02

Dit artikel hoort bij: KMarMagazine 02

10 jaar na de Poldercrash

10 jaar na de crash van Turkish Airlines blikt Ben Versluis terug. Hij was als adjudant van de KMar Officier van Dienst Politie op Schiphol. Wat hij zich het meest herinnert van de crash? "De stilte."

Nu een bietenveld, aan de rand van de A9. Glooiend in de lentezon. Af en toe suist er een vliegtuig over, op weg naar Schiphol. Het contrast met 10 jaar geleden kon bijna niet groter zijn.

Fout van piloten

Terug naar 25 februari 2009, de dag dat vlucht 1951 van Turkish Airlines vertrok van vliegveld Atatürk naar Schiphol. Maar daar kwam het toestel met 135 inzittenden nooit aan. De Boeing 737-800 stortte neer op de geploegde akker.

"Een vliegtuig, op een plek waar dat niet hoort. In een vorm die niet klopt: in drieën gebroken."

Uit onderzoek is gebleken dat het toestel kampte met mankementen, zoals een defecte hoogtemeter. Ook de instructies vanuit de luchtverkeersleiding van Schiphol waren niet volledig. Maar, concludeerde de Onderzoeksraad: het neerstorten van het toestel was vooral te wijten aan het inadequaat handelen van de piloten.

9 mensen kwamen om bij het ongeluk, dat sinds die dag de naam 'Poldercrash' draagt.

Vast een verspreking

"Vroege dienst. Ik begon om 06.00 uur", vertelt Versluis over de dag van de crash. "Ik liep na de briefing met een collega van de backoffice naar de frontoffice op Schiphol Centrum. Ik hoorde door de portofoon een VOS6-melding (VOS: Vliegtuig Ongeval Schiphol)."

De boodschap: VOS6, kop Polderbaanbaan, vliegtuig in drieën, geen brand.

"Ik lachte nog en zei: vast een verspreking, joh. Dit was me hier nog nooit overkomen. Tot de melding nog een keer binnenkwam. Toen wist ik dat het mis was."

Paspoort

Ben Versluis (65) heeft veel ervaring met calamiteiten. Hij begon zijn carrière bij Defensie en maakte na 8 jaar zijn overstap naar de politie. Daar werkte hij onder andere bij de Luchtvaart Politie. In 2006 werd hij gedetacheerd bij de KMar op Schiphol vanuit het Korps Landelijke Politiediensten. Tegenwoordig combineert hij beide werelden: als trajectbegeleider Internationaal bij Team Internationale Politie Uitzendingen van de Landelijke Eenheid begeleidt hij politiemensen in hun opleiding om op missie te gaan.

Versluis wil dit jaar vervroegd met pensioen gaan. "Ik kan mezelf in de spiegel aankijken en zeggen: ik heb een mooie carrière gehad. Maar na 48 jaar is het wel leuk geweest. Je moet toch een keer stoppen."

Zoeken naar het toestel

Versluis en zijn collega's verzamelden zich bij UGS-Alfa (verzamelpunt op Schiphol in geval van een incident) om daarna, onder begeleiding van Airport Security, naar de crash site te gaan. "Op de kop van de Polderbaan was niets te zien. Veel verderop, op de Kromme Spieringsweg, zagen we het. Een vliegtuig, op een plek waar dat niet hoort. In een vorm die niet klopt: in drieën gebroken."

Het was niet eens het gecrashte toestel dat hem het meest is bij gebleven. Ja, hij zag meerdere slachtoffers en brokstukken van het toestel. "Maar wat ik me het meest herinner is de stilte. Alsof er geen geluid was. Geen gegil, geen geschreeuw. Helemaal niks, behalve het voorbijrazende verkeer op de snelweg. Na een paar minuten hoorde je in de verte het aanzwellen van sirenes. Dan weet je: het spel zit op de wagen."

Een taskforce werd opgezet om orde te scheppen in de chaos.

Niet meehuilen

Omdat het ongeluk buiten het vliegveld plaatsvindt, is de Veiligheidsregio Kennemerland in charge. Een multidisciplinaire taskforce werd razendsnel opgezet: van brandweer, politie, Rijkswaterstaat, persvoorlichting, GHOR (Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio) tot KMar. De taskforce had regelmatig overleg in het COPI (Commandoplaats Incident).

Chaos tegengaan

"Orde en regelmaat is het belangrijkste", vertelt Versluis. De taak van de Marechaussee op zo’n moment is ondersteunend. Alles om de andere hulpdiensten goed hun werk te kunnen laten doen. Dit kan van alles zijn. Hand- en spandiensten dus. Bijvoorbeeld de crash site afzetten met schermen op de vluchtstrook van de snelweg A9, zodat automobilisten op het Rottepolderplein niet afgeleid raakten. Of: zorgen dat onbevoegden niet op de plaats delict komen."

Versluis regelde veel logistieke zaken, zoals rijplaten. "Het veld was net omgeploegd en heel drassig. Je liep het terrein met schoenmaat 40 op, maar kwam er met maat 48 af. Geen ambulance die in de buurt van het vliegtuig kon komen." Hij regelde verlichting voor de crash site: "Ik voorzag dat het werk tot in het donker door zou gaan." En het personeel van de KMar hield het persvak in de hand.

Nuchter

"Niemand heeft er iets aan als ik met de handen in mijn zakken ga staan meehuilen", zegt hij. "Als de medewerkers van de KMar aankomen, moet er iets gaan gebeuren. Moet er gehandeld worden."

Versluis vertelt het verhaal enthousiast en bovenal: koel. “Ik ben nogal nuchter, dat scheelt”, glimlacht hij. “Je hebt in die positie de mogelijkheid iets gestructureerds te maken van de chaos. Iets op te lossen.” 

“Ik ben nogal nuchter, dat scheelt.”

Achteraf heeft hij weinig last gehad van de horrorbeelden: "Ik ben bij de Bijlmerramp geweest, heb mensen gezien die aangereden waren door een trein. Ik heb meer gezien dan deze crash, het is mijn werk. Ik kan wel terugspoelen en de beelden in mijn hoofd weer zien, maar het roept geen angst op."

Hij glimlacht en zegt: "Schiphol was een mooie plek om te werken. Er is altijd wat. Als er iets gebeurt vind ik het juist mooi dat ik iets kan bijdragen op dat moment. Ik kan dat soort gebeurtenissen goed voor mezelf afsluiten. Maar ik ben er wel alert op, hoe collega's er mee om gaan. Vooral naderhand is het belangrijk met elkaar een kop koffie te drinken en te vragen: hoe heb jij het ervaren?"

Op de plek van de crash is in 2010 een monument geplaatst, omringd door 9 bomen. Voor elk slachtoffer 1.

Mooi meegenomen

Naderhand, bij een debriefing van de vliegtuigcrash met collega's van de KMar, die betrokken waren, deelt hij zijn verhaal. Dan in de rol van Officier van Dienst Politie. Een applaus volgde. "Ze zeiden: goed gedaan. Dat vind ik mooi en doet me wat."

In 2010 werd het monument onthuld voor de dodelijke slachtoffers. 9 bomen representeren de omgekomen slachtoffers van de crash. Ook daar kwamen mensen naar hem toe, die hem bedankten voor zijn hulp. "Het is mooi dat we hebben kunnen helpen. Maar erbij stilstaan doe ik niet echt. Ik denk al snel: en nu weer door."

Tekst: Saminna van den Bulk | Foto: sergeant Jan Dijkstra |  Archieffoto’s: adjudant Richard Frigge