. Bijna dan, want op de afgelopen Luchtmachtdagen blijkt dat de tweezittter die altijd in tiptop conditie was, door slecht beheer helaas ook corrosie heeft. Bovendien zijn daarvan enkele kabelbomen doorgesneden. Wat nu? Een zoektocht levert een ex-Nederlandse TF-104G in Amerika op (D-5810). Én, hij is te koop! Mét motor en een extra set vleugels. Kosten: $325.000. “Daarvoor zijn we nu dus aan het sparen”, zegt Van der Werf. “Vliegen met een dual is technisch makkelijker want er zitten minder systemen in én je kan een 2e persoon laten meevliegen: voor training of een sponsor.”

Om de D-8114 echt de lucht in te krijgen, gaat het toestel van voor tot achter uit elkaar. En worden alle leidingen nagekeken. Foto links: Ferry Lotterman

Het Inertial Navigation System van de 104, een noviteit in de jaren ’50, in perfecte conditie. En de HVV heeft er meerdere.

Want dan komt het commerciële verlengstuk van deze operatie om de hoek kijken, waarvoor de DSF wordt opgericht. Van der Werf: “We zijn een stichting zonder enige binding met de militaire organisatie. Want het geld komt niet vanuit Defensie, zoals bijvoorbeeld in Engeland bij de Battle of Britain Memorial Flight. Wij moeten er zelf voor zorgen.”
Ruim 3 ton heb je niet zomaar bij elkaar. En nóg een uitdaging: een motor. Die is er ook nog niet voor de D-8114. Een oproep op Facebook geeft een verrassende uitkomst. “Tot onze stomme verbazing had het bedrijf S&S Turbine LTD in Canada er een aantal liggen”, zegt Van der Werf. “Voor een deel uit Nederland ook nog! ‘Zoek er maar 1 uit’, lieten ze weten.”

Monnikenwerk en ‘bijna’ ontoegankelijke plekken.

‘Die motor kan zo’n 400 uur vliegen – daarmee kunnen we jaren vooruit’

Papierwerk

Nog weer een probleempje: de ex-Nederlandse motor heeft geen papieren. ‘Die moeten in Nederland zijn’, geeft het bedrijf aan. Zoekwerk levert echter alleen op dat ze hoogstwaarschijnlijk bij de verhuizing van de Staf CLSK van Den Haag naar Breda zijn vernietigd. Daarom moet de motor opnieuw gecertificeerd worden, à €25.000. Dat gebeurt nu doordat een sponsor een deel van het bedrag renteloos aan de DSF leent. Na afbetaling is de motor dan van de DSF. “Die kan dan zo’n 400 uur vliegen”, geeft Van der Werf aan. “Daarmee kunnen we jaren vooruit. We willen in ieder geval proberen met een draaiende motor op de Pilots Call van 28 mei staan.”

Hoogtepunt na heel veel sleutelwerk: het intrekken van het landingsgestel.

Tussen alle heren vindt 1 dame haar plek.

Het ligt er echter aan wat de luchtmacht met een vliegwaardige F-104 wil. Vliegen zelf is geen probleem. Een CLSK-testvlieger mag er zo mee de lucht in. “Dat is bovendien goedkoper dan met een F-16 of F-35 en meer gewild”, verkoopt Van der Werf zijn project met een glimlach. “Maar het zou ook als Red Air dienst kunnen doen. Technisch gezien is het toestel straks 100 procent. Alles staat of valt uiteindelijk met het behalen van de nodige certificeringen en kwalificaties. Het papierwerk is in deze moderne tijd erg belangrijk geworden.
Dit is een unieke kans een F-104 weer in de lucht te krijgen. En Starfighters zijn schaars. Als we dit nu niet doen, is het écht over met de kansen op een vliegende F-104 en hebben we straks alleen nog maar buitenkanten op palen.”

De eregalerij op Volkel, met van achter naar voor F-16A, F-104G en F-84F.

“De doelstelling van de stichting Dutch Starfighter Foundation is het steunen van de groep Historische Vliegtuigen Volkel en het genereren van fondsen voor de restauratie het in stand houden van een vliegwaardige F-104”, zegt DSF-penningmeester Theo Rombout. “Sponsors zijn er al wel, maar we zoeken er meer die helpen onze droom te verwezenlijken. Ook donateurs zijn meer dan van harte welkom; kleine en grote bijdragen, ze zijn allemaal belangrijk.” De DSF is sinds vorig jaar door de Belastingdienst als Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI) én als Culturele ANBI aangemerkt, waardoor giften aftrekbaar zijn. Kijk voor meerinformatie op https://historicalfighters.com of op https://dutchstarfighterfoundation.nl/index.php.