Dit artikel hoort bij: de Vliegende Hollander 10 | 2019
Beter dichtbij
Full Mission Flight Trainer NH90 verhuisd naar De Kooy
Een megaklus, zo mag je de verhuizing en plaatsing van de Nederlandse Full Mission Flight Trainer (FMFT) voor de NH90 naar Maritiem Vliegkamp de Kooy gerust noemen. De (ver)plaatsing vanuit Italië heeft niet alleen voeten in de aarde gehad, ook de aanloop naar en de aanschaf van deze FMFT kent een lange geschiedenis.
Niet dat de projectleider NH90 kolonel (KLu) Koen van Gogh en de verantwoordelijke voor aanschaf van de FMFT, luitenant ter zee 1 Frank Müller en zijn team, er een potje van hebben gemaakt. In tegendeel. De beide medewerkers van de Defensie Materieel Organisatie (DMO) mogen zich bij de officiele opening laven aan internationale loftuitingen. “Dit koop je niet even in de winkel”, benadrukt Commandant DHC, commodore Robert Adang. “Deze full mission trainer is essentieel voor ons werk als Defensie Helikopter Commando. Het is een reuzensprong voorwaarts, want het is niet alleen een trainer voor de vliegers, maar voor een hele bemanning. De waarde ervan kan niet worden overschat.”
Reizen
Ook vertegenwoordigers van andere landen en de leveranciers steken de loftrompet. Want tot afgelopen zomer wijken niet alleen ‘onze’ helikoptercrews uit naar de trainer in het Italiaanse Sesto Calende. Ook de NH90-landen Noorwegen, België en Duitsland maken gebruik van het ingenieuze apparaat en dat staat nu wel een stukje dichterbij. “Alleen de Italianen moeten nu verder reizen”, zegt luitenant ter zee 2OC Anna Hagendoorn-Hofma, hoofd FMFT op De Kooy. “Daar hebben ze geen problemen mee, alleen worden ze niet zo blij van onze koffie.”
Wat is een FMFT?
De meeste simulators leren een cockpitbemanning van een vliegtuig of helikopter alleen omgaan met systemen en noodgevallen. Dat is slechts een onderdeel van deze simulator. De vaste crew van een NH90 kent naast een vlieger ook een tactical coordinator (Tacco) en een sensor operator (Sensop). Het vergt veel tijd en oefening om een volledige crew in gevaarlijke, complexe en stressvolle omstandigheden goed te laten functioneren. De NH90 FMFT biedt deze mogelijkheid.
In de FMFT krijgen vliegers, tacco’s en sensor operators hun initiële opleidingen. Meer ervaren bemanningsleden kunnen tactische trainingen volgen, hun bevoegdheden instandhouden en eventueel opwerken voor uitzendingen.
Hoewel het vliegen met een simulator veel voordelen heeft, is het voor de helikoptercrews noodzakelijk om in een echte helikopter te blijven vliegen. Het maken van deklandingen aan boord van schepen en het hijsen van personen voor Search and Rescue-doeleinden kan bijvoorbeeld (nog) niet naar werkelijkheid worden gesimuleerd.
Eerder
Eerder
Eerlijk is eerlijk: het was iedereen op De Kooy een lief ding waard geweest als de FMFT er al een paar jaar eerder had gestaan. “De onderhandelingen voor de aanschaf dateren al van 2005,” weet Müller, “maar door allerhande omstandigheden – de vertraging rond de NH90 en geldgebrek bijvoorbeeld – was-ie er in 2012. Maar ook toen was Nederland, lees DMO, nog niet volledig de eigenaar en stond de FMFT in het Italië van leverancier Rotorsim. Dat had ook weer te maken met de bouw van een splinternieuw gebouw voor de simulator en alles dat erbij hoort”, voegt luitenant ter zee 2 Sascha Freijsen toe, project-engineer en manager planning bij het 7 Squadron op De Kooy.
Inzetbaar
Omdat elk nadeel nu eenmaal zijn voordeel ‘heb’, kon na de verhuizing een aantal belangrijke verbeteringen worden doorgevoerd. Het bewegingssysteem (motion system) en de behuizing van de simulator zijn geheel nieuw. “We hebben gekozen voor elektrische bediening, waar die in Italië hydraulisch was. Dit nieuwe systeem reageert sneller en biedt een veel realistischer vliegervaring”, legt Müller uit.
Bovenop het gevaarte staat nu een aantal hybride laserprojectoren, die het licht en beeld in de cockpit scherper (4K) en natuurlijker maken. De Noorse vlieger majoor Torstein (337 Skvadron, Bardufoss Air Station) demonstreert meteen wat daarmee wordt bedoeld. Met zijn tactical coordinator (tacco) vliegt hij binnen de kortste keren over Noorse fjorden waar de noorderzon snel achter de kim verdwijnt. “Het zicht is nu heel realistisch,”, legt Freijssen uit.
“Het visual system is inderdaad heel sterk verbeterd”, constateren luitenanten ter zee 3 Chris en Sven na hun eerste ‘rondjes’ in de vernieuwde simulator. Gaan zij de reisjes naar Noord-Italië niet missen? Na enig aarzelen en met een glimlach om de lippen: “Het is ook wel lekker om dicht bij huis en werk te zijn. En we zijn natuurlijk inzetbaar voor het 860 Squadron als de nood aan de man komt. Voorheen was het squadron iedere keer de crews een aantal dagen kwijt.”
Praten
Het transport van de simulator op zich was dan al een logistieke megaklus, ook de liefst 154 computers die voor een realistische ervaring en alle mogelijke scenario’s zorgen, moesten een plekje krijgen in het nagelnieuwe gebouw op De Kooy. De computers zorgen ervoor dat alle systemen werken. Net als bij de NH90 zelf, is een conglomeraat aan bedrijven bij de ontwikkeling en instandhouding betrokken. Zo staan er consoles van CAE en RME (Rheinmetall), de software komt ook weer van een veelheid aan bedrijven. “En dat moet allemaal met elkaar kunnen ‘praten’”, wijst Freijsen.
Behalve die geklimatiseerde computerzaal en de hal met daarin de simulator (‘de grootste die ik ooit heb gezien’, aldus Adang), is er een aparte kamer voor de Virtual Sensortrainer van de sensoroperators en ‘een keuken’, die samen de FMFT vormen. Niet dat daar dagelijks copieuze Indische maaltijden worden bereid: het gaat om het Instructor Operator Station (IOS), waar instructeurs de bemanningen allerhande scenario’s kunnen voorschotelen.
Pure winst
Pure winst
Kortom, wie een flink aantal uren maakt in de simulator kan direct voor alle missies op pad met een NH90? “Dat zou mooi zijn, maar iedereen die is opgeleid in de sim, krijgt een terugval als er daadwerkelijk wordt gevlogen. Neem de spanning bij een landing op een varend schip of het redden van drenkelingen onder moeilijke omstandigheden”, weet Hagendoorn-Hofma. “Het is een geweldig leermiddel, waarmee je geluidsoverlast voor de omgeving, brandstofgebruik én slijtage aan de NH90 beperkt.” Müller vult aan: “De kosten van een uur echt vliegen in de NH90 is een factor 10 hoger dan van de simulator. Dat is pure winst. De vliegers kunnen hier ook fouten maken. Na een crash zijn ze binnen een paar minuten weer de lucht in. Het is mogelijk tot 80% van de benodigde training in de simulator te doen.”
Klaar?
Is er met de oplevering van de FMFT een einde gekomen aan het project NH90? “Dat zou je misschien denken”, zegt Van Gogh. “De 20 helikopters zijn binnen en de FMFT staat op zijn plaats. Maar we gaan echt verder, nu met een aantal upgrades; de NH90 blijft doorgroeien. Zo gaat over enige tijd het communicatiesysteem Link-11 eruit voor de opvolger Link-22. Dat zal je in de NH90 en dus ook de simulator ook moeten meenemen.” Ook moet er nog een tweede station komen voor een extra sensoroperator, die noodzakelijk is om ook onderzeebootbestrijding te kunnen uitvoeren. “Het blijkt onmogelijk om alle taken bij zulke misses door 1 operator te laten doen”, vertelt Müller. Ook nu al lopen de hard- en software achter bij de werkelijkheid, bekent de projectleider. “Dus daar valt nog wel wat winst te halen. Dus ook nadat de FMFT door de DMO aan het CLSK is overgedragen, blijven upgrades nodig.”
Tekst: Evert Brouwer
Foto's: sergeant Aaron Zwaal
