Tekst kapitein Jessica Bode
Foto archief
Wat u moet weten over het conflict aan de Russisch-Oekraïense grens
Al sinds de annexatie van de Krim in 2014 speelt er een ernstig conflict aan de Russisch-Oekraïense grens. Lang leek het rustig, maar in feite woedt er een soort loopgravenoorlog met talloze slachtoffers tot gevolg. Toen Rusland vorig jaar circa honderdduizend militairen concentreerde aan de grens, werd de wereld in één klap wakker geschud. De oplopende spanningen tussen Oekraïne, Rusland en het Westen zijn sindsdien het gesprek van de dag.
De Defensiekrant zet de belangrijkste gebeurtenissen* voor u op een rijtje:
Onafhankelijkheid Oekraïne
Tot 1991 behoorde Oekraïne tot de Sovjet-Unie. Sinds zijn onafhankelijkheid heeft het land toenadering gezocht tot het Westen. Zo wil het bijvoorbeeld graag toetreden tot de NAVO en de EU. Buurland Rusland waardeert dit niet.
NAVO-deur open voor Georgië en Oekraïne
De NAVO zet de deur open voor een mogelijk NAVO-lidmaatschap van Georgië en Oekraïne. Rusland beschouwt dat als dreiging. Vervolgens valt Rusland in 2008 Georgië binnen en krijgt controle over Abchazië en Zuid-Ossetië. Later erkent Rusland de onafhankelijkheid van de gebieden.
Annexatie Krim
In 2014 verovert (annexeert) Rusland de Krim, een strategisch belangrijk schiereiland van Oekraïne in de Zwarte Zee. Er ontstaat een langdurig conflict tussen beide landen, dat tot op de dag van vandaag duizenden burger en militaire slachtoffers kostte.
Spanningen Oekraïne-Rusland lopen snel op
De Oekraïense president Volodymyr Zelenski wil dat de NAVO haast maakt met de toelating van zijn land tot het militaire bondgenootschap als tegenwicht tegen de druk van Moskou. De spanning tussen Rusland en Oekraïne loopt snel op. Moskou heeft de afgelopen tijd een groot aantal eenheden naar de grens met Oekraïne gestuurd, naar eigen zeggen vanwege een militaire oefening.
100.000 militairen aan de grens
Rusland zou bijna 100.000 militairen gestationeerd hebben aan de noordoost grens van Oekraïne. Volgens experts is het een ferme bedreiging aan het adres van Oekraïne. Deze toenemende druk baart westerse landen zorgen. De Verenigde Staten, de NAVO en Oekraïne slaan alarm; Rusland zou een invasie voorbereiden.
Volgens Poetin is de versterking nodig, omdat Rusland vreest dat Oekraïne op korte termijn toetreedt tot de NAVO. Al zijn daar geen concrete plannen voor. De Russen lijken zich bedreigd te voelen als het NAVO-grondgebied tot aan de eigen grens komt.
Engelse militairen in verhoogde staat van paraatheid
De Britse krant The Mirror meldt dat het Verenigd Koninkrijk zeshonderd soldaten van een parachutistenregiment en van de speciale troepen SAS in verhoogde staat van paraatheid heeft gebracht in verband met de toegenomen dreiging in Oekraïne.
Migrantencrisis Wit-Rusland
Duizenden migranten uit het Midden-Oosten proberen al maanden om vanuit Wit-Rusland de oversteek te maken naar de Europese Unie. Dit loopt met de dag verder uit de hand.
Volgens Han ten Broeke, directeur Politieke Zaken HCSS, hebben zich op dit moment al vierduizend migranten aan de grens verzameld. “Ze zijn uitgenodigd door de Wit-Russische president Aleksandr Loekasjenko, die weer op steun rekenen van de Russische president Vladimir Poetin.” Maar waarom? Het lijkt erop dat de twee de Europese Unie willen destabiliseren. Voor Loekasjenko speelt ook nog mee dat hij baalt van de sancties van het Westen tegen zijn regime. “Deze migranten zijn de zwakke plek van de Europese Unie. De lidstaten zijn het niet met elkaar eens hoe om te gaan met migratie en asiel", verklaart Ten Broeke.
Oekraïne krijgt NAVO-steun
Vanwege de alsmaar oplopende spanning en dreiging krijgt Oekraïne, ondanks dat het land geen lid is van de NAVO, steun van het militair samenwerkingsverband tussen Europa en Noord-Amerikaanse landen. Verschillende lidstaten sturen materiaal naar de regio.
Biden waarschuwt Poetin
In een videoboodschap waarschuwt de Amerikaanse president Joe Biden de Russische president Vladimir Poetin: “De Verenigde Staten en Europa zullen Rusland financieel hard raken als hij het waagt Oekraïne aan te vallen.” In een persconferentie zegt Biden later: “Als er ook maar één Russische militair over de Oekraïense grens komt, dan is dat een invasie. Als Poetin hiervoor kiest zal Rusland een hoge prijs betalen.
Russisch eisenpakket gepresenteerd
Net voor de feestdagen brengt president Vladimir Poetin een pakket van eisen naar buiten waarvan hij stelt dat de NAVO en het Westen zich eraan moeten houden. Moskou eist onder meer dat het bondgenootschap zich terugtrekt uit Oost-Europa en dat Oekraïne en Georgië geen lid mogen worden van de alliantie.
Opnieuw Amerikaanse waarschuwing aan Russisch adres
In een telefoongesprek met de Russische president Vladimir Poetin waarschuwt Biden opnieuw dat een invasie van Oekraïne niet zonder gevolgen zal blijven. Hij zou Poetin hebben aangespoord de oplopende spanningen rond Oekraïne met spoed te de-escaleren. Poetin zou op zijn beurt hebben benadrukt dat zware sancties tegen Rusland een ‘kolossale’ vergissing zouden zijn en tot een breuk in de onderlinge relaties kunnen leiden.
Biden zegt ambtsgenoot Zelenski steun toe
In een telefoongesprek zegt de Amerikaanse president Joe Biden zijn Oekraïense ambtgenoot Volodimir Zelenski steun toe, mocht Rusland het land binnenvallen. Biden zegt in dat geval ‘resoluut’ te zullen optreden.
Kabinet staat open voor levering defensieve wapens
Minister Wopke Hoekstra van Buitenlandse Zaken zegt in de Tweede Kamer dat ons land zal kijken naar een eventueel verzoek van Oekraïne om defensieve wapens te leveren. Daarmee komt hij terug op eerdere uitspraken van het (vorige) kabinet hierover.
Verder gaat Nederland extra bijdragen aan de verdediging van de NAVO met onder meer twee F-35's, het amfibisch transportschip Zr.Ms. Rotterdam met landingsvaartuigen en helikopters en twee gespecialiseerde teams van de landmacht. De F-35's worden naar Bulgarije gestuurd, de andere eenheden staan stand-by in Nederland.
Marine oefeningen Rusland en NAVO
Moskou kondigt aan dat de Russische marine op meerdere zeeën zeer grote oefeningen zal houden. Volgens Rusland worden in de Atlantische Oceaan, het Noordpoolgebied, de Stille Oceaan en de Middellandse Zee minstens 140 oorlogs- en ondersteunende schepen ingezet met meer dan zestig vliegtuigen. Het gaat in totaal om tienduizend militairen.
Op 21 januari kondigt de Amerikaanse regering aan dat in de Middellandse Zee, onder de naam ‘Neptune Strike,’ tot 4 februari een grote marine-oefening van de NAVO wordt gehouden. Deze heeft volgens de Amerikanen niets te maken met de situatie in Oost-Europa en was al langer gepland.
Gevaar voor Nederland
Na de ministerraad vraagt Nieuwsuur aan premier Mark Rutte of de situatie ook gevaarlijk is voor Nederland. Is het voor de gemiddelde Nederlander geen ‘ver-van mijn-bedshow'? Rutte antwoordt: “Het is gevaarlijk. Voor de hele wereld natuurlijk. En zo dichtbij huis. Bovendien zou het een flagrante (overduidelijke; red.) schending zijn van alles wat tussen beschaafde bevolken betamelijk is. Dan kan het niet anders dat die internationale gemeenschap heel zwaar reageert. En dat zal ook gebeuren, daar ben ik echt van overtuigd.”
Versterking naar Oost-Europese lidstaten
De NAVO stuurt versterkingen naar Oost-Europese lidstaten en brengt troepen in gereedheid. De extra gevechtsvliegtuigen en oorlogsbodems moeten Rusland afschrikken in het conflict met Oekraïne, zegt NAVO-chef Jens Stoltenberg maandag. In het kader van de versterkingen sturen de Amerikanen en Denen gevechtsvliegtuigen naar het Baltisch gebied. Andere NAVO-landen, waaronder Nederland, Spanje en Frankrijk, versterken de krijgsmachten van onder meer Bulgarije en Roemenië, of denken daarover na.
Eisen verworpen en 130.000 militairen aan de grens.
De NAVO-lidstaten, met de Verenigde Staten als belangrijkste partij, verwerpen het eisenpakket dat president Poetin eind december op tafel legde. The New York TImes laat vandaag bovendien weten dat er volgens een nieuwe analyse inmiddels 130.000 Russische militairen ingezet zijn aan de grens met Oekraïne.
Rutte en Hoekstra naar Kiev
Het lijkt erop dat premier Mark Rutte en minister van Buitenlandse Zaken Wopke Hoekstra vandaag naar het Oekraïense Kiev gaan om te praten over de onrust daar.
* Uiteraard zijn er veel meer gebeurtenissen gaande omtrent de Oekraïne-crisis, maar het is niet onze bedoeling geweest om het gehele conflict te beschrijven. Omwille van de leesbaarheid en beschikbare ruimte hebben wij gekozen voor de belangrijkste momenten in deze problematiek.
