Tekst Jack Oosthoek
Foto sergeant Jan Dijkstra
Betekenis Witte Anjer groeit met veel power
Het is niet hun levenswerk, maar het scheelt weinig. De Libanonveteranen Erik Kuiper en Fred Janssen zijn de geestelijk vaders van de Witte Anjer. Dat is het nationaal symbool van waardering en respect voor de veteranen in ons land. Elk jaar op Veteranendag worden de anjers uitgedeeld. Wat begon met 1.500 stuks is uitgegroeid tot circa een half miljoen exemplaren.
‘Smaken verschillen, laat het publiek maar oordelen’
De Witte Anjer was in het verleden nauw verbonden met prins Bernhard. Na zijn overlijden in 2004, besloten Kuiper en Janssen hem postuum te eren door de veteranen van United Nations Interim Force in Lebanon (beter bekend als UNIFIL) de anjer op het uniform te laten dragen tijdens het jaarlijkse bevrijdingsdefilé in Wageningen. Dat oogstte waardering, waarna het initiatief ontstond om de bloem symbool te maken van de Nederlandse veteranen.
Symbool van verzet
Een Witte Anjer was oorspronkelijk het symbool van verzet. Dit gebruik stamt al uit het begin van de Tweede Wereldoorlog. Prins Bernhard had al sinds zijn studententijd de gewoonte om zich met een witte anjer te tooien. Op zijn verjaardag op 29 juni 1940 - ons land was bezet - droegen veel Nederlanders de anjer daarom demonstratief. Bij de Duitsers en bij de NSB viel dat niet in goede aarde. Uit waardering voor het initiatief door het Nederlandse volk bleef de prins ook na de Tweede Wereldoorlog een witte anjer in het knoopsgat van zijn burgerkostuum dragen. Vandaag de dag geldt die ook als teken van respect en waardering voor de Nederlandse veteranen.
Eigen zak
Bij de 2e editie van Veteranendag (2006) was het zover. 1.500 exemplaren werden uitgedeeld. Ook toenmalig kroonprins Willem Alexander droeg de anjer op zijn uniform. Tot grote verbazing van Kuiper en Janssen was de belangstelling voor de Witte Anjer groot. 1.500 stuks bleek veel te weinig. Maar meer kon niet, omdat ze de bloemen uit eigen zak moesten betalen.
Kuiper en Janssen praatten als Brugman om de bloem geaccepteerd te krijgen. Volgens critici zou die te veel ‘gelinkt’ zijn aan prins Bernhard. “Toch slaagden we erin om vele criticasters op andere gedachten te brengen. Zo vertelden we ze over de achtergrond van de Witte Anjer, als symbool van verzet in de Tweede Wereldoorlog. Want daar ligt de nalatenschap.”
Wie zijn Kuiper en Janssen?
Kuiper is in het dagelijks leven docent Nederlands bij de Stichting Vluchtelingenwerk Nederland. Fred Janssen leidt een marketingteam van het internationale IT-bedrijf Kronos in Londen. Beide oud-dienstplichtigen dienden in respectievelijk 1980/1981 en 1979 bij UNIFIL. Janssen bleef daarna nog 7 jaar bij de krijgsmacht. “Ik voelde me thuis en kon bovendien studeren.” Na een periode in het bedrijfsleven is hij sinds 2003 reserveofficier bij 1 Civil Military Cooperation Bataljon. Janssen, in 2009 naar Afghanistan uitgezonden: “Ik zet mij graag in voor vrede en veiligheid. De onvoorwaardelijke kameraadschap onder militairen blijf ik fascinerend vinden. Het bedrijfsleven is toch meer korte termijn ‘target driven’.”
Na 2006 groeide het belang van de Witte Anjer als kool. De eveneens Libanonveteranen Peter Reijn en Jens van der Vorm sloten zich bij het initiatief aan. Het (onverwachte) succes van de Witte Anjer bracht het viertal ertoe om de stichting Anjer Veteranendag in het leven te roepen. Alleen zo kon het werk verder worden geprofessionaliseerd. “En dan te bedenken dat het destijds in Wageningen om een eenmalige ludieke actie ging”, glimlachen Kuiper en Janssen.
Te groot
Vandaag worden zoals gezegd naar schatting een half miljoen Witte Anjers aan het publiek uitgedeeld. Opnieuw een taaie klus. Reden voor Kuiper en Janssen om de activiteiten van hun stichting onder te brengen bij het Nationaal Comité Nederlandse Veteranendag. Janssen: “Met een baan ernaast en een privéleven is het project voor een kleine stichting met vrijwilligers écht te groot geworden. We zijn verheugd dat het comité ons gedachtengoed en onze ideeën voortzet. We willen dat de betekenis van de Witte Anjer met veel ‘power’ doorgroeit. Zo komt er dit jaar een ‘plakanjer’ van papier. Smaken kunnen verschillen, laat het publiek maar oordelen.
‘Het belangrijkste is dat de anjer Erik en mij overleeft’
Witte Anjer Prijs
Voor het eerst is op 14 juni in Den Haag de Witte Anjer Prijs uitgereikt. De gelukkige was Herman Pestman van het project KNGF Geleidehonden. Daarin worden honden opgeleid als ‘buddy’ voor veteranen met een posttraumatische stressstoornis. De prijs wordt uitgereikt door het Nationaal Comité Nederlandse Veteranen. Hij is bedoeld voor een persoon die zich op een bijzondere manier inzet voor veteranen en voor vrede en veiligheid. Er waren 110 nominaties. Bedenker van de Witte Anjer Prijs is Fred Janssen. Hij besloot die uit wit albast te laten vervaardigen om zo de broosheid van vrede en veiligheid uit te drukken.
