Tekst kapitein Nico Schinkelshoek, foto boven: Pilatus
Foto sergeant Jasper Verolme
PC-7 na bijna veertig jaar met pensioen
De aspirant-vliegers van de Koninklijke Luchtmacht maken hun lesvluchten over twee jaar in spiksplinternieuwe toestellen. De directeur Inkoop van het Commando Materieel en IT (COMMIT) en de CEO van het Zwitserse bedrijf Pilatus zetten begin februari een handtekening onder de leveringsovereenkomst die dat mogelijk maakt. In 2027 arriveert de eerste PC-7 MKX, zoals de nieuwste aanwinst voluit heet. Later dat jaar moeten ook de overige zeven toestellen, vier vluchtsimulators én bijbehorende lesmiddelen binnen zijn.
Voor de ingang van een hangaar op Vliegbasis Woensdrecht prijkt een bord met de tekst ‘Home of 131 EMVO-Squadron’. Normaal gesproken lopen in het gebouw de aspirant-vliegers rond. Zij volgen hier de Elementaire Militaire Vlieger Opleiding (EMVO), die ze klaarstoomt voor hun verdere lestraject in de cockpit. Deze winterochtend dient de ruimte een ander doel. De hangaar vormt namelijk het decor voor een feestelijk moment: de ondertekening van het contract waarmee COMMIT, namens Defensie, de nieuwe toestellen en grondgebonden leermiddelen aanschaft.
VIVOC
Aan die ceremonie ging een periode van vijf jaar vooraf. Een tijd waarin het project VIVOC (Vervanging Initiële Vliegeropleidingscapaciteit) steeds meer vorm kreeg. “De huidige PC-7 zit aan het einde van de levensduur en moet vervangen worden”, legt projectmanager luitenant-kolonel Nico van COMMIT uit. De complete vloot van dertien toestellen is sinds 1988 actief en gaat in z’n volledigheid met pensioen. “We mogen er straks niet meer mee vliegen, omdat de betrouwbaarheid afneemt.” In het project draait het naast de vliegtuigen dus ook om simulatoren en lesmiddelen, die gezamenlijk bijdragen aan een ‘totale leeromgeving’. Ook een zogenoemd Training Management System (TMS) en Learning Management System (LMS) horen hierbij. “Dit draagt bij aan een vernieuwde, moderne vliegeropleiding”, aldus Nico van de Directie Projecten.
‘Het toestel is iets groter, robuuster dan zijn voorganger’
Schietstoelen
Een aanbesteding volgde. Na een lang traject waarin de aangeboden toestellen onder meer uitgebreid werden getest, bleven uiteindelijk twee kandidaten over. Pilatus kwam als beste uit de bus. Niet alleen vanwege de relatief makkelijke en voorspelbare bestuurbaarheid van het toestel en de veiligheid die het biedt in uitdagende omstandigheden, maar ook vanwege de nieuwe snufjes. “Ten opzichte van de huidige variant is de volledige avionica vervangen en zitten er bijvoorbeeld schietstoelen in. Daarnaast is het toestel iets groter, robuuster dan zijn voorganger”, vertelt Nico. “Maar globaal heeft het dezelfde vliegkarakteristieken waarvan we nu ook weten dat ze goed zijn.”
Duizenden vlieguren
Terug naar de hangaar. In het midden van de ruimte staat een tafel met daarop een Nederlands en Zwitsers vlaggetje, die de samenwerking tussen de krijgsmacht en de vliegtuigproducent uit het Alpenland aantonen. Daarachter glimmen drie PC-7’s. Weinig doet vermoeden dat ze aan vervanging toe zijn, beaamt ook majoor Casper. “Het zijn goed onderhouden vliegtuigen. Ze staan strak in de lak en we zorgen er elke dag goed voor”, vertelt de afzwaaiend commandant van 131 Squadron, dat de EMVO verzorgt. Hij maakt de vergelijking met een auto. “Maar op een gegeven moment zijn er gewoon nieuwere en betere technieken beschikbaar.”
De aspirant-vliegers spenderen gemiddeld 33 uur in het lestoestel. Voor de nieuwe vliegtuigen geldt dat een totaal van zestig leerlingen hier jaarlijks 2.150 vlieguren in kan maken. Aantallen die passen in een grotere samenwerking, zo blijkt wanneer Markus Bucher, CEO van Pilatus, de ongeveer twintig aanwezigen toespreekt. “De Koninklijke Luchtmacht heeft ongeveer duizend piloten opgeleid in de PC-7. We zijn trots dat we daaraan hebben kunnen bijdragen.” Directeur Inkoop Rutger Burger van COMMIT benadrukt dat de samenwerking met deze overeenkomst voorlopig ook niet zal stoppen, ‘maar tot aan levering en daarna in onderhoud gecontinueerd wordt.’ Even later staan de handtekeningen op papier. Dat betekent dat dertig maanden vanaf dan alles binnen, geïnstalleerd en in werking moet zijn. Een luid applaus volgt.
‘Dit is een stap voorwaarts in het trainen van onze vliegers’
Stap voorwaarts
Projectmanager Nico denkt dat de aspirant-vlieger met deze overeenkomst over enkele jaren ‘een heel mooi vliegtuig en pakket aan grondgebonden leermiddelen’ krijgt. “Dit is een stap voorwaarts in het trainen van onze vliegers. Dat is ook de hoofdtaak van het project: een betere aansluiting bieden op de vervolgopleidingen die overal in de wereld plaatsvinden”, aldus de overste. “Het gaat niet alleen om de vervanging van het toestel, ook om de verandering van de hele mindset en uiteindelijk het curriculum om onze leerling-vliegers het beste mee te kunnen geven”, vervolgt Casper.
‘De overstap naar bijvoorbeeld de F-35 wordt steeds kleiner’
Terwijl zich in de hangaar de ceremonie voltrok, zijn buiten ondertussen vijf lestoestellen klaargezet. De commandant van 131 Squadron verwacht dat de leerling-vliegers vanaf 2027 ook graag in de opvolger stappen van deze PC-7’s. “Onze huidige gevechtstoestellen waarvoor ze opgeleid worden, zijn ook state-of-the-art. Kijk bijvoorbeeld naar een F-35. De overstap wordt daarmee steeds kleiner.” Zelf heeft hij overigens ook nog niet in de PC-7 MKX gevlogen. “Maar ik kan niet wachten.”
Voordeel van simulatie
Met name als het gaat om de grondgebonden leermiddelen (o.a. de simulators waarin de toekomstig vliegers eveneens kunnen oefenen) sloot het pakket van Pilatus goed aan op de behoefte van de luchtmacht. De Nederlandse luchtmacht wordt meteen ook de eerste gebruiker van de door het bedrijf zelf ontwikkelde simulator. Het is de bedoeling dat de leerlingen daar jaarlijks 2.650 trainingsuren in gaan maken.
Momenteel is de verhouding in het lesprogramma tachtig procent vliegen tegenover twintig procent in de ‘sim’. Dat gaat naar veertig tegenover zestig. Een verlaging van het aantal vlieguren in de lucht dus. Dat maakt ook dat er vanaf 2027 een stuk minder vliegtuigen dan de huidige dertien nodig zijn. “Ondanks dat je ook moet gaan vliegen, is simulatie wel een hulpmiddel dat ervoor zorgt dat je dat beter gaat doen”, zegt Casper. “Aan de competenties van een leerling kan je in de simulatie al werken. Bijvoorbeeld als het gaat om het naar buiten kijken en het scanpatroon daarbij. Het voordeel van simulatie is bovendien dat je kan garanderen dat iedereen dezelfde training krijgt.”
Rol JIVC
De afdeling Lucht & Joint van het JIVC speelt een tweeledige rol in het project. In de eerste plaats regelde een van de adviseurs, in samenwerking met de systeemmanagers, de technische zaken rondom de grondgebonden leermiddelen en IT (GBTM). Een voorbeeld daarvan is de opmaak van het plan van eisen. De adviseur is inmiddels overgegaan naar de directie Projecten, waar hij de rol van systeem integrator vervult. Dit eveneens met het oog op de GBTM. Daarnaast levert het JIVC meerdere systeemmanagers. Zij geven technisch advies en houden zich bezig met de manier waarop het toekomstige onderhoud vorm krijgt.
