‘Er wordt te luchtig gedaan over remigreren’
“Remigreren is toch een beetje Ik Vertrek.” Brigadegeneraal Aard Lettink, Chief Information Officer, slaat op de eerste Remigratiecontactdag van de Marechaussee de spijker op de kop in zijn openingswoord. Huis en haard achterlaten voor een avontuur in het buitenland; voor de aanwezigen is dat geen onbekend gegeven. Allemaal vertrokken zij voor enkele jaren naar het Caribisch gebied. En allemaal moesten ze daar wennen aan de cultuur, het werk en de mensen. Maar eenmaal terug in Nederland bleek het proces van wennen niet zomaar voorbij. Over deze strubbelingen, maar ook over grappige herinneringen en mooie momenten gingen 43 remigranten met elkaar in gesprek op een bijzondere plek: Burgers’ Zoo in Arnhem.
De precieze locatie van de eerste Remigratiecontactdag is het Safari Meeting Centre, in de bush van het dierenpark. Te midden van de grote bomen en planten leven daar onder meer aardvarkens, ibissen en neushoornvogels. Het is er warm, benauwd bijna. Een tropisch temperatuurtje dat we in Nederland niet kennen. Maar voor Sam (42), Fay (38), Farah (9), Amari (8) en Nadiya (5) is het normaal geworden. Sam, werkzaam bij de BiCulturele KMar, en zijn vrouw Fay woonden en werkten van 2013 tot 2016 op Bonaire. Farah werd daar geboren, Fay was hoogzwanger van Amari bij terugkomst. In de zomer van 2022 vertrok het inmiddels 5-koppige gezin opnieuw naar Caribisch gebied, ditmaal naar Curaçao waar Sam aan de slag ging in de handhaving op de luchthaven. Sinds afgelopen zomer is het gezin terug in Nederland.
Het eerste vertrek, in 2013 naar Bonaire, gebeurde in allerijl; het stel had slechts 6 weken de tijd om alles te regelen. Hun huis werd in de verhuur gezet, Fay zegde haar baan op en weg waren ze. Op naar een onbekend avontuur. “Wij hadden toen ook pas net verkering, er waren nog geen kinderen. Ik had mijn moeder huilend aan de lijn.” Fay kan er inmiddels wel om lachen. “Maar ik vond het best zwaar dat mijn familie er niet helemaal achter stond. Zij kenden Sam nauwelijks. En ik moest mijn carrière echt even on hold zetten, niet wetende wat ik op Bonaire kon doen.”
Wijze lessen
Met de lessen van Bonaire in hun achterhoofd vertrokken Sam en Fay in 2022 een stuk beter voorbereid naar Curaçao. Ook al hadden ze intussen 3 dochters. “We hebben de kinderen aan de voorkant heel erg in het proces meegenomen”, aldus Sam. “Al een jaar van tevoren hebben we gezegd: we gaan naar Curaçao.” Amari, de middelste, vond het wel spannend. “Zij had wel eens nachtmerries, ‘krijg ik daar dan wel weer leuke vriendinnen?’ We wisten dat er ook minder leuke momenten zouden komen, dus we hebben haar gevoelens niet alleen maar proberen te dempen. Je wilt niet enkel mooie plaatjes verkopen.”
‘We hebben de kinderen in het proces meegenomen’
Tijdens het verblijf op Curaçao zorgde een huisoppas voor hun woning in Nederland en kon Fay op afstand doorwerken. Factoren die voor veel rust zorgden. “Financieel kost het wat, maar het geeft je veel meer rust omdat je een stabielere basis hebt om op terug te vallen”, zo vertelt Sam. “We zijn een stuk relaxter geland in Nederland deze keer.” Fay beaamt dat: “We zijn nu echt binnen een half jaar gewend, de vorige keer hebben we daar 2 jaar over gedaan.”
‘Ik heb me erg eenzaam gevoeld toen we terugkwamen uit Bonaire’
Eigen ervaringen
Fay, opgegroeid in een militaire familie, is zelf een van de initiatiefnemers van de Remigratiecontactdag vanuit haar eigen werk als senior organisatieadviseur binnen het Rijk. Vanuit haar eigen ervaringen richtte ze al, samen met adjudant Marcel Huijsman, het initiatief Partners voor Partners op, dat als doelstelling heeft dat er voldoende oog voor de partners van de militairen is bij vertrek, verblijf en tijdens en na terugkeer in Nederland. “Ik heb me heel erg eenzaam gevoeld toen we terugkwamen uit Bonaire. Sam had niet door hoeveel steun het thuisfront nodig heeft. Hij ging gewoon weer de militaire bubbel in. We waren net verhuisd, ik zocht een nieuwe baan, stond op het punt te bevallen van de tweede en m'n partner was veel van huis. Dan komt het heel erg op jezelf aan. Toen dacht ik: dit hadden we beter moeten doen. Rondom uitzendingen wordt een hele organisatie opgetuigd, maar als je met elkaar in het buitenland geweest bent blijkbaar niet.”
Die boodschap was binnen onze organisatie niet aan dovemansoren gericht. De signalen kwamen via Directie Kennis, Strategie en Innovatie (DKSI) bij kapitein Timo terecht, de voorzitter van het Thuisfrontcomité. “We hoorden positieve geluiden over de begeleiding vooraf en tijdens de buitenlandverblijven. Maar bij terugkeer ontbrak een vangnet. Wij zijn gelijk aan de slag gegaan en na gaan denken over wat wij konden bieden en of dat zou aansluiten bij de behoeftes van de signaalgevers. Remigreren is een heel omslachtig proces waar vaak te luchtig over wordt gedaan.”
Op de Remigratiecontactdag waren een bedrijfsmaatschappelijk werker (BMW) en een remigratiespecialist aanwezig. De BMW’er sprak met de militairen en hun partners over de impact van remigratie op hun leven, de remigratiespecialist zoomde onder meer in op verwachtingsmanagement bij de achterblijvers. Daarna werden er ervaringen uitgewisseld. “Mensen verwachten toch: je bent terug, alles is weer normaal en je komt gezellig langs op visite. Maar de remigranten moeten nog wennen en zijn druk bezig met allerlei dingen regelen”, aldus Timo.
‘Vriendschappen verwateren’
Het verschil van inzicht tussen remigranten en achterblijven is iets waar Sam en Fay zich volledig in herkennen. Ook zij kregen te maken met onbegrip. “Vriendschappen verwateren soms of mensen nemen het je kwalijk als je bepaalde gebeurtenissen niet hebt meegemaakt, zoals de geboorte van een kind of een scheiding”, zo vertelt Fay. “Het verrast me toch iedere keer weer, maar je raakt mensen kwijt.”
‘Mensen hebben hun hart gelucht, maar ook gelachen’
Op de Remigratiecontactdag werden adviezen gegeven hoe om te gaan met dit soort situaties. “Een tip was om je sociale kring in Nederland te laten weten dat je het eerste half jaar heel druk bent met remigreren, dus dat je nog niet zoveel tijd voor ze hebt. Of geef in de eerste weken een terugkomstfeestje waarop je dit duidelijk maakt.”
De Remigratiecontactdag was een pilot. Of en hoe vaak de dag terugkomt, daar wordt de komende tijd over gesproken. Maar als het aan Timo, Sam en Fay ligt wordt het een jaarlijks evenement. “In een ideale wereld zou het een dag zijn van herkenning, waardering en een welkom terug”, aldus Timo. Sam en Fay roemen de verbinding die er op een dag als deze duidelijk is. “Je deelt dezelfde ervaringen en dat verbindt. Mensen hebben even hun hart kunnen luchten, maar ook samen gelachen om herkenbare momenten. Initiatieven als deze zijn van groot belang. Het thuisfront is een cruciaal onderdeel bij de inzet van de militair. Als ‘thuis’ op orde is, is de militair dat ook.”
