Tekst Vanessa Strijbosch
Foto korporaal Gregory Fréni en Martijn Beekman

Zelfhulp & Kameradenhulp eenvoudiger en efficiënter

Minder handelingen en een nieuw protocol. Dat moet de Zelfhulp & Kameradenhulp (ZHKH), de militaire variant op EHBO, eenvoudiger en efficiënter maken. De aangepaste versie wordt vanaf nu binnen Defensie uitgerold. Vincent Jager, docent verpleegkunde en aanjager van het project, legt uit waarom deze militaire vaardigheid is vernieuwd. 

ZHKH is ‘een verplicht nummertje’ binnen Defensie. Militairen dienen de praktijk en theorie bij te houden en worden jaarlijks hierop getest. Toch ervoeren sommigen de ZHKH nog weleens als ‘stoffig’ en ‘ingewikkeld’. Voor Jager, tot vorige maand nog landmachtadjudant in zijn functie van opleidings- en trainingsontwikkelaar, was het al een tijdje duidelijk: “De ZHKH moet eenvoudiger, zodat militairen alles makkelijker kunnen onthouden en toepassen.”

Aan de individuele militair wordt bij operationele inzet een ZHKH-uitrusting verstrekt. De tassen kunnen soms qua uiterlijk verschillen, maar de inhoud bestaat standaard uit deze attributen. Zoals onder meer een tourniquet, veiligheidsmes, wonddrukverband en gecomprimeerde gazen.

Sommigen ervoeren de ZHKH weleens als stoffig en ingewikkeld

Wat gaan militairen merken van de verandering?

De belangrijkste aanpassing is de overstap naar een nieuw protocol, gestoeld op Amerikaans model, de Tactical Combat Casualty Care (TCCC). Het aloude -C-ABCDE-stappenplan maakt plaats voor het acroniem MARCH, dat internationaal beter aansluit. MARCH staat voor Massive bleeding, Airway, Respiration, Circulation en Hypothermia. Het nieuwe protocol is eenvoudiger en bevat minder handelingen (van 27 naar 17). “We voelen nu niet meer de halsslagader om de hartslag te controleren bij een shock, maar dit beoordelen we nu voornamelijk door het bewustzijn van iemand te checken door bijvoorbeeld met hem te praten”, geeft Jager als voorbeeld. 

Monitoren van het bewustzijn is volgens hem de rode draad van MARCH. “In MARCH is het belangrijk om onderkoeling vroegtijdig te voorkomen, omdat dit nadelig is voor de bloedstolling.” Daarnaast komt reanimatie op het niveau van ZHKH erbij. “We richten ons dus niet alleen op operationele situaties, deze ZHKH kunnen we toepassen onder alle omstandigheden”, aldus de docent verpleegkunde.

Het controleren van het bewustzijn loopt als een rode draad door MARCH, het nieuwe protocol van ZHKH.

Zitten militairen er wel op te wachten?

“Een reactie van een collega van mij zette me aan het denken. ‘Alwéér een nieuwe ZHKH’, waren zijn letterlijke woorden. Ik besloot mijn presentatie, die ik de komende periode op kazernes laat zien, ook deze titel te geven. Ik begrijp dat mensen zo denken, maar ik leg direct uit waarom die gedachte onterecht is. De oude ZHKH bestaat vanaf 2014. In deze snelle tijd is verandering juist noodzakelijk. Hierdoor verbeteren we de kwaliteit van de zorg. De inhoud zal ze overtuigen van het voordeel. En, we bieden nieuwe digitale middelen aan, zoals E-learning en een nieuwe ZHKH-app.”

‘In deze snelle tijd is verandering juist noodzakelijk’

Jager bezoekt diverse eenheden in het land om uitleg te geven over de nieuwe ZHKH. Hier geeft hij een toelichting aan kerninstructeurs van de Koninklijke Militaire School (KMS) in Ermelo.

Hoe gaat iedereen kennismaken met MARCH?

Het zal volgens Jager nog wel even duren voordat elke militair ermee werkt. Vorig jaar december maakten de kerninstructeurs van ZHKH er kennis mee in een pilot. De Koninklijke Militaire Academie in Breda gaat de nieuwe ZHKH volgende maand als eerste eenheid toepassen in de opleidingen. “Het zal zich als een inktvlek langzaam gaan verspreiden”, voorspelt Jager. “Met een roadshow  'Vereenvoudige ZHKH', met daarin een presentatie en een static show van de nieuwe ZHKH-uitrusting, ga ik langs kazernes. Daarnaast is alle informatie te vinden op het interne informatiekanaal, de SharePoint ZHKH van het Defensie Gezondheidszorg Opleidings- en Trainingscentrum (DGOTC).”

‘Het zal zich als een inktvlek langzaam gaan verspreiden’

Wat verandert er?

  • De instructiekaart: hierin staat wanneer iemand wat moet doen.
  • De handelingsschema’s voor het hoe: eenvoudigere en minder handelingen (zoals gezegd van 27 naar 17).
  • Vijf in plaats van tien lesdagen voor de opleiding Kerninstructeur ZHKH. 
  • Een nieuwe E-learning in de virtuele Instructie Omgeving (Defensie). 
  • Een nieuwe app met onder andere demonstratiefilmpjes en een update van de bestaande ZHKH-app.