Tekst kapitein Arthur van Beveren
Foto archief MCD, ANP
Militaire spanning zet door
De bal ligt op dit moment weer even bij Rusland in het conflict om Oekraïne dat zich nu al maanden voortsleept. De NAVO-lidstaten, met de Verenigde Staten als belangrijkste speler, gaan niet akkoord met de eisen die Moskou stelt. Zo stelden zij woensdag in een brief. Beide partijen vinden dat Oekraïne zelf mag beslissen over NAVO-lidmaatschap.
‘Onderlinge westerse verbondenheid is wat Poetin niet wil’
Ook in de Europese Unie komt steeds meer eensgezindheid over de reactie op Rusland. Die onderlinge westerse verbondenheid is precies wat de Russische president Poetin niet wil. Maar paradoxaal genoeg is dat wel de reactie die nu onstaat op het agressieve optreden van Moskou stelt Dick Zandee, defensiespecialist bij het Instituut Clingendael.
“De traditionele strategie van het Kremlin is het tegen elkaar uitspelen van westerse bondgenoten. Poetin wil de eenheid van de NAVO, VS en EU testen. Strijdig daarbij is het opvoeren van de militaire druk, waardoor die eenheid nu juist groter wordt.”
Nederlandse bijdrage
Minister-president Rutte en minister van Buitenlandse Zaken Hoekstra vertrekken dinsdag naar Oekraïne voor een tweedaags bezoek. Om steun uit te spreken aan de Oekraïense regering. Die heeft om militaire bijstand van Nederland gevraagd, maar wat die precies inhoudt is onduidelijk.
‘In het cyberdomein hebben we behoorlijk wat kennis’
Zandee: “Je ziet een duidelijk verschuiving in het beleid van Rutte III naar IV. Ondersteuning leveren is nu een optie. De vraag is wel: wat voor soort ondersteuning? Een eigen wapenindustrie hebben we niet en we zitten ook niet ruim in de militaire middelen. In het cyberdomein hebben we wel behoorlijk wat kennis.” Zandee verwijst naar de onderminister van Defensie van Litouwen, Margiris Abukevicius, die heeft verklaard dat het Cyber Rapid Response Team (CRRT) van de EU klaar staat om in actie te komen. Nederland maakt deel uit van dit team van cyberbeveiligingsexperts.
Versterking
Eerder werd al duidelijk dat, lees daarover meer in dit verhaal, Nederland in NAVO-verband drie F-35’s (waarvan één reservetoestel) naar Bulgarije stuurt. Verder is Zr.Ms. Rotterdam met landingsvaartuigen en Cougar-helikopters stand-by voor de NAVO, net als twee teams van de landmacht voor psychological operations and human intelligence. De Rotterdam is nu nog ingedeeld als vlaggenschip van het NAVO-vlootverband SNMG1, maar wordt binnenkort afgelost door Zr.Ms. Van Amstel. Het amfibisch transportschip blijft daarna op afroep beschikbaar voor de NAVO.
Naast Nederland zetten ook de andere NAVO-partners extra schepen en vliegtuigen in voor de alliantie. Zo is het vlootverband SNMG1, waar de Rotterdam zoals gezegd het vlaggenschip van is, inmiddels uitgebreid met een Deens en Brits marineschip en heeft België ook toegezegd een fregat te sturen. Onze zuiderburen leveren een mijnenbestrijdingsvaartuig voor een ander NAVO-vlootverband, SNMCMG1. Amerikaanse en Deense vliegtuigen zijn deze week geland in Estland en Litouwen ter versterking van de Air Policing-missie in de Baltische staten. Duitsland en Italië leveren de komende tijd gevechtsvliegtuigen, voor de verdediging van Roemenië. Spanje stuurt net als Nederland gevechtstoestellen naar Bulgarije, het gaat om zeven Eurofighters. Tot slot stuurt Portugal F-16's naar IJsland zodat ook dat land beschermd wordt door de NAVO.
‘De Russische reactie kan een indicatie zijn wat het volgende hoofdstuk gaat worden’
America is back
Op politiek en diplomatiek niveau zie je ook verschillende ontwikkelingen. Naast de NAVO roert de EU zich en straalt eensgezindheid uit. Wel hebben nationale belangen soms invloed op de gezamenlijke opstelling. Zo heeft Duitsland te maken met enorme economische belangen met het oog op de twaalfhonderd kilometer lange onderzeese gasleiding Nord Stream 2 vanuit Rusland. Deze is klaar, maar nog niet in gebruik genomen.
Ook Frankrijk was tot nu toe relatief stil, al bellen juist vandaag de Franse president Macron en Poetin met elkaar. Hierdoor is het vooral de Verenigde Staten die samen met het Verenigd Koninkrijk over de veiligheid van Europa lijken te gaan. “America is back”, aldus Zandee. “Het Amerikaanse optreden is heel stevig. Biden is dat persoonlijk niet, maar zijn minister van Buitenlandse Zaken Blinken zeker wel. Washington heeft 8.500 militairen van de 82st en 101st Airborne Division in verhoogde staat van paraatheid gebracht om eventueel snel naar Oost-Europa te sturen.”
New York Times: inmiddels 130.000 Russische militairen naar grens met Oekraïne
Volgend hoofdstuk
Op dit moment wordt er nog op hoog niveau tussen Rusland en de VS gepraat. “Mogelijk kan de VS kleine concessies aan Rusland doen door bijvoorbeeld te beloven geen conventionele middellange afstandsraketten in Europa te plaatsen.” De vraag is wel wat Rusland gaat doen om intern geen gezichtsverlies te leiden. “De Russische reactie kan een indicatie zijn van het volgende hoofdstuk gaat worden”, vervolgt Zandee. “Een keiharde afwijzing met veel binnenlandse anti-westerse propaganda kan wijzen op harde actie. Reageren ze voorzichtiger, dan zullen ze mogelijk minder snel tot maatregelen overgaan.”
Hoe spannend het écht wordt weet niemand. Volgens een nieuwe analyse van de New York Times zijn er inmiddels 130.000 Russische militairen ingezet aan de grens met Oekraïne. Er wordt volop geoefend door Rusland én de NAVO. Het bondgenootschap heeft bovendien defensieve, militaire eenheden naar de regio gestuurd om de Baltische staten, Roemenië en Bulgarije. Niet alleen om die landen te beschermen, maar ook om Moskou te laten zien dat het menens is. Rusland heeft delen van zijn vloot van Noord-Europa en uit de Indische Oceaan verplaatst naar de Middellandse Zee. Volgens Dick Zandee is het zaak de ontwikkelingen goed in de gaten te houden. “Wat gebeurt er in de bezette Oekraïense gebieden? Zijn er bewegingen van de vloot in de Zwarte Zee zichtbaar? Aanwijzingen die meer kunnen vertellen over de volgende Russische stap”, besluit Zandee.
