Tekst Andre Twigt
Foto sergeant Henry Westendorp
Overdenking van de big bang
Wie een lawinepijl of Cobra al duivelswerk vindt, blijft liever weg van de oefening Explosive Engineer. Vergeleken met het ‘vuurwerk’ dat tijdens dit jaarlijkse geniefeestje de lucht in gaat, klinken zelfs de allerzwaarste oudejaarsknallen als muizenscheetjes.
De training op een springterrein ver buiten het Noorse stadje Rena is er natuurlijk niet voor het vermaak. Maar dat de deelnemers van met name 41 Pantsergeniebataljon hun werk leuk vinden, kunnen zij ook niet helpen. Het opblazen van boomstammen, het onschadelijk maken van een lading Claymore antipersoneelsmijnen of een stuk geïmproviseerd wegdek omtoveren tot gatenkaas brengt in iedere mineur de jonge onderzoeker naar boven.
Hoogtepunt voor 2016 is het vernietigen van een geïmproviseerde overspanning. Bestaande uit één landhoofd, 6 pijlers en een bedekking van dikke betonnen rijplaten. De tonnen wegende constructie moet uiteindelijk met één vette klap de lucht in. Wat het diepere doel is van al dat geknal, weet leider der oefening kapitein Xander Groenendijk als geen ander. Zijn mannen zijn er eerst en vooral ter ondersteuning van de eigen gevechtstroepen. Bestaat tijdens de manoeuvre bij hen behoefte aan bijvoorbeeld versperringen, dan hebben de genisten daarvoor een passende oplossing. Voor de noodvernietiging van spoorlijnen, landingsbanen of industriële installaties draait de genie eveneens de hand niet om. Het diepere doel van al dat geknal bestaat er dus uit in een realistische omgeving ervaring opdoen.
Duizend kilo
In Nederland lukt dat domweg niet. Mag in het Hoge Noorden tot 150 kilo springstof in één keer worden afgezet, op het springterrein in het Brabantse Reek is slechts 4 de limiet. “Nog altijd goed voor een aardige klap, al duw je daar geen dikke brugpijler mee om”, beoordeelt Xander.
Keiharde stenen
Dat het in Noorwegen de grote hoeveelheden zijn die tellen, blijkt. Gedurende de eerste 3 dagen gaat er meer dan 1.000 kilo TNT doorheen. “Om met kraterladingen door die keiharde stenen ondergrond te breken, heb je veel kracht nodig”, licht korporaal Jen toe:” “Voor 6 gaten ben je al gauw zo’n 180 kilo kwijt. En aangezien meerdere ploegen met dit type lading moeten leren werken…”
Veilig
Tijdens Explosive Engineer staat de groepscommandant in de schijnwerpers. Hij krijgt een opdracht en moet die vervolgens zelf aankleden. Hij denkt na over het type lading, over de zwaarte ervan, maar ook over eventuele ongewenste neveneffecten en mogelijke risico’s. Xander: “Geef je hem het vertrouwen en meer ruimte, dan voelt hij zich veel verantwoordelijker. Die opzet werkt echt.”
Wateropsluiting
Het bewijs voor die stelling, zie je terug in de brug. Voor de leek is dit niet meer dan een netjes afgewerkte klomp gewapend beton. Maar voor korporaal Frans is het zijn geesteskindje, waarin hij de nodige overdenking heeft zitten. Sowieso gebruikt hij drie methoden om de dikke pijlers te vermorzelen. In het oog springt de zogenoemde wateropsluiting. Hiervoor wordt de grijze kolom ingepakt met zakken water. Daartussen komt de lading trotyl. De gigantische luchtdruk van dit spul trilt het beton als het ware los van de bewapening. Doordat de niet samendrukbare watermassa in de eerste microseconden van de klap fungeert als een ondoordringbare mantel, wordt heel veel energie gericht op het beton. Gevolg is een grotere schade.
Indrukwekkend
Dat deze theorie klopt, wordt snel duidelijk. Na het aftellen volgt een daverende klap, gevolgd door een hoge kolom grijs stof. Van de brug blijft weinig over. De explosie ziet er indrukwekkend uit, maar zegt niets over het resultaat. “Zit er door een rekenfout een piepkleine vertraging in een aantal ladingen, dan heeft dat invloed op de hoeveelheid vernietigende kracht”, licht Groenendijk toe. “Iedereen kan de rode stelknop op de ontsteking indrukken. Maar een vernieling plannen, berekenen, voorbereiden en uitvoeren blijft een kwestie van je hoofd gebruiken. Het blijft tenslotte springstof waarmee je werkt.”
