Tekst ritmeester Charlotte Snel
Foto sergeant-majoor Maartje Roos

‘Oefendorp in ban van epidemie’

Het Nationaal Trainingscentrum (NTC) van Defensie in Vught leek deze week eventjes het middelpunt van een heuse epidemie. In verschillende scenario’s werden militairen ‘digitaal besmet’ met het coronavirus, om de werking van een toekomstige corona notificatie-app te testen. 

‘Hier maken we graag tijd en ruimte voor vrij’

Een marktplein, postkantoor, vliegtuig, hotellobby en zelfs een compleet metrostation. Op het NTC vind je dit soort decors op loopafstand van elkaar. Nagebouwd, maar levensecht. Het defensieterrein wordt normaal gesproken vooral gebruikt voor het oefenen van scenario’s op chemisch, biologisch, radiologisch en nucleair (CBRN) gebied. Deze week opende NTC-commandant majoor Jurgen de Werd de deuren voor een ander doel: het testen van een corona-app. 

“Ons oefendorp leent zich uitstekend voor het nabootsen van scenario’s in openbare ruimten. Vandaar het verzoek van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport om hun experiment hier plaats te laten vinden. Daar maken wij graag tijd en ruimte voor vrij. Mooi om mee te maken, toch?”

Na elk scenario analyseert onderzoeker Hans Versteeg (voor) samen met zijn collega’s de gegevens uit de app.

Uitdaging

De corona notificatie-app is ontwikkeld als aanvulling op het bestaande bron- contactonderzoek van de GGD. Mensen in de directe kring van een coronapatiënt krijgen nu het advies om thuis te blijven, maar met de versoepeling van de coronamaatregelen lopen we steeds vaker onbekenden tegen het lijf.  De app moet deze ‘voorbijgangers’ een seintje geven als zij in de afgelopen 14 dagen in de buurt zijn geweest van iemand die besmet blijkt te zijn met het coronavirus. Lopen zij een risico, dan krijgen ze daarvan via de app een notificatie. 

Dat klinkt simpel, maar is ’t niet. De grootste uitdaging zit ‘m volgens onderzoeker Hans Versteeg in de techniek. “Ben je langere tijd in de buurt geweest van die persoon dan wil je de melding natuurlijk wel. Maar ben jij diegene toevallig voorbijgereden in de auto dan is dat niet nodig. Best ingewikkeld allemaal, maar dat is dus wat we vandaag proberen uit te vinden. Doet het signaal wat wij willen?” 

Levensecht

20 militairen van 17 Pantserinfanteriebataljon namen de proef op de som en speelden 7 verschillende levensechte scenario’s na, waarbij ze zich met de app door het oefendorp bewogen*. Telkens werden deelnemers ‘besmet’ met het coronavirus. Vanaf de zijlijn monitorden onderzoekers van de Rijksoverheid de resultaten. Want reikt het bluetooth-signaal ver genoeg? Krijgen omstanders die in de buurt van de ‘besmette’ telefoon zijn geweest een melding? En minstens zo belangrijk, blijven mensen op veilige afstand? 

‘Militairen zijn perfecte proefpersonen’

Geen gemekker

Voor de militairen is het in deze bijzondere tijd een welkome afwisseling op de dagelijkse werkzaamheden. Onvermoeibaar bewegen ze zich op aanwijzing van de onderzoekers over het terrein. Van links naar rechts en soms 3 keer in hetzelfde rondje terug. Zonder commentaar, zonder gemekker. Versteeg: “Dit is precies waarom wij de samenwerking zochten met Defensie. De militairen zijn perfecte proefpersonen. We kunnen strakke afspraken maken, ze zijn gedisciplineerd en luisteren. Dat werkt superfijn.” 

*Alle deelnemers zijn voor het experiment onderworpen aan een coronatest en uitgerust met persoonlijke beschermingsmiddelen. 

De scenario’s

In de metro
In een metrostel zitten en staan mensen op verschillende afstand van elkaar. Op het perron staat een ander metrostel, tevens met passagiers. De test onderzoekt of mensen die dichtbij elkaar zitten een bericht krijgen en mensen die verder weg of in een ander metrostel zitten niet. 

Schoolopstelling
Testpersonen zitten in een schoolopstelling, sommigen lopen de ruimte in en uit of rondjes. Het experiment test opnieuw of alleen personen dichtbij de ‘besmette’ persoon een notificatie krijgen.

Vergadering
Het is druk in de vrij krappe vergaderzaal. De test onderzoekt of mensen die dicht bij de ‘besmette’ persoon zitten worden gealarmeerd en in hoeverre mensen die rondlopen wel of geen bericht krijgen.

Openbare ruimte
In een hal staan enkele mensen te praten, anderen lopen heen en weer. Ook hier wordt gekeken of de personen die dicht bij elkaar staan te praten wel een bericht krijgen en degenen op afstand niet. 
 

Winkelstraat
In een winkelstraat zitten mensen op bankjes op het plein. Een paar mensen lopen daar vlaks langs, anderen op meer afstand. De bedoeling is dat mensen op de bankjes dichtbij elkaar een bericht krijgen en voorbijgangers niet. 

Bioscoop
In een bioscoopzaal zitten mensen op verschillende afstand van elkaar. De test onderzoekt of dichtbij tot een bericht leidt en verder af niet. Daarnaast wordt onderzocht wat het effect van de (dik beklede) stoelen op het bluetoothsignaal is.

Het verkeer
Op een kruispunt wachten 2 auto’s, in 1 auto zitten meerdere personen. Buiten passeren enkele fietsers en voetgangers. Als het goed is krijgen de bijrijders van de ‘besmette’ persoon wel een notificatie, maar de voorbijgangers en inzittenden in de andere auto niet. 

Corona notificatie-app

In een zogeheten appathon kregen verschillende partijen in april de kans om hun versie van een corona-app te presenteren. Geen enkel concept bleek te voldoen aan de gestelde privacy- en veiligheidseisen, waarna de Rijksoverheid het heft in eigen handen nam. Na succesvolle afronding van de testfase in Vught wordt binnenkort begonnen met een algemene steekproef onder de bevolking. Als ook dat goed gaat, zou de corona-notificatieapp voor de zomer ingevoerd kunnen worden.