Achter de wacht

Jan van Schaffelaerkazerne

Nederland telt 50 operationele kazernes. Vroeger waren dat er nog veel meer. Achter elke kazernenaam schuilt een verhaal. Van bijzondere architectuur, een historische gebeurtenis tot een heldhaftige militair. In de rubriek ‘Achter de wacht’ gaat de Defensiekrant op zoek naar die verhalen. In de bossen van Ermelo ligt de Jan van Schaffelaerkazerne.

‘Onthuld door H.M. Martens, burgemeester der gemeente Ermelo, 29 augustus 1939’. De granieten gedenksteen in het poortgebouw van de Jan van Schaffelaerkazerne lijkt te herinneren aan de feestelijke intocht van het 18e Regiment Infanterie. Maar er was geen officiële opening en de kazerne bleef leeg. Nederland mobiliseerde op dezelfde datum en het regiment nam haar opstellingen in langs het noordelijk deel van de Grebbelinie. De eerste bewoners zijn ongeveer 1.000 inwoners uit Barneveld en omgeving, die door het oorlogsgeweld in mei 1940 opvang nodig hebben.

Trots

Na een grondige verbouwing staat de kazerne er anno 2019 weer grotendeels als nieuw bij. Met veel gevoel voor historisch bouwkundige details zijn de panden in 2015 flink onder handen genomen. Het keukengebouw met ketel- en badhuis heeft zijn stalen kozijnen met de oorspronkelijke gele kleur terug. Het interieur is aangepast aan de eisen van de tijd. De medewerkers van het Facilitair Bedrijf Defensie (FBD) die er werken zijn trots op hun bijzondere pand.

Verborgen ruimte

Op zoek naar meer historie vinden de medewerkers dit jaar in een verborgen ruimte onder dakspanten van een legeringsgebouw de resten van een bed met matras, lege blikken Amerikaanse rantsoenen en het weekblad voor de Nederlandse strijdkrachten Pen Gun, uit januari 1946. “Het lijkt erop dat er iemand ondergedoken zat, maar waarom en wie is een groot vraagteken”, vertelt sergeant-majoor Peter Burema van het FBD. “Mogelijk is het iemand die geen zin had om naar Indië te vertrekken”.

Zwoegers

Een groep die zich ook bezighoudt met het verleden van ‘de Jan’ zijn de 5 vrijwilligers van de Historische Collectie Koninklijke Militaire School die in 2015 met de KMS van Weert naar Ermelo verhuisde. Een van die ‘zwoegers’ is luitenant-kolonel b.d. Cees Moonen. Vanaf de zomer van 1961 zat hij 6 maanden op de School voor Reserve-Officieren Infanterie (SROI), die huist in de Jan van Schaffelaerkazerne. “Als oud-leerling van de SROI wilde ik naast de historie van de KMS ook aandacht aan de kazerne besteden, want dat doet verder niemand.”

In de voormalig gymnastiekzaal in het poortgebouw richten de 5 vrijwilligers het nieuwe museum in. Pronkstukken zijn de 3 trommels die de Ermelose burgerij al in 1939 aan het garnizoen wilde schenken. Door de oorlog duurde het nog 10 jaar voordat de trommels daadwerkelijk werden overgedragen. Bij het sluiten van de kazerne in 1996 verdwenen ze naar het Infanteriemuseum Harskamp. Adjudant Chris Boothof kreeg ze terug naar Ermelo en restaureerde ze eigenhandig.

Hoogtepunt voor Cees Moonen was het terugplaatsen van de glas-in-lood ramen van de SROI. “Die zaten hier altijd in een lesgebouw, maar verdwenen ook na de sluiting. We vonden ze weer terug in de opgedoekte collectie van het Infanteriemuseum. Oorspronkelijk komen ze uit Kampen waar de SROI voor de oorlog zat.”