Tekst KAP Nico Schinkelshoek
Foto Thomas van Oorschot | video: Mika Mulder, Jeroen Gorter
‘Soms een harde leerschool, maar beter dan presentatie’
De verzengende hitte in de Sahara, de Scandinavische vrieskou of het lage zuurstofgehalte in de Pyreneeën. In de nieuwe klimaatkamer van het Korps Commandotroepen (KCT) is zo’n 75 procent van alle klimaatomstandigheden na te bootsen. Eind juni was de officiële opening in Roosendaal. “Hiermee kunnen we de collega’s beter voorbereid op missie of naar oefengebied sturen.”
‘We zijn de enige eenheid die zoiets heeft’
Niets zo veranderlijk als het weer. En zeker niet voor de militairen van het KCT, die wereldwijd ingezet worden. In alle klimaattypes. Daarom ontwikkelde de landmacht een klimaatkamer. In de ruimte, die lijkt op een grote koelcel, zijn temperatuur, luchtvochtigheid en zuurstofgehalte handmatig in te stellen. Los van elkaar, maar ook in alle mogelijke samenstellingen. Vooral dat laatste maakt het een unieke plek. “Onze partners hebben wel ruimtes waar zij afzonderlijke onderdelen kunnen ervaren, maar niet in verschillende combinaties. Binnen de NAVO zijn we de enige eenheid die zelf zoiets heeft”, vertelt een trotse Gerard. De doctor is als inspanningsfysioloog nauw betrokken bij het project.
De totstandkoming van de klimaatkamer nam meerdere jaren in beslag. Voor de komst ervan lukte het ook wel om te trainen op warmte. Bijvoorbeeld door meerdere lagen kleding te dragen tijdens oefeningen of door te werken in het tropische gedeelte van een dierentuin. Kou daarentegen was al een stuk moeilijker te simuleren. Laat staan veranderingen in het zuurstofniveau. “Dit maakt alles een heel stuk makkelijker”, benadrukt Gerard.
‘Klimaten zoals in het Midden-Oosten, Afrika of aan de oostflank zijn mogelijk’
Fysieke gereedheid
In de eerste plaats werd de klimaatkamer dan ook in het leven geroepen om operators te laten wennen aan de weersomstandigheden van het land waar zij naartoe gaan. Is er bijvoorbeeld een kans op een evacuatie van Nederlandse staatsburgers uit een warm land, dan heeft het vooraf doen van oefeningen in de ruimte grote voordelen. Door het volgen van verschillende programma’s wennen de commando’s alvast aan de hitte. Het uitvoeren van zo’n 2 uur aan fysieke handelingen, gedurende een periode van 5 tot 7 dagen, heeft positieve effecten op hun fysieke gereedheid. Het comfort in het land van bestemming neemt daardoor toe. Bovendien zijn vitale organen (hersenen, lever, nieren, spieren) beter beschermd tegen de impact van het weer op locatie.
50 graden Celsius
In de klimaatkamer wordt het op z’n koudst -15 graden Celsius. De maximumtemperatuur is 50 graden Celsius. Die waardes zijn in te stellen via een scherm naast de ruimte. De luchtvochtigheid kan variëren tussen de 10 en 90 procent. Een zogenoemde hypoxiegenerator regelt de hoeveelheid zuurstof in de lucht. Daarmee zijn hoogtes van maximaal 8.000 meter te simuleren. “Het kan binnen niet regenen en ook de Noordpool nabootsen lukt niet, maar klimaten zoals in het Midden-Oosten, Afrika of aan de oostflank zijn wel mogelijk”, vertelt inspanningsfysioloog Gerard. Daar zijn slechts enkele uren voor nodig. In de kamer, met een oppervlakte van 60 vierkante meter, is ruimte voor 4 personen die inspanning leveren. Er kunnen 6 personen naast elkaar in slapen.
Beter dan presentatie
Het tweede doel van de kamer is educatie, legt de inspanningsfysioloog uit. “Je kunt hier onder veilige en gecontroleerde omstandigheden allerlei zaken uitproberen en ervaren. Denk aan medisch handelen. Het is heel makkelijk om een infuus te prikken met warme handen in een warm lichaam. Dat verandert als je bij -20 graden Celsius fijn-motorische handelingen moet verrichten met stijve vingers.” Een ander voorbeeld dat hij geeft is de impact van natte kleding bij kou. “Als je dat een keer voelt, leer je snel wat het effect is. Het is misschien een harde leerschool, maar dat blijft veel beter hangen dan een presentatie.”
Infuuszak in vrieskou
Tot slot is de faciliteit geschikt voor onderzoek en ontwikkeling van militair materieel zoals kleding, hardware en voeding. Specifieke vragen kunnen in de ruimte onderzocht worden. Want wat gebeurt er bijvoorbeeld met een accu van een crossmotor die de hele nacht in -15 graden Celsius heeft gestaan? “Die gaat dan een stuk sneller leeg”, is de simpele conclusie die Gerard trekt. Ook voor het testen van kleding is de klimaatkamer een ideale plek. “We hebben bijvoorbeeld infraroodcamera’s waarmee we kunnen zien waar warmte ontsnapt. Daar gaan we nog verder onderzoek naar doen, zodat we kleding daarop kunnen aanpassen.”
De ruimte is ook beschikbaar voor andere eenheden
Ook werd al een complete operatiekamer nagebouwd in de ruimte. Medisch specialisten van het KCT konden in een groep van 8 personen trainen op het functioneren in ijskoude omstandigheden. Een goed moment om gelijk de materialen te testen, zoals de infuuszakken. “Bij -15 graden Celsius kwamen we erachter dat de vloeistof niet bevroor, maar ook niet meer bruikbaar was.”
‘Getrainder om taak uit te voeren’
Als sportinstructeur noemt sergeant-majoor Gijs zichzelf ‘de link tussen de eenheid en de geleerde’. Over de klimaatkamer is hij zeer te spreken. “Het is een mooi middel om specifiek op te werken. Zowel mentaal als fysiek. Hoewel de kamer niet heel groot is, kan het voordeel opleveren bij het specialistisch werk dat wij doen. Dit zorgt ervoor dat je getrainder bent om je taak uit te voeren.” Zeker wanneer er meer tijd is, zijn de effecten noemenswaardig, stelt hij. In de praktijk is die tijd er niet altijd, omdat een inzet te snel komt voor een uitgebreid voorbereidingstraject in de klimaatkamer. In dat geval moeten de militairen terugvallen op hun eigen kennis en ervaring. De commando’s zullen met enige regelmatig in de kamer te vinden zijn. “Ik verwacht dat we hier steeds meer gebruik van gaan en kunnen maken. Zo kunnen we de collega’s beter voorbereid op missie of naar oefengebied sturen. In de breedste zin van het woord.”
Volgens Gerard is de klimaatkamer ook interessant voor training met buitenlandse partners. “Als eenheid hebben we hier iets unieks. Als ik wil dat het -15 graden Celsius is bij 30 graden Celsius buiten, kan dat. Met één ruk aan de deur sta je daarna ook gewoon weer in Roosendaal, in normale omstandigheden.” Bovendien staat de ruimte open voor andere eenheden binnen Defensie. Hoewel het KCT daarbij prioriteit heeft, is iedereen volgens de inspanningsfysioloog welkom. “Dit is breder dan de groene baret.”
