Tekst KAP Kirsten de Vries
Foto SM Mike de Graaf
12 Luchtverdedigingsbatterij houdt luchtruim in de gaten tijdens NAVO-top
Gedurende de hele NAVO-top was het luchtruim in een straal van 16 kilometer rondom Den Haag gesloten voor civiel luchtverkeer. Verschillende eenheden van de landmacht hielden in de gaten of er ook daadwerkelijk niks vloog en stonden klaar om in te grijpen, mocht dit nodig zijn. 12 Luchtverdedigingsbatterij (12 Luverdbt) bemande een van die luchtverdedigingssystemen. Een mooie uitdaging voor de batterij die pas een jaar geleden werd opgericht.
Iedereen die zich een week geleden in of rond Den Haag begeeft, kan het niet zijn ontgaan dat er iets groots staat te gebeuren. Het wemelt immers van de militairen en politie. Maar toch zal de argeloze strandganger even raar opgekeken hebben wanneer hij door de slagbomen een parkeerplaats oprijdt. Ergens in de buurt van de Hofstad, en ziet dat in de schaduw van de Noordzee grote hekken het zicht blokkeren. Echter, zodra de strandganger de eerste tredes van de trap over de duinen opstapt en even over de schouders kijkt, ziet hij wat er daadwerkelijk aan de hand is. Middenin een afgeschermd vak staat een van de luchtafweersystemen die het luchtruim tijdens de NAVO-top beschermt.
NASAMS
Het luchtafweersysteem met 3 lanceerinrichtingen is een Norwegian Advanced Surface-to-Air Missile System (NASAMS). In de lanceerinrichtingen zitten raketten, advanced medium range air-to-air missiles (AMRAAM). Het Defensie Grondgebonden Luchtverdedigingscommando (DGLC) zet NASAMS in voor luchtdreigingen op middellange afstand en richt zich onder meer op helikopters en kruisvluchtwapens.
Enkele kilometers verderop staan de radarsystemen opgesteld die het luchtruim scannen. De informatie die zij verzamelen, sturen de luchtverdedigers door naar de master controller in het Air Operations Control Station in Nieuw-Milligen. Die besluit uiteindelijk of er wordt ingegrepen.
Zowel majoor Jeroen, commandant 12 Luchtverdedigingsbatterij, als batterijopperwachtmeester Rick was er in 2014 bij toen een andere grote top ons land aandeed: de Nuclear Security Summit. Zij zaten toen achter de knoppen van de wapensystemen. De kennis en ervaring die ze daar opdeden, konden ze goed gebruiken om hun opvolgers klaar te stomen voor de NAVO-top.
“Stel, je moet ingrijpen op Nederlands grondgebied, dat brengt zeker een bepaalde spanning met zich mee”, legt Rick uit. “Wat doet dat dan met jou? Dat mentale aspect en het stukje bewustwording hebben we bespreekbaar gemaakt. Want als er iets moet gebeuren, dan moet je het ook doen.”
‘Ingrijpen op Nederlands grondgebied brengt spanning met zich mee’
Bijzondere omgeving
En dus oefenden ze de afgelopen maanden veel met verschillende scenario’s, werden er procedures doorlopen én lieten de militairen van 12 Luverdbt vooral heel veel missiles door hun handen gaan. “Die ervaring hebben ze nu opgedaan. Als het een keer nodig blijkt te zijn, hebben ze dat in ieder geval een keer gedaan. Dus dat is sowieso winst”, aldus Jeroen.
“Kijk maar naar het nieuws en je ziet waarom luchtverdediging zo belangrijk is. Het werk dat de mannen en vrouwen hier doen, doen ze tijdens oefeningen ook. Maar de omgeving waar we nu staan maakt het wel echt bijzonder. Het is niet dagelijks dat we op plaatsen zoals deze staan. Dit is serieus, dit is meer dan alleen een oefening, dit is echt. Hier hebben we voor getraind”, vult Rick aan.
‘Het is heel lang kijken naar iets waar niks gebeurt’
Shifts
Vorige week maandag om 15.00 uur ging het civiele luchtruim hermetisch op slot. En dus moest het personeel van de batterij meerdere dagen letterlijk 24/7 achter de apparatuur plaatsnemen om in actie te komen als dat van ze gevraagd werd. Jeroen: “De mensen die achter de wapensystemen zitten, doen dat nooit alleen. Dat zijn altijd meerdere collega’s. We wisselen om de 6 tot 8 uur af. Het is heel lang kijken naar iets waar niks gebeurt. Dat is intensief. Je moet scherp blijven en in een split second kunnen reageren. Maar dat is wel ons werk.”
Ervaring
Ingrijpen, en dus raketten afvuren, is de zwaarst mogelijke inzet. Maar er kan nog meer gebeuren in de tussentijd, zoals een storing in het wapensysteem of een reload uitvoeren. Ook daar is op getraind. “We hebben continu tegen iedereen gezegd: hopelijk wordt het een hele saaie week”, aldus Jeroen.
“Natuurlijk hopen we dat het niet nodig is dat we moeten vuren. Maar daarnaast zijn we ook blij als het personeel kan terugkijken op een bijzondere ervaring. Wij hebben het ook nog steeds over 2014 en dat willen we meegeven aan de mensen. Want we zijn pas een jaar geleden opgericht en hebben nu al veel operationele ervaring opgedaan.”
‘Je bent een stuk meer gefocust dan anders’
Belangrijke rol voor parttime militairen
20 Infanteriebataljon Bewaken Beveiligen Korps Nationale Reserve (20 Infbat BB KNR) beveiligt de terreinen waar de NASAMS en de radars staan. Een van de reservisten aan de poort is soldaat-1 Julius. “Wij controleren de in- en uitgangen hier en lopen patrouilles rondom het terrein. Als mensen zich verdacht gedragen, spreken wij ze aan of geven dat door aan Force Protection die dat dan weer doorspeelt naar de politie of de Koninklijke Marechaussee.”
Wie even bij Julius en zijn collega’s aan het hek staat, ziet dat hun aanwezigheid geen overbodige luxe is. Om de haverklap komen er nieuwsgierige mensen voorbij. Of dat nou een vader is met zijn kinderen in de bakfiets of langzaam voorbijrijdende automobilisten. “We trekken hier heel veel bekijks. Mensen vragen wat voor vlag hier hangt (de vlag van 12 Luverdbt, red.) of wat die zwarte dingen zijn (de radars, red.). Maar er waren ook fotografen die vanaf een afstand met hun telelenzen foto’s probeerden te maken. Dat is natuurlijk niet de bedoeling.”
Julius is pas een jaar reservist. Zijn inzet tijdens de NAVO-top ziet hij als het hoogtepunt tot nu toe. “Dit is groots, wat we hier doen is echt wel serieus. Daarnaast is het leuk samenwerken met 12 Luverdbt. Ik ben blij dat ik hier sta, want ik ben niet bij Defensie gegaan om alleen maar te oefenen. Natuurlijk wil ik ook daadwerkelijk wat bijdragen. De dagen vliegen hier voorbij. Je bent de hele tijd scherp en een stuk meer gefocust dan anders. Als er iets gebeurt, staat iedereen gelijk weer aan.”
