Vernieuwd verdwijnen

De toekomst van (adaptieve) camouflage

Defensie start het ene na het andere innovatieproject. Het Commando Landstrijdkrachten heeft er zelfs een speciale afdeling voor: Concept Development & Experimentation (CD&E). In deze rubriek belicht de Landmacht bijzondere trajecten die deze sectie initieert of ondersteunt. Ditmaal innovatie op het gebied van camouflage: van multispectraal naar adaptief.

Of het nou via radarbeelden, met een infraroodkijker of met het blote oog geschiedt: gezien worden of ongezien blijven kan het verschil maken tussen leven of dood. Camouflage in de welbekende driekleur biedt uitkomst voor de individuele militair of een voertuig. Alhoewel… “Ons camouflagesysteem is hopeloos achterhaald”, vertelt Alfredo Leenderts, projectmanager Camouflage, Concealment and Deception van het Kenniscentrum OTC-Genie.

“In de afgelopen decennia heeft Nederland vooral ingezet op haar tweede en veelomvattende hoofdtaak, het bevorderen van de internationale rechtsorde en zorgen voor stabiliteit in de wereld. Niet alleen bij ons, maar NAVO-breed is er nauwelijks geïnvesteerd in concrete zaken als de doorontwikkeling van deze moderne beschermingsmiddelen. Er is daarom een enorme achterstand.”

Van PVC naar camo-systeem

Hoog tijd om hier verandering in te brengen. Hoe innoveert de landmacht op het gebied van militaire maskering? Defensie hoeft het niet zelf te verzinnen: het bedrijfsleven biedt de nieuwste technologische oplossingen. “Wij zijn de missende link tussen het heden en de toekomst voor Defensie”, vertelt Luc van Arem. Hij is managing director bij Wiba Zevenaar, de reseller van Zweedse defensiefabrikant SAAB. “De huidige PVC-netten die Defensie gebruikt beschermen enkel voor visuele onderkenning en nabij infrarood (NIR). Die doen het best goed, maar met de technologische ontwikkelingen op het gebied van kijkers die breed in het elektromagnetisch spectrum waarnemen heb je er weinig aan.”

Daarom biedt SAAB zogenoemde multispectrale netten die de kwetsbaarheid op het gevechtsveld moeten verkleinen. Vederlicht en met een ander kleurenpatroon, voor een statische maskering. Maar misschien nog wel belangrijker: “Deze netten bieden bescherming tegen alle sensoren, zelfs radar. Daarnaast bieden wij het Mobiele Camouflage Systeem, kortweg MCS. Het materiaal beïnvloedt de elektromagnetische detectie van het voertuig en is vooral bedoeld voor dynamisch optreden.” Visueel, infrarood, warmtebeeld, radar… een voertuig kan zo gewenst nagenoeg opgaan in zijn omgeving.

Bijkomende voordelen: “Door het MCS gaat de temperatuur in het voertuig omlaag. Aangenamer voor de bemanning en het draagt bij aan een vermindering van het energieverbruik”, aldus Van Arem. Leenderts vult aan: “Het systeem is zowel in woodland, arctic en desert te verkrijgen, afhankelijk van de behoefte voor de inzet. Het MCS wordt op maat gemaakt: het beschilderen van een voertuig in een camouflagepatroon is dan ook niet meer nodig.”

Het is maatwerk voor ieder voertuig. Eén unieke antenne betekent al een aanpassing aan de standaard. Na het maken van een prototype volgen er dan ook meerdere ‘pasmomenten’ om het MCS perfect te laten aansluiten op een specifiek voertuig. Een proces dat een aantal maanden in beslag neemt. Het systeem is inmiddels aangemeten getest op de Boxer; de test op het pantserwielvoertuig zal medio dit jaar plaatsvinden. Voor de Fennek worden vijf MCS-versies aangemeten. Zodat deze snel bij Saab Barracuda kunnen worden besteld, zodra er geld vrijkomt.

Van multispectraal naar adaptief

Hoe operationeel en vernieuwend ook: zowel de multispectrale camouflage als het MCS zijn tussenoplossingen. “De toekomst ligt in de adaptieve camouflage”, legt Leenderts uit. “Een systeem dat snel aan te passen is aan een wisselende omgeving of omstandigheid.”

Dat is waar Martin Voorma van Martins Engineerings Studio (MIS7) zijn brein over breekt. De uitvinder (‘Ik ga graag op zoek naar dingen die nog nooit eerder zijn gedaan’) raakte in 2019 in gesprek met Defensie over de verouderde verhullingsmethoden. Inmiddels ligt er een demonstrator van een adaptief camouflagesysteem, die in april ook op ‘Innovation in Defence’ in Den Haag werd gepresenteerd.

Uitgangspunt is om voertuigen te bedekken met speciaal materiaal dat middels elektronica van uiterlijk, kleur, glans en vorm kan veranderen, vertelt hij. Het wensbeeld? “Een systeemgebonden drone ziet hoe de voertuigen opgesteld staan. Met Artificial Intelligenceen een softwarekoppeling is de camouflage met een druk op de knop aan te passen aan de omgeving. Of dit nou betekent dat je op wilt gaan in de achtergrond, of dat je juist heel zichtbaar wilt zijn.”

Maar voor het zover is, is er vooral tijd nodig. “Het is geen innovatie die binnen nu en een week gereed is. Dergelijke technologische ontwikkeling is een langlopend proces”, aldus Voorma. Kansen liggen er genoeg. Binnen de European Defence Agency slaat men de internationale handen ineen om de ontwikkeling van adaptief materiaal te onderzoeken. Daar ligt wat betreft Leenderts ook de toekomst. “Door als landen samen te werken kunnen we deze ontwikkelingen een impuls geven. Alleen zo kun je een smart buyer worden in de toekomst.”