‘Goud of zilver interesseert me niet’

Edwin Zegel wil anderen over de streep trekken

Twee keer werden de ‘Haagse’ Invictus Games gecanceld. Dit jaar gaat het evenement eindelijk door. Bosnië-veteraan Edwin Zegel wil in het Zuiderpark de ellende in zijn leven letterlijk van zich afwerpen – de oud-genist oefent niet voor niets met de discus. “Het is geen domme kracht, maar juist veel tactiek en focus”. Hoe Edwin zijn spelcomputer inruilde voor een trainingsschema. Een verhaal met een rafelig randje.

“Met de A-cie zaten we in Busovača, een dorpje van ongeveer 15.000 inwoners. Op een ochtend begon het achter ons in de bergen te rommelen. Ik liep als wachtcommandant buiten, en hoorde ineens een indringende fluittoon. Die mortiergranaat klapte precies op een van de torens naast het busstation vlakbij. De luchtdrukverplaatsing was zo groot dat ik tegen de Hesco’s werd aangesmeten. Gelukkig kreeg een maatje het voor elkaar om me snel de bunker in te trekken voordat de shit echt losbarstte. Een paar tellen later sloegen overal mortieren in.”

Zegel vertelt het alsof het niets is, terwijl hij onverstoorbaar op een bruine boterham met kaas kauwt. Hij ís ook rustig, zegt hij in de gym op de Lunettenkazerne in Vught. Was dat niet het geval, zou je dat volgens hem meteen merken aan zijn hulphond Winke, de kruising tussen een Golden Retriever en een Duitse herder die ontspannen aan zijn voeten ligt.

Heftige overstap

Als genist wordt Zegel tot vijf keer toe naar Bosnië gestuurd. Vaak een half jaar, soms een maand. In 2000 is hij er wel klaar mee. De eerste dag nadat hij bij Defensie de deur achter zich dicht doet, gaat hij bij de politie aan de slag. De overstap van groen naar blauw is heftig. Zegel giet water in zijn lege broodbak, schuift het over de vloer naar Winke en verklaart: “Ik kwam in een totaal andere wereld terecht. Bij de politie vonden ze me direct en zwart-wit, meenden ze dat ik een kort lontje had. Was toen ook zo, hoor. In de opleiding doe je rollenspellen waarin geweld verweven zit. Acteurs hebben bij mij heel vaak en heel hard ‘stop!’ geroepen, want dat hoorde ik gewoon niet.”

Geen grip

“Uiteindelijk kwam ik wél door mijn proeftijd. Eenmaal op straat zag ik dat mensen in Nederland ook niet zo lief zijn. Zo lag ik eens in het ziekenhuis te knokken met een methadongebruiker. Ik stond daar in m’n uppie. Die vent kwam na een overdosis ineens weer bij en vloog meteen de dokter aan. Ik sprong er tussen, kreeg een klap op m’n harses en voor ik het wist rolde ik over de vloer met die vent, die voor mijn pistool ging. Dat was de eerste keer dat ik ‘assistentie collega’ riep. Daar kreeg ik precies hetzelfde gevoel wat ik in Bosnië had: onmacht, geen grip op de situatie...” Zegel klapt even dicht, zoekt zichtbaar naar de juiste woorden.

“Toch is dat niet waardoor ik brak”, gaat hij even later met vochtige ogen verder. “Dat waren al die kwetsbare kindjes die niet dood hadden hoeven zijn, als pa en ma ze maar gewoon de gordel hadden omgedaan, ze netjes in de Maxi-Cosi hadden gezet, niet alleen hadden laten zwemmen. En toen werd ik in 2012 als klap op de vuurpijl ook nog eens van de motor gereden terwijl mijn echtgenote zwanger was van de tweede. Ik zag haar al met twee kinderen bij m’n graf staan.”

Twee belangrijke vrouwen

“Nee, daarna ging het echt een tijd niet meer en kreeg de PTSS veel vat op me. Mijn leven veranderde pas weer in positieve zin toen ik Winke in 2014 kreeg. Ineens kon ik me niet meer verstoppen, want zij moest vier keer per dag naar buiten, en ook gewoon slapen ‘s nachts. Dankzij haar kreeg ik mijn dag- en nachtritme weer terug, ging ik stapjes maken. Sterker nog, ik bouwde zelfs mijn medicatie af. Ik mocht toch mijn emotie wel voelen, af en toe huilen of boos zijn? Ik hoefde toch niet afgestompt op de bank te zitten? Als ik maar niet zo boos werd dat ik de boel ging slopen. Twee jaar later kwam ik een oud-collega tegen, mijn huidige vriendin (Zegel is gescheiden van zijn eerste vrouw, red.). Karin accepteerde me zoals ik was, inclusief PTSS. Maar wat ze niet pikte, was dat ik de PlayStation grijs speelde. Zij spoorde me aan om van die bank af te komen.”

Levenslust

Van spelcomputer naar Invictus Games is een enorme overgang, maar wel eentje die bij Zegel zeer succesvol was. In Toronto, waar hij in 2017 deelnam aan kogelstoten, discuswerpen en zitvolleybal, vielen hem de schellen van de ogen. “Er liep daar een gozer die twee benen en een arm miste. En die vent lachen joh, en gekke dingen doen. Hoe kun jij nou nog lol hebben in het leven, dacht ik. Ja misschien omdat ‘ie zijn kroonjuwelen nog heeft ofzo. Maar toen zag ik hem later nog eens, vrouw naast hem, kindjes d’r bij. Ja, maar wacht eens… als hij dat kan, moet ik dat toch zeker ook kunnen?”

Winnen

Weet je wanneer ik bij deze Invictus Games in Den Haag win? Als ik een veteraan ervan kan overtuigen dat hij van de bank af komt om zijn leven weer op te pakken. Die plakken mogen ze wat mij betreft houden. Allemaal bijzaak. Ik hoop dat ik hiermee iemand over de streep kan trekken. Dat hij door mij te zien discuswerpen of bankdrukken ziet dat het niet erg hoeft te zijn om gewond te zijn. Dat er hulp voor je is, als je er maar om vraagt. Het gaat niet om hoe je valt, maar om hoe je weer opstaat.”