Marine kleurt groener

Op weg naar duurzame energie

Met het uitspreken van de ambitie om in 2040 een 'energieneutrale gemeente' te zijn, geeft Den Helder het goede voorbeeld. De weg naar energietransitie kent vele uitdagingen, is geplaveid met goede voornemens. Maar begint met het zetten van een eerste stap. Met het ondertekenen van een letter of intent hebben 8 lokale partijen, waaronder de Koninklijke Marine, zich geschaard achter dit 'schone' streven.

Het had zomaar een vraag uit de populaire kennisquiz De Slimste Mens kunnen zijn: ‘Wie is binnen de Rijksoverheid de grootste verbruiker van energie?’ Antwoord (met stip op 1): Den Helder. Ter vergelijking: nummer 2 op de lijst Woensdrecht verbruikt slechts 20 procent van het Helderse totaal aan energie. De koppeling met de defensie-activiteiten in deze regio's is dan snel gelegd. Dat de marine meedoet aan het streven van Den Helder over te gaan op duurzame energie, wekt dan ook geen verbazing.

Stroom en warmte

“De marine is zelf nog steeds een grootverbruiker van aardgas”, weet Annette Valent-Groot, hoofd Energie Distributiebedrijf (EDB) van de KM. “Het EDB levert stroom en warmte aan de marinebasis inclusief de binnenliggende schepen, Marinekazerne Erfprins en aan Maritiem Vliegkamp De Kooy. Daarnaast verzorgen we de administratie van water- en energieverbruik voor heel Defensie. Het meeste van de benodigde energie kopen we als elektriciteit in, maar de piekbelastingen vangen we nog steeds op door bij te draaien met aardgas. Dat is vandaag de dag niet meer interessant: te duur en daarnaast willen we met z'n allen toch af van het gebruik van fossiele brandstoffen.”

Van gas los

Op de Helderse marinebasis draait al een warmtenet, dat de helft van de gebouwen voorziet van licht en warmte. ‘Zonder het EDB is het koud en donker op het haventerrein’, schetste een EDB-medewerker al eens. Als de gemeente Den Helder een studie doet naar waar lokaal de behoefte en productie van warmte zitten, komen ze dus al snel uit bij de marine. “Dat warmtenet maakt ons een interessante partner in het geheel”, stelt Valent-Groot. “Enerzijds doordat we ons net beschikbaar stellen voor koppeling aan andere warmtenetten. Anderzijds komt er ook iets voor terug; we kunnen op termijn van het gas af. Dat is voor ons als grootverbruiker goedkoper en we doen ook nog eens mee aan noodzakelijke verduurzaming. Nederland moet in 2050 ‘van het gas los’ zijn; dat is door het kabinet bepaald.”

Schone aardwarmte

Het koppelen van verschillende warmtenetten maakt het bovendien financieel rendabel om gebruik te gaan maken van geothermie. “Dat is aardwarmte die 3 à 4 kilometer diep in de aardbodem zit. Tuinders maken er al gebruik van bij het verwarmen van hun kassen. Je boort 3 kilometer diep, brengt koud water omlaag en krijgt warm water retour. Goedkoop en ook nog eens schone energie. Den Helder lijkt bij uitstek geschikt om te boren naar geothermie, want hier lag in een ver verleden een vulkaan!”

Eerste aanzet

Inmiddels is afgesproken dat er een vervolgonderzoek komt naar de mogelijkheden om aardwarmte financieel rendabel uit de grond te halen. De marine denkt daarin nadrukkelijk mee. Voor de gemeente is de deelname van de grootste werkgever in de regio belangrijk,  zegt Willem Stam, projectleider namens Den Helder: “Den Helder wil in 2040 energieneutraal zijn. Een enorme opgave, die alleen realiseerbaar is door samenwerking met vele partijen. Minder verbruiken en méér duurzaam opwekken. Zonne-energie biedt daarbij goede mogelijkheden, net als geothermie. Dan moet er eerst een warmtenet zijn. Met het beschikbaar stellen van restwarmte heeft de marine hiervoor de eerste aanzet gegeven.”