Tekst kapitein Joris van Duin
Foto archief NIMH, privécollectie
‘Het was meer een dienstmaat van je dan een vervoersmiddel’
In de rubriek 'Materieel van toen' graaft Materieelgezien in de rijke historische inventaris van Defensie. Van iconische vrachtwagens en uniformstukken tot buitenissige wapens en vreemde proefballonnen. Ditmaal de pantserwagen YP 408 van DAF, die bij velen geliefd was maar door anderen juist werd vervloekt.
“Dat ding had karakter. Je leefde erin, je sliep erin. Je maakte er je ontbijt, lag eronder, had er pech mee en zat ermee vast in de modder. Het was meer een huisdier of een dienstmaat van je dan een vervoersmiddel.”
‘Misschien wel een vergeten held’
Verliefd
Wie niet beter weet, zou denken dat Henk Goos als een soort verkoper de door DAF gefabriceerde pantserwagen YP 408 aan de man probeert te brengen. Niets is minder waar: in zijn diensttijd (1976-1977) was sergeant Goos gebruiker en groepscommandant bij 43 Pantserinfanteriebataljon in Assen. En nog steeds is hij verliefd op deze oude bes. Goos heeft er sinds jaar een dag een website aan gewijd. “Ik vond het belachelijk dat van zo’n ding, waarmee veel jongelui hebben gereden, zo weinig online te vinden was. Het is misschien wel een vergeten held.”
Voorlichtingsfilm
Bekijk deze voorlichtingsfilm over de DAF YP 408 uit 1964. (Collectie: Nederlands Instituut voor Militaire Historie)
Koninklijke familie
De YP 408 waar Goos zo liefdevol over oreert, werd eind jaren 50 ontwikkeld door DAF. Oorspronkelijk zou het G-eskadron van de Koninklijke Marechaussee er gebruik van maken om in oorlogstijd de koningin en haar familie veilig te vervoeren. Later kwam ook de Koninklijke Landmacht bij DAF op de lijn voor een aangepaste versie voor de pantserinfanterie die een sterkere motor had en zwaarder gepantserd was.
Als boordschutter op de YP 408 ging Kees Groeneveld in 1983 op uitzending (UNIFIL) naar Libanon. “Het was eigenlijk mijn caravan”, blikt de toenmalig huzaar (nu soldaat red.) terug. “We zijn ermee door heel Zuid-Libanon gereden. We moesten met die YP bevoorradingen bewaken. We reden naar plekken die pal aan de Israëlische grens lagen.”
Eenmaal moesten Kees en zijn collega’s naar een rotonde om het Israëlische leger te observeren. “We hebben een week bij zo’n kruispunt gestaan en daar kampeerden we letterlijk een week in en bij die YP. Ik kan me nog herinneren dat een Israëlisch voertuig ons provoceerde en naast ons kwam staan. Ik ging ermee op de foto en toen zeiden ze: wegwezen jij! Toen heb ik ze erop gewezen dat ze hier niet eens mochten zijn, omdat het UNIFIL-gebied is. Toen zijn ze weggegaan.” Over de YP 408 is Groeneveld te spreken. “Het was geen gemakkelijk voertuig, ze gingen best vaak kapot. Maar later ben ik dat ding toch gaan waarderen.”
Treinkaping
750 exemplaren werden vanaf 1966 verdeeld over acht pantserinfanteriebataljons. Het voertuig was bedoeld voor het beweeglijke gevecht op de Noord-Duitse laagvlakte. Daar zou de landmacht tijdens de Koude Oorlog de troepen van het Warschaupact moeten tegenhouden. Zo’n conflict kwam er – gelukkig – nooit. In de jaren zeventig kwam de YP 408 volgens Goos meerdere keren in actie bij gijzelingen, waaronder in 1974 bij een gijzeling in de Franse ambassade in Den Haag en in 1977 bij de treinkaping bij het plaatsje De Punt.
Vriezer op wielen
Love it or hate it. Dat laatste is overduidelijk het geval bij Harrie Pot (lichting 85-4, Steenwijk). “In tegenstelling tot de meesten vond ik de YP 408 een verschrikkelijk ding”, zegt de voormalig korporaal bij de geneeskundige troepen ferm. “De vredeskap had een ruitenwisser, maar die werkte nooit. Als ‘bijrijder’ moest je hangend uit het rechterluik met een spons het raam schoonvegen. In de koude Duitse winters was de YP 408 bovendien een vriezer op wielen.” Pot liep regelmatig tegen slijtage en fysieke gebreken aan. “Als wij oefengewonden hadden, moesten wij hen vragen zelf in de bovenste brancard te gaan liggen omdat het schuifsysteem niet of nauwelijks meer werkte… In mijn herinnering blijft de YP 408 voor altijd hét voertuig van de Koude Oorlog.”
‘Op avontuur in Libanon’
Meerdere uitvoeringen
De YP 408 had acht wielen en kon twaalf personen vervoeren, inclusief chauffeur en boordschutter. Die laatste had een .50 mitrailleur voor zijn neus. Met een maximumsnelheid van 82 kilometer per uur kon personeel zich vliegensvlug verplaatsen over verharde wegen. Naast de standaarduitvoering voor een geweergroep waren er van de YP 408 ook commandovoertuigen, voertuigen voor gewondentransport, mortieren en antitankwapens en een radarversie.
‘We zorgden dat alles er pico bello uitzag’
Wit gespoten
De YP 408 deed tussen 1979 en 1983 ook dienst in Zuid-Libanon tijdens vredesmissie UNIFIL. Het voertuig was wit gespoten en kreeg de zwarte letters UN van United Nations. Dit overigens tot enige jaloezie van Goos. “Mijn diensttijd zat er toen net op”, baalt hij. “Die jongens gingen op avontuur in die YP 408. Dat had ik tijdens mijn diensttijd ook graag gewild. Achteraf bezien heb ik daar overigens mijn twijfels bij.”
Technisch malheur
Defensie zette de DAF YP 408 uiteindelijk meer dan dertig jaar in, voor er in 1987 afscheid van werd genomen. Op dat moment was de bewapening te licht en dat gold ook voor de bepantsering. Bovendien kwam het voertuig vaak vast te zitten en was er technisch malheur. De terreinvaardigheid van opvolger YPR 765 was mede door de rupsen een stuk beter. Bovendien was dit meer een infanteriegevechtsvoertuig dan de YP 408. Al bij al een beter voertuig, al dragen voormalig dienstplichtigen, zoals Henk Goos, de YP 408 decennia later nog altijd een warm hart toe.
Pikken
Uit pure nostalgie besloot Henk Goos in 1999 een website aan de YP 408 te wijden. “Het begon met een dienstfoto uit mijn militaire dienst, later stuurden veel mensen hun beeldmateriaal en ervaringen naar me op”, zegt Goos. “Als 19-jarige was het tijdens mijn diensttijd een heel avontuur om met de YP 408 op pad te gaan. We hadden vaak pech en dingen gingen snel kapot. Toch was de YP 408 populair.” Hij herinnert zich de dagen voor ze ermee op oefening gingen nog goed. “We zorgden dat alles aanwezig was, dat alles er pico bello uitzag. ’s Nachts moesten we daarom wel wacht houden”, lacht Goos. Aan veel spullen was namelijk tekort. “Hoezen, zoeklichten... Vanalles werd gepikt door andere groepen, om hun eigen voertuig maar zo compleet mogelijk te maken.”
Bekijk de uitgebreide website van Henk over de YP 408 op www.dafyp408.nl.
