Nieuwe mijnenbestrijding onbemand én stand-off

Lancering eerste K-Ster C: ‘Sleutel omdraaien en boem’

De K-Ster C is een nieuw mijnenvernietigingswapen voor eenmalig gebruik. Een onderwaterdrone met springstof in de kop die op afstand een mijn kan opblazen. Operatieofficier Minecountermeasures Module Groep (MMG) luitenant ter zee 2 OC Richard Jonkers smaakte het genoegen op de knop te mogen drukken tijdens de eerste live firing van het mijnenbestrijdingssysteem. Die vond plaats vanaf moederschip MV Geosea voor de kust van Scheveningen. “Ik voelde tijdens de run een oplopende spanning, draaide de sleutel om en boem.”

Hoe verliep de lancering?

Jonkers: “Samen met mijn voorgangers werken we al een paar jaar naar dit moment toe. We stuitten echter geregeld op slecht weer of technische problemen. Zo werken we met apparatuur die nog niet eerder is gebruikt op de onstuimige Noordzee. Pas bij mijn derde poging zat alles mee. Niettemin was het spannend om dit voor eerst te doen. We hadden wel een checklist en de procedures beoefend, gebaseerd op een soortgelijk vehikel, maar dan zonder springstof. Nu bliezen we voor het eerst echt iets op.”

Wat kan de K-Ster C allemaal?

Jonkers: “De K-Ster C heeft 4 elektromotoren: 2 verticale thrusters die de diepte reguleren, en 2 motoren voor de voortstuwing. Er zit 2,5 kilo springstof in de kop. Daarnaast beschikt de drone over een camera en een ingebouwde homing sonar. Daarmee zien we waar we naartoe moeten. Zodra we dichterbij komen, checken we met de camera of we het juiste contact zien. Hierna schakelen we over naar de attackmode, die een betere bediening geeft en waarmee we dichtbij het contact blijven hangen. Ten slotte kijken we waar de lading van het object zit en waar we de detonatie het beste kunnen laten plaatsvinden. Daarna is het ‘sleutel omdraaien en boem’.”

Waar komt de K-Ster C vandaan?

Jonkers: “De K-Ster C komt bij de Franse leverancier Exail vandaan. We hebben momenteel ook Franse ondersteuning aan boord. Dit is omdat het systeem kinderziektes kan vertonen, zoals bij elk nieuw ontwikkeld apparaat. Dingen die stuk gaan of software waar fouten in zitten. De Franse assistentie is contractueel vastgelegd. Ten slotte zijn we één van de eerste landen binnen Europa die de K-Ster C gaat gebruiken.”

Waarom hebben we juist de K-Ster C aangeschaft?

Jonkers: “We merkten dat onze huidige mijnenjacht is verouderd. Zowel de apparatuur waarmee wij nu werken als de schepen van 40 jaar oud. Terwijl de mijnen van tegenwoordig slimmer en veel moeilijker vindbaar zijn. Hierdoor lopen schepen steeds meer gevaar. Daarom wilden we meer op afstand opereren. Vandaar de keuze voor het stand-off-principe. Dus een Unmanned Surface Vessel (USV) dat naar het mijngevaarlijke gebied toe vaart en vanaf daar de mijnenjacht uitvoert. Dat scheelt veel gevaar voor een schip met bemanning.”

Wat is de nieuwe rol van duikers die voorheen springladingen plaatsten?

Jonkers: “De duikers blijven inzetbaar, want de bodem van de Noordzee ligt vol met infrastructuur. Als we een mijn zouden opblazen vlak naast een gas- of oliepijpleiding, dan hebben we een groot probleem. We hebben duikers nodig om zo’n contact ‘aan te slaan’. Vervolgens tillen we het met een hefballon op en verslepen het per schip en straks ook per USV een stuk. Op een veilige plek blazen we zo’n explosief vanaf veilige afstand alsnog op.”

Wat verandert er vooral in de mijnenbestrijding?

Jonkers: “Het wordt een stand-off aanpak, waarbij het moederschip buiten het mijngevaarlijke gebied blijft en onbemande systemen het mijnenveld betreden. Momenteel moet een mijnenjager nog dicht bij de mijnen komen. Dat is riskant, omdat het schip soms over mijnen vaart zonder ze te detecteren. Met onze nieuwe methode sturen we eerst een A18 (autonome onderwaterdrone) of T18 (met SAS-sonar) het gebied in, om de bodem in kaart te brengen en te onderzoeken of er mijnen liggen. Door detectie en classificatie maken we het onderscheid tussen een mijn en bijvoorbeeld een steen. Vervolgens wordt een USV met een seascan ingezet, voor identificatie met camera’s. Als het een mijn is en er geen infrastructuur dichtbij ligt, kan de K-Ster C die vervolgens opblazen. Zo blijft de bemanning veilig en kan een mijn binnen een half uur worden geïdentificeerd én vernietigd.”

Welke eenheden gaan we hiermee uitrusten?

Jonkers: “Het is de bedoeling dat een mijnbestrijdingsvaartuig straks een basisbemanning heeft. Voor de mijnenjacht zullen er modules van de MMG bij moeten komen. Denk dan aan een complete module met bijvoorbeeld USV’s, een A-18 of T-18 voor detectie en classificatie, K-Ster C’s, seascans en Skeldars. Onbemande helikopterdrones krijgen we ook.”