'Niet wendbaar? Dan word je weggevaagd'

Air Power-symposium in teken van mondiaal veiligheidssysteem

Hoe regel je dat het Commando Luchtstrijdkrachten in alle veranderingen op het hellende vlak van vrede- en veiligheid een vitale rol blijft spelen? Deze prangende toekomstvraag liep als een rode draad door het Air Power Symposium op vliegbasis Gilze-Rijen. Dit jaar ging dat onder het motto Security re-invented over het mondiale eco-veiligheidssysteem. Deskundigen van uiteenlopende pluimage lieten hun licht schijnen over dit taaie onderwerp.

Eco-veiligheidssysteem. Kort gezegd betreft het een wereldwijd systeem om conflicten te bestrijden via het ‘wapen’ informatievoorziening, in plaats van bommen op een doel te mikken (het zogenoemde kinetisch optreden). Om dat te bereiken is onophoudelijke technologische, culturele en sociale innovatie nodig. Ofwel innoveer, innoveer, innoveer, wat overigens al gebeurt, merkt Commandant Luchtstrijdkrachten luitenant-generaal Sander Schnitger op. “We zijn al langer bezig met onszelf heruit te vinden.”

Voeten in de klei

Soms gaat dat snel, af en toe wordt pas op de plaats gemaakt. “We zetten door of we worden irrelevant”, betoogt Schnitger. “We moeten onderzoeken hoe we op een andere manier kunnen bijdragen aan mondiale vrede en veiligheid. We dromen echter niet weg uit het heden. We staan gewoon met de voeten in de onveilige klei.”

Dikke vertakkingen

Commodore André Steur, Directeur Operaties CLSK, wijst er fijntjes op dat Nederland op dit moment minder dan 2 procent van de Rijksbegroting aan Defensie besteedt, maar dat de luchtmacht internationaal nog steeds meetelt. Hij benadrukt dat de veranderingen in vooral de technologie ‘exponentieel’ verlopen. “99 Procent van de informatie zit bij bedrijven buiten de KLu. We zullen dikke vertakkingen moeten maken naar anderen in ons ecosysteem en ‘global’ moeten denken.”

Angst voor robots

Hoogleraar Transitiekunde prof. dr. ir. Jan Rotmans stelt het gloedvol: we leven niet in een tijdperk van veranderingen, maar in een verandering van tijdperk. Naar de mening van de verandermanager in hart en nieren bevinden we ons in een digitale revolutie. “De economie verandert fundamenteel. Angst voor robots steekt de kop op. Traditionele bedrijven vallen om. De overheid zoekt een nieuwe rol, onder de burgers heerst angst en wantrouwen”, aldus Rotmans. Wat alle veranderingen volgens hem voor de luchtmacht betekenen? “Ben je niet wendbaar, dan word je weggevaagd. Overigens kun je een cultuuromslag niet afdwingen. Die moet organisch ontstaan”. Volgens Rotmans moet de KLu de tijd nemen voor de transitie. “Werk met ‘friskijkers’ en ‘dwarsdenkers’ van buiten. Werk aan een portofolio met radicale experimenten. Ontwikkel een volledig andere organisatie.”

Renaissance van de professional

Volgens commodore Fred Sotthewes, Directeur Personeel & Bedrijfsvoering van het CLSK, speelt de mens – de ‘air man’ – een sleutelrol in het eco-veiligheidssysteem. Sotthewes’ standpunt: ontwikkel de kracht van de mens, in jargon sociale innovatie. “De werkelijk succesvolle organisaties gaan slim om met hun mensen”, aldus de commodore die voor de renaissance van de professional pleit; de pionier die zijn resultaten elke dag verbetert. Binnen de KLu is 97 procent van de werknemers mbo geschoold of hoger, doceert hij. “Er is dus ontzettend veel denkkracht. Dan is het wel heel bijzonder dat we daar weinig gebruik van maken.”

‘Epic shit’

Volgens Sotthewes is het als onderdeel van een sociale omwenteling belangrijk te weten wat leiderschap inhoudt. Zo moet je in de modder willen staan, betrokkenheid tonen en in de spiegel kijken om jezelf af te vragen of je leider bent. “De luchtmacht heeft ‘epic shit’ nodig om de transformatie naar de toekomst succesvol te maken.”

Denken, doen, durven

Volgens commandant CLSK, vanwege zijn afscheid deze zomer voor het laatst bij een Air Power-symposium, mag het denken over de toekomst van de KLu nooit stoppen. Hij spoort het personeel aan goed na te denken over de woorden van de sprekers. Schnitger: “We moeten denken, doen en durven. Daar rekent de maatschappij op.”

Tekst: Jack Oosthoek
Foto’s: Hans Roggen