Dit artikel hoort bij: Landmacht 05
Tekst KAP Jaap Wolting
Foto Phil Nijhuis
De Britse schrijver Sir Richard Steele (1672 - 1729) zei het eeuwen geleden al: “Lezen is voor de geest, wat beweging is voor het lichaam.” Mocht je dus behoefte hebben aan mentale squats, pak dan eens een goed boek. Deze maand aandacht voor een handvol interessante publicaties, met onderwerpen variërend van gevallen grootmachten tot een vergeten commando.
‘Morgen bij het aanbreken van de dag, je begrijpt me wel’. Dit bericht stuurt de Nederlandse defensieattaché in Berlijn Bert Sas in de avond van 9 mei 1940 naar de Nederlandse legerleiding in Den Haag. Sas heeft het bij het rechte eind. Slechts een paar uur later vallen de eerste bommen op Nederlands grondgebied en steken Duitse militairen de grens over. De neutraliteit is geschonden. Nederland is in oorlog.
De strijd heeft veel gezichten. Soms geven Nederlandse militairen zich zonder slag of stoot over. Op andere plekken bieden zij fel weerstand. Na het bombardement op Rotterdam op 14 mei is het verzet gebroken. Nederland capituleert. Alleen Zeeland vecht nog door, maar ook in deze provincie worden de wapens al snel daarna neergelegd. De oorlogshandelingen nemen uiteindelijk amper een week in beslag.
Dit boek neemt de lezer mee terug naar deze traumatische meidagen van 1940. Aan de hand van uniek beeld- en kaartmateriaal wordt de strijd op begrijpelijke en toegankelijke wijze verteld. Veel komt aan bod: de mobilisatietijd, strijd in alle delen van het land, de oorlog op zee en in de lucht en ten slotte de capitulatie en de eerste bezettingsweken. Het brengt die traumatische dagen in mei 1940 weer heel dichtbij.
W-books, 288 pagina’s, €44,95
2 Nederlandse oorlogshelden, Marco Kroon en Gijs Tuinman, ontvangers van de hoogste Nederlandse dapperheidsonderscheiding – de Militaire Willems-Orde – zijn het onderwerp van deze indringende biografieën. Geschreven met de intentie om het ware verhaal te vertellen, gaan deze boekjes verder dan de vaak eenzijdige of gekleurde beeldvorming in de media.
In 56 pagina’s per boek wordt kort en krachtig een completer beeld geschetst van wie Kroon en Tuinman werkelijk zijn. Ze belichten hun jeugd, hun militaire loopbaan en de buitengewone daden die hen deze hoge onderscheiding opleverden. Deze biografieën zijn geschreven zonder sensatiezucht of politieke lading – eerlijk, feitelijk en vanuit oprechte nieuwsgierigheid naar de mens achter het uniform. Deze publicaties onderscheiden zich door hun focus op de menselijke kant van Marco Kroon en Gijs Tuinman: hun twijfels, hun drijfveren en de persoonlijke gevolgen van hun keuzes en ervaringen.
De boekjes zijn in opdracht van het Kapittel van de Militaire Willems-Orde geschreven door Laurens van Aggelen. Eerder publiceerde hij de biografieën van Ridders Ken Mayhew (UK) en Edward Fulmer (USA). Zijn werk kenmerkt zich door een persoonlijke, integere benadering van zijn onderwerpen. Het voorwoord van beide boekjes komt van niemand minder dan koning Willem-Alexander. Dit onderstreept het belang van het eerlijke en volledige verhaal achter deze mannen die hun leven in dienst van Nederland hebben gesteld.
White Elephant Publishing, 56 pagina’s, €69,95 (in combinatie met unieke coin te bestellen via de website van Marco Kroon. In een later stadium ook via White Elephant Publishing.)
In dit boek onderzoekt historicus Dick Harrison het onvermijdelijke lot van elke grootmacht: de ondergang. Dat geldt voor de Assyriërs, Babyloniërs, Maya’s, Romeinen, Perzen, Arabieren, Chinezen, Mongolen, Britten, Duitsers, Russen, Habsburgers en de Fransen. Allemaal hadden ze een groot en machtig rijk; ze hadden buurlanden onderworpen, koloniën gesticht en hun ideologieën en cultuur verspreid. Totdat ze bijna alles wat ze hadden opgebouwd, weer verloren.
‘Gevallen grootmachten’ is een reflectie op bestuursvoering, macht en militaire kracht door de eeuwen heen. Historicus Dick Harrison onderzoekt hoe – in het verleden en het heden – rijken zijn ontstaan, hoe ze in stand werden gehouden, en welke zwakheden hun ondergang veroorzaakten. De antwoorden op die vragen bieden waardevolle inzichten, ook voor onze moderne tijd.
Uitgeverij Omniboek, 448 pagina’s, €31,99 | E-book €17,99
Onder zwaar vijandelijk vuur staken op 20 september 1944 honderden geallieerde militairen in gammele bootjes peddelend de rivier over. De Waaloversteek is vooral bekend geworden door een gedramatiseerde scène in de speelfilm ‘A bridge too far’. Dat korporaal Val Kokhuis (1919-2005) als enige Nederlandse militair deze overtocht heeft meegemaakt, wordt nu pas voor het eerst uitgebreid beschreven.
Het verhaal over Kokhuis is opmerkelijk omdat het zó lang zó onbekend is gebleven. Bovendien heeft de auteur naar een verklaring gezocht voor het feit dat de Nederlandse deelname aan de Waaloversteek al jarenlang exclusief wordt toegeschreven aan iemand anders: de Leidse student Ben Bouman. Hoe komt het dat Bouman in de media telkens wél wordt genoemd? En waarom is aan de overtocht van Kokhuis geen aandacht besteed? Tijdens zijn zoektocht krijgt Peter Visser een document onder ogen waaruit blijkt dat Bouman in 1989 al op de hoogte is van het feit dat óók Kokhuis de Waal is overgestoken. Toch is ook daarna niet over de Nederlandse commando gesproken…
De tekst van een Koninklijk Besluit uit 1951 laat geen ruimte voor twijfels over Kokhuis. Koningin Juliana verleent hierin aan hem het Bronzen Kruis, de op 2 na hoogste militaire onderscheiding in ons land. Zonder enig voorbehoud wordt in het document zijn deelname aan de Waaloversteek bevestigd.
In het boek wordt ook aandacht besteed aan de strijd die Kokhuis in de frontlinie heeft gevoerd tijdens de Slag om de Schelde. Op Walcheren raakt hij zwaargewond. Daarnaast is er aandacht voor zijn sportieve carrière als doelman. Eerst, nog tijdens de oorlogsjaren, van het Nederlands militair voetbalelftal, en een paar jaar na de oorlog van HFC Haarlem.
Uitgeverij: eigen beheer, 212 pagina’s, €24,95
De Veluwe staat bekend om de uitgestrekte bossen, heidevelden en zandvlakten. Landmachters kennen vooral de verschillende oefenterreinen, militaire kazernes en historische plekken zoals de Grebbeberg. Maar ook de randzones horen bij de Veluwe; ze zijn historisch, geologisch en hydrologisch er onlosmakelijk mee verbonden. In feite is de Veluwe één groot, samenhangend gebied tussen de Rijn, de IJssel en de kust van de Zuiderzee, nu het Randmeer, en kent daardoor uiterst gevarieerde natuur- en cultuurlandschappen. De aanwezigheid van helder stromend water is daarbij voor de bewoners altijd cruciaal geweest.
De Atlas van de Veluwe belicht deze rol door de eeuwen heen en trekt de lijnen door naar het heden en de toekomst. Nu klimaatverandering leidt tot extremer weer met langere perioden van droogte afgewisseld met veel neerslag in soms korte tijd, wordt zorgvuldig waterbeheer belangrijker dan ooit. Dat stelt de Veluwe voor grote uitdagingen. Ten behoeve van deze publicatie zijn dronefoto’s gemaakt, evenals speciale hoogtekaarten en grafische visualisaties van het ontstaan van de stuwwallen tot inspirerende vergezichten op ontwikkelingen in de loop van deze eeuw.
W-books, 176 pagina’s, €29,95
