Een heel andere missie dan Afghanistan

ATF ME al 1 jaar lang bijdrage aan Inherent Resolve

Dagelijks is de strijd tegen ISIS in het nieuws en voor de Nederlandse Air Task Force Middle East (ATF ME) blijft dat het komende jaar nog zo. Al weer een jaar geleden kreeg de Koninklijke Luchtmacht de opdracht van de politiek de wapens op te pakken tegen ISIS. Op 5 oktober 2014 vloog Nederland de eerste missie boven Irak. De commandant van detachement 4 geeft tekst en uitleg over de stand van zaken: “We doen 3 stappen naar voren en dan weer 1 terug.”

“Ga met 8 F-16’s vanuit het Midden-Oosten boven Irak zorgen dat ISIS wordt teruggedrongen.’ “Zo luidde onze opdracht een jaar geleden”, geeft Commandant ATF ME luitenant-kolonel Geert Ariëns aan. “En dat is precies wat we hier dag en nacht doen. Initieel was de insteek voor een half jaar, maar al snel werd dat 1 jaar en recentelijk met een jaar verlengd. We vliegen dagelijks boven Irak, de ene keer pre-planned missies, de andere keer close air support waarbij we niet van tevoren weten wat we tegenkomen. Dan krijgen we bijvoorbeeld via Forward Air Controllers doelen toegewezen.”

De strijd is intens en het gaat langzaam. “Waar je 20 kilometer wint aan de ene kant, verlies je er 10 aan de andere. Het is echt oorlog met 3 stappen vooruit en weer 1 terug. Het is hier ook een heel andere missie dan Afghanistan. De vijand zelf en hoe je tot een aanval komt, zijn compleet verschillend. Afghanistan was een stabilisatiemissie. Daar was de inzet om eigen troepen te verdedigen of ontzetten. Dit is een interventiemissie. Hier is het de vijand terugdringen en bestrijden.”

Uiteraard is Nederland niet het enige land dat onder de vlag van Operation Inherent Resolve boven Irak ISIS bestrijdt; meer dan 20 landen doen mee zoals Canada, Denemarken, Frankrijk, Groot-Brittannië, Verenigde Staten en landen uit het Midden-Oosten. De coalitie is Amerikaans geleid. Command & Control van de opdrachten komen vanuit het Combined Air Operations Center (CAOC) in Qatar. Daar zijn ook Nederlandse Liaison Officers geplaatst. Zij plannen mee volgens het Nederlandse mandaat. Tevens kunnen ze met een hotline direct met de operaties meeluisteren en kijken, bijvoorbeeld door de beelden van een targeting pod die real time naar het CAOC gaan.

Aanvallen doen de vliegers pas als het hele intell-plaatje compleet is. “Daarvoor gebruiken we alle beschikbare informatie zoals van Peshmerga en Iraakse grondtroepen en op afstand bestuurde vliegtuigen. Op die manier wordt precies dat ene doel aangepakt. Als detachementscommandant ben ik de zogenoemde ‘red card holder’. Ik beoordeel of een opdracht van het CAOC acceptabel is. De vlieger kan uiteindelijk zelfs tijdens de missie nog beslissen om de opdracht eventueel niet uit te voeren. We vallen heel chirurgisch aan, maar ISIS gebruikt ook panden van de burgerbevolking. Daarom kunnen we soms een doel ook niet aanvallen. Onze stelregel luidt: alles doen om civiele slachtoffers en nevenschade te voorkomen.”

Nederlandse F-16’s gebruiken laser- en GPS-geleide bommen van 500 (227 kg) en 2000 (925 kg) pound, en sinds begin dit jaar de nieuwe Small Diameter Bomb van 250 pound (110 kilo). “We zetten juist ‘smart’ of precisiewapens in omdat je daarmee heel selectief kunt bepalen hoe een bom ontploft. Bijvoorbeeld vanuit welke hoek het projectiel komt, of met welke nevenwerking. Maar bovenal, heel precies. Je kunt een bom bijvoorbeeld onder een huis laten ontploffen. Het gaat om het effect dat je wilt bereiken.”

Tijdens air interdiction-missies, de grote vooraf geplande aanvallen, neemt Nederland regelmatig de leiding over zogenoemde packages met coalitiepartners vanuit de hele regio en zelfs wereld. “Hierin zie je direct de waarde van grote oefeningen als Red en Frisian Flag. Daar leren vliegers hoe dit moet. Zonder die training kun je hier je taken niet uitvoeren. We doen dat als luchtmacht goed. Dat geldt ook voor de introductie van nieuwe wapensystemen als de Small Diameter Bomb. Waardering merk je duidelijk vanuit het CAOC en daarop zijn we terecht trots.”

Het hele Nederlandse detachement van zo’n 200 man is er op gericht om de F-16’s dag en nacht inzetbaar te hebben. “Je merkt dat de leeftijd van de F-16 veel meer onderhoud met zich meebrengt. Het technisch personeel zorgt er te allen tijde voor dat de toestellen inzetbaar zijn, of dat nu 10, 16 of 20 uur kost. De veerkracht blijft na 2 maanden nog gewoon in het detachement zitten. Maar ik hou er duidelijk track op dat de inzet verantwoord blijft.”

“Besef namelijk wel dat het personeel hier met 40 graden buiten of zelfs 50 graden in een onderhoudstent 12 uur aan het werk is. Ik kan op een gegeven moment zeggen ‘sorry, het is niet verantwoord nog langer door te werken’. Ik heb zelf 1 keer de stekker eruit getrokken ter bescherming van mijn personeel. Ze wilden zelf nog door, maar ik vond dit een slimme beslissing.”

Het detachement is nu terug van 8 naar 6 vliegtuigen. “We weten goed wat we kunnen leveren, maar ook wat we daarvoor laten liggen; onze getraindheid. We kunnen per jaar een maximum aantal vlieguren leveren. Dat is mede bepaald door het faseonderhoud van de F-16, iedere 300 uur. Dat gebeurt op Woensdrecht, maar Volkel en Leeuwarden draaien nu mee en zelfs luchtvaartbedrijf SABCA in België. Het politieke mandaat is nu met een jaar verlengd. Wij zijn hier dus nog wel even bezig, want operatie tegen ISIS is er een van de lange adem.”

Tekst: Arno Marchand  
Foto’s: sergeant 1 Eva Klijn
Video en montage: sergeant Ruud Mol