Tekst kapitein Wouter Helders
Foto Archief Mediacentrum Defensie
In zijn nieuwe boek ‘Klimaatgeneraal’ gaat voormalig Commandant der Strijdkrachten generaal Tom Middendorp in op de ontwrichtende invloed van klimaatverandering op de veiligheidssituatie in de wereld. De Defensiekrant legde hem vijf vragen voor.
1.Wat wilt u met uw boek over klimaatverandering bereiken?
“Voor de gemiddelde militair is klimaatverandering een thema voor andere ministeries. In mijn boek Klimaatgeneraal leg ik aan de hand van praktijkvoorbeelden uit missiegebieden uit hoe klimaatverandering ons werk beïnvloedt en verandert. Naast een potentiële oorlog tussen kernmachten is dit de grootste bepalende factor voor de veiligheid in de wereld. Het tweede deel van het boek richt zich op de oplossingen; op de wijze waarop ook Defensie zich moet aanpassen om hierop voorbereid te zijn. Het is vooral een verhalend boek voor een breed publiek om ons bewustzijn te vergroten en tot actie over te gaan. Iedere organisatie en elk individu kan een bijdrage leveren.”
‘Voor de gemiddelde militair is klimaatverandering een thema voor andere ministeries’
2.In uw boek stelt u dat er een link is tussen klimaat en veiligheid. Leg eens uit.
“Klimaatverandering leidt over de gehele wereld tot langere perioden van droogte en kortere perioden van intensievere regenval en overstromingen. De water- en voedseltekorten nemen daardoor snel toe, met alle spanningen van dien. In de missies in Mali, Soedan, Somalië, Irak en Afghanistan zien we de gevolgen. Bevolkingsgroepen kunnen niet meer overleven op hun familiegronden. Mensen zien geen perspectief en worden wanhopig, overheden hebben geen antwoord. Daardoor lopen de spanningen op. Mensen migreren of belanden in de handen van extremistische en criminele organisaties. Daarnaast ontstaan meer tekorten aan andere grondstoffen, wat tot een toenemende concurrentiestrijd leidt tussen landen die daarvan voor hun welvaart afhankelijk zijn.”
‘Het klimaatbesef bij Defensie is onvoldoende, maar dat is zeker geen onwil’
3.Hoe is het bij Defensie gesteld met het klimaatbesef?
“Onvoldoende. En dat is zeker geen onwil, maar komt meer doordat we de relatie tussen klimaat en veiligheid nog nooit goed hebben geanalyseerd. Daarnaast zijn behoudende krachten bang dat dit ten koste gaat van aandacht voor de bestaande en meer conventionele dreigingen. Mijn boodschap is dat klimaatverandering de bestaande dreigingen juist versterkt en we dit daarom serieus moeten meenemen in onze veiligheidsanalyses.”
4. Neemt Defensie al maatregelen die de invloed van klimaatverandering tegengaan?
“Het bewustzijn groeit dat Defensie ook hier een verantwoordelijkheid heeft. De nieuwe generatie militairen verwacht dat ook. Wie wil nou werken bij een werkgever die de andere kant op kijkt? We moeten wél verduurzamen en dat op een manier die niet ten koste gaat van onze operationele effectiviteit. Oftewel beginnen bij onze infrastructuur en onze kleinere operationele systemen waar we gebruikmaken van technologie. En: ondertussen met onze kennisinstituten investeren in de ontwikkeling van duurzamere hoofdwapensystemen.”
‘We moeten verduurzamen en dat op een manier die niet ten koste gaat van onze operationele effectiviteit’
5.Hoe is het in uw ogen bij Defensie gesteld met het thema Duurzaamheid? Wat kan beter?
“Als we in 2050 duurzaam willen zijn, moeten we nu al andere eisen gaan stellen aan het materieel dat we aanschaffen en samen met de industrie ontwikkelen. Dat kost geld, maar het verdient zich terug en biedt grote operationele voordelen. Als we onze compounds en eenheden meer zelfvoorzienend maken met nieuwe innovaties op het gebied van voortstuwing, watervoorziening, 3D-printing van reservedelen etcetera dan vermindert dat onze logistieke footprint. Bovendien vergroot dit ons operationele voortzettingsvermogen. Eenheden kunnen langduriger zelfstandig worden ingezet met veel minder logistieke ondersteuning. Momenteel is logistiek de grootste beperkende factor; de grootste kostendrijver en de achilleshiel van onze operationele inzet.”
