‘Er is haast bij de transformatie’

CLAS-Infodagen 2023: blik op de toekomst

Het doen en laten van de Koninklijke Landmacht wordt de komende jaren bepaald door de situatie in Oekraïne en uiteraard het beschikbare budget. Met deze uitspraak verbaasde luitenant-generaal Martin Wijnen zijn gehoor tijdens de recente CLAS-Infodagen allerminst. Het zou raar zijn als de Commandant Landstrijdkrachten er een andere opvatting op nahield. Het conflict in Oost-Europa houdt de hele wereld in zijn greep.    

“De tijd dat we dachten met lichte, snel inzetbare eenheden wereldvrede te kunnen stichten, is wel voorbij”, sloeg gastheer Wijnen tijdens de CLAS-Infodag op de Kromhoutkazerne de spijker op zijn kop. Dat we iets langer hadden moeten nadenken toen we een groot deel van het leger wegbezuinigden, noemde de hoogste baas een inschattingsfout met grote gevolgen. De KL is momenteel niet in staat een sterke vuist te maken tegen de huidige dreigingen in de wereld. Een veelomvattende transformatie is nodig, waarvoor historisch grote investeringen zijn vereist, aldus C-LAS. “Alleen zo kunnen we de landmacht toekomstbestendig maken.”

Moderniseringsslag

De eerste stap in de transformatie is gericht op het bestrijden van de hardnekkigste problemen. Dat zijn de aanhoudend stagnerende personele vulling, de tekorten aan goede munitie, het sterk verouderde defensievastgoed, de dito IV/ICT-structuur en de tekorten aan reservedelen die voor de instandhouding van het materieel broodnodig zijn. Wijnen vertelde dat tijdens de komende moderniseringsslag bijna alles wat rijdt en rolt wordt vervangen of gemoderniseerd. Verder gaat ook de C4I-infra (Command, Control, Computers & Intelligence, red.) volledig op de schop en wordt er geïnvesteerd in inlichtingen, cyber, elektronische oorlogvoering en simulatiesystemen.

Grote zelfstandigheid

De transformatie van de landmacht verloopt volgens Wijnen over zes 'veranderlijnen'. Opmerkelijk daarin is de toegepaste specialisatie. De huidige landmachteenheden worden geformeerd rond drie commands. Dat worden een Special Operations Forces/Rapid Reaction Command, een Medium Infantry Command en een Heavy Infantry Command. Hier gaan op termijn respectievelijk 11X en KCT, 13X en 43X in op. Deze commands hebben een grote zelfstandigheid en gaan beschikken over eigen gevechtssteun en eigen logistiek. De precieze uitwerking hoe de commands eruit gaan zien volgt nog, evenals de invulling van de logistieke ondersteuning.

Clash of civilizations 

Verder zei generaal Wijnen dat de situatie in Oekraïne hem zorgen baart. De uitkomst van het conflict is onvoorspelbaar en de voortslepende oorlog heeft voor de landmacht grote gevolgen. “Het is mooi dingen voor Oekraïne te doen. Maar dat gaat wel ten koste van onze eigen operationele gereedheid.” De levering van wapens, wapensystemen, voorraden en ook van basis-militaire en functie-opleidingen voor Oekraïense militairen maken dat de landmacht in zijn ontwikkeling vertraagt. In de huidige tijd waarin de schreeuw om een degelijk leger steeds luider klinkt, is dat onwenselijk. “We hebben te lang gedacht dat Poetin net zo dacht als wij. Tot we in deze clash of civilizations belandden.” 

Nog aantrekkelijker maken

Hoe komen we toch snel uit de startblokken, vroeg C-LAS zich hardop af. Met het oog op de onzekere veiligheidssituatie is er haast om de landmacht om te vormen tot een compacte, complete en competitieve vechtmachine. De budgetten zijn er en er lopen grote materieelprojecten. Ook wordt naarstig uitgekeken naar de uitkomst van nieuwe initiatieven, onder meer op wervingsgebied. De verwachtingen van het zogenaamde dienjaar zijn hoog. Vanaf september biedt Defensie jongeren op vrijwillige basis de mogelijkheid om een jaar lang kennis te maken met de krijgsmacht. Na een korte opleiding worden deelnemers als militair geplaatst op bestaande functies en draaien ze als volwaardig collega mee.

Arbeidsvoorwaarden verder verbeterd

Plaatsvervangend directeur Human Resources Bas de Vries deed uit de doeken dat de landmacht per 2030 honderd procent bemenst moet zijn, waarvan 75 procent volledig opgeleid. Om dit te bereiken, wordt de werving centraal en regionaal aangelopen. Keuringslocaties Havelte en Oirschot dienen laatstgenoemde decentrale werving naar een hoger plan trekken, betoogde de personeelsbaas.

Andere instroombevorderende maatregelen zijn onder meer dat potentiele militairen worden aangesteld voordat ze fysiek gereed zijn, een verbetering van de arbeidsvoorwaarden en de komst van een modern toelagestelsel. Verder gaat de rechtspositie van reservisten op de schop, komen er vaste contracten voor manschappen en volgt meer loopbaanperspectief voor de lagere rangen. De Vries: “Dit is allemaal noodzakelijk om personeel langer bij ons te houden.”

In de regio

Commandant Opleidings- en Trainingscommando brigadegeneraal Frits van Doorn sprak de hoop uit dat veel deelnemers na afloop van hun dienjaar bij Defensie willen blijven. Om dat nog aantrekkelijker te maken, streeft men ernaar militairen in dezelfde regio op te leiden en tewerk te stellen. “Daarmee maken we een einde aan de constante volksverhuizingen binnen ons bedrijf”, aldus Van Doorn. “De meeste mensen gaan bij Defensie weg omdat ze het niet kunnen plooien met thuis.”

Niet altijd het geval

Wijnen merkte op dat de oorlog in Oekraïne niet op zichzelf staat, maar past binnen een bredere trend van moeilijker voorspelbare dreigingen en veranderende geopolitieke verhoudingen. Om in deze wereld een 'nieuw normaal' te vinden, moet de landmacht herstellen, versterken en vernieuwen. Inmiddels zijn de eerste stappen gezet, maar de realiteit gebiedt dat het nog geruime tijd duurt voordat herstel merkbaar is. “Hoe dan ook, de mannen en vrouwen van de landmacht verdienen het om gezond, veilig en prettig te kunnen werken. De afgelopen jaren is dat bepaald niet altijd het geval geweest.”