In de greep van de teek

Kleine gluiperd bijt weer om zich heen

Teken, het zijn gluiperdjes. Met de stijgende temperatuur zijn ze uit hun winterslaap ontwaakt. Oefenende militairen hebben een grote kans op een tekenbeet. Net als hardlopers, wandelaars en hondenbaasjes zijn ze vaak in 'teekwalhalla' vooral het bos. Wie onvoldoende oplet kan de ziekte van Lyme oplopen.

Een teek is klein, nauwelijks waarneembaar en bijtgraag. “Hij is licht en je voelt hem niet op je huid”, vult microbioloog dr. Hugo Jan Jansen aan. Hij is senior adviseur Biologische Aangelegenheden bij het cluster (Micro) Biologie & Infectieziekten. Een onderdeel van het Coördinatie- en Expertisecentrum Arbeidsomstandigheden en Gezondheid (CEAG) van Defensie. 

Warme plekjes

Teken huizen vooral in lang gras en in struikgewas. Ze klampen zich vast aan passerende mensen en dieren als vogels, egels, muizen en andere kleine knaagdieren. Op zoek naar bloed om te overleven. Via kleding of sokken loopt een teek ongemerkt naar binnen en nestelt zich op warme plekjes. Denk aan liezen, knieholtes, oksels, de bilspleet. Ook kruipen ze achter de oren en in de haargrens in de nek. En dan begint de ellende: de teek boort zich met zijn snuit dóór de huid, zuigt bloed op en spuit een verdovend stofje in het lichaam. Zo kan hij zich ongestoord voeden, legt microbioloog Jansen uit.  

Verzwakkende spieren

Als de teek de van vogels en muizen afkomstige Borrelia-bacterie herbergt, brengt hij die over en kan iemand de ziekte van Lyme oplopen. Meestal treden geen klachten op. Wel? Dan kan het om koorts gaan, spier- en gewrichtspijn, huid-, zenuw of hartklachten. Overigens is de ziekte van Lyme met antibiotica vaak goed te bestrijden. 

Dat je na een teekbeet Lyme krijgt, is geen wet van Meden en Perzen. Dat tonen cijfers van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) aan. Slecht 2 tot 3% van het aantal beten resulteert in de ziekte. “Toch betekent dit dat in Nederland van de 27.000 jaarlijkse ‘slachtoffers’ van een teekbeet, er 1.000 tot 2.000 langdurige klachten krijgen”, vertelt Jansen. Voor zover bekend is de sterfte door de ziekte van Lyme volgens de ‘teekspecialist’ extreem zeldzaam. Niemand hoeft na een teekbeet in de rats te zitten. “Dat is inderdaad onnodig, maar oplettendheid blijft wel degelijk geboden.” 

Sneller dan vroeger

De kans op besmetting met de Lyme bacterie via een teekbeet is sinds de jaren 90 echter wel gegroeid, plaatst Jansen een kanttekening. “De metingen wijzen dit simpel uit. Teken zijn vaker besmet dan vroeger en mensen zoeken de natuur meer op.” Staat tegenover dat ze zich met een teekbeet sneller dan vroeger bij de huisarts melden en dat die een beet eerder weet te herkennen, vertelt Jansen. “Dat komt omdat er tegenwoordig veel meer aandacht voor de teek is. Deze week was het bijvoorbeeld de week van de teek.”